boekbespreking

Dr. R. H. Bremmer: Van Opstand tot Koninkrijk, paperback, 294 pag. met 22 blz. foto's. Uitgeverij Buyten en Schippenheyn, Amsterdam, 1969. Prijs: ƒ 18, 50.

In de geschiedschrijving speelt de eigen levensovertuiging een belangrijke rol. Een communist zal b.v. anders over de tachtigjarige oorlog schrijven dan een humanist. Een R. K. auteur belicht andere facetten van de beeldenstorm dan een Calvinist. Zo kunnen over een zelfde stuk geschiedenis vele verhalen ontstaan. De historici zijn dan ook voortdurend met elkaar in debat. Iemand heeft geschiedenis wel eens „een discussie zonder einde" genoemd.

Het gereformeerde kamp (gereformeerd opgevat als reformatorisch) levert tegenwoordig weinig historici meer op. Iedere publicatie van deze zijde wekt grote verwachtingen. Zo ook bovenstaand werk „Van Opstand tot Koninkrijk". Hierin wordt immers de Orangistische, Calvinistische visie, blijkens het voorwoord, opnieuw vertolkt. Het is een boek uit de school van Green van Prinsterer.

Naar de vorm is dit echter geen aaneengesloten verhaal van 1560—1813, maar een aantal opstellen, die voorheen in allerlei bladen verschenen zijn. Onderwerpen en figuren worden behandeld als de Nederlandse Geloofsbelijdenis, Prins Willem, De Koning-Stadhouder, van Hogendorp enz.

Daarnaast wordt in het tweede deel van het boek een aantal discussies aangegaan met o.a. de grote historici Romein en Geyl. Door deze vorm — een bundeling van opstellen — wordt veel aangesneden, maar wat als geheel wel wat verwarrend werkt.

De auteur, een theoloog van vrijgemaakt gereformeerde huize, beoefent geschiedenis als hobby. Dit is een loffelijk streven, wat maar al te wenig gebeurt, ook in onze kringen. Hij doet het ook serieus. Zijn verhalen put hij direct uit de bronnen en uit de 19e eeuwse werken als Bakhuizen, Groen en Fruin. Ook moderne geschiedschrijvers ontgaan deze predikant, die tussen haakjes een groot Bavinck-kenner is, niet. De „Utrechters" Boogman en Smit worden herhaaldelijk geciteerd.

Dit is niet gering voor een amateur-historicus. Zeer te waarderen is ook — zeker nu —, dat hij zijn gereformeerde overtuiging niet onder stoelen of banken steekt.

Ondanks dit alles moeten toch wel een paar kritische kanttekeningen geplaatst worden. Voortdurend loopt hij het gevaar dat een gereformeerde visie op de feiten geplakt wordt. Hij ontspoort hierin herhaaldelijk. Een bewering b.v. als zou cle N.G.B. de opstand in cle jaren 1560 ge-

stimuleerd hebben, mist elke grond in de historische werkelijkheid. Een stelling als zou er niets wezenlijk veranderd zijn tussen de republiek van de 17e eeuw en onze eenheidsstaat is een slag in de lucht en „studeerkamergemijmer". Zijn kritiek op anderen snijdt niet altijd hout, omdat hij het feitenmateriaal van de ander gewoonweg niet verwerkt. Het geheel is te anecdotisch en te onkritisch. Zelf signaleert hij dit ook wel en hij verzucht om reformatorische historici.

Dit boek is te waarderen als populair-wetenschappelijke geschiedschrijving van „brokken verleden". Als zodanig is het aan te bevelen, ook voor de verenigingen. Het boek is goed uitgegeven (paperback). De prijs is gezien de vele illustraties niet te hoog.

Een calvinistische geschiedschrijving, die Gods leiding in de geschiedenis belijdt, wint aan diepte en kracht, als zij andere visies van binnenuit weet te ontmaskeren. Dit is waarlijk niet eenvoudig. Wij, kleine, vleselijke mensen kunnen niet altijd en overal Gods vinger aanwijzen. Zijn wegen zijn immers anders dan de onze en Zijn gedachten hoger. Zijn raad zal bestaan en niet de onze. Hij volvoert de geschiedenis door oordelen en crises, waaronder ook wij vallen, tot Zijn dag. Dit te belijden doet ons critisch staan, ook tegenover onszelf.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen