LEVENSSCHETS VAN DR. A. COMRIE (1706-1774)

Jeugd in Schotland

Dr. Alexander Comrie is niet van Nederlandse afkomst. Hij werd op 16 december 1706 te Perth geboren. We geven hier weer wat wijlen Ds. G. H. Kersten daarover schrijft: „Comrie werd uit een aanzienlijk, godvruchtig geslacht geboren. Zijn overgrootvader van moeders zijde was de beroemde prediker Andrew Gray. Na diens dood huwde zijn echtgenote Rachel Ballie met Mr. Hutcheson, die tot een oude adellijke familie in Schotland behoorde en predikant was te Irvine en te Edinburg. De grootmoeder van Comrie, Rachel Gray, huwde met John Vause en een dochter uit dit huwelijk was Rachel Vause, die als weduwe van James Drummond huwde met Patrick Comrie, de vader van Alexander Comrie".

Comrie heeft over zijn afkomst nooit veel bijzonderheden vermeld. Over zijn gehele levensgeschiedenis bewaart hij praktisch het stilzwijgen. Wel vermeldt hij dat hij in Schotland met groot genoegen onder de prediking van de welbekende Erskines heeft neergezeten, alsook van Thomas Boston.

Daar in Schotland heeft de Heere hem uit de duisternis tot Zijn wonderbaar licht geroepen.

De Heere wilde ook daar in de lijn der geslachten vrijmachtig werken. Een godvruchtig geslacht! Zeker zullen vele godvruchtige gebeden voor Alexander zijn opgegaan. De Heere toonde Zich de Hoorder en de Verhoorder der gebeden te zijn.

Toch zou Alexander niet in Schotland zijn bestemming vinden. Ook hierin wees de Heere een weg. Zijn prediking zou niet van Schotlands kansels weerklinken, maar in de Republiek van de Zeven Provinciën.

Een tweede vaderland

Zo mogen wij Nederland voor Alexander Comrie wel noemen. Wat de motieven betreft, welke hem in zijn jonge jaren — omstreeks 1725 — naar Nederland deden gaan, tasten we geheel in het duister. Daar zijn wel enige verhalen rond geweven. Maar daar kunnen we beter niet op ingaan. Comrie zelf is in deze uiterst summier in zijn mededelingen. We weten dat hij enige tijd te Rotterdam vertoefde en daar waarschijnlijk op het kantoor van de koopman Van der Willigen werkzaam was. Maar hier moeten we het woord „waarschijnlijk" al gebruiken.

De geschiedenis leert ons wel dat Alexander niet te Rotterdam gebleven is. Het verhaal van een gevaarvolle zeereis in 1727 doet vermoeden dat hij zijn vaderland in die dagen nog wel heeft bezocht, maar dat de banden met Holland sterker werden. De indruk bestaat dat hij weliswaar uit een voornaam en welvarend geslacht stamde, maar dat zijn vader minder welvarend was.

In Holland heeft de jonge Alexander vrienden

gevonden, die gevoeld hebben dat de Heere andere bedoelingen met hem had, dan dat hij in de zakenwereld een funktie zou krijgen. Hier moeten de namen van Van Schellingerhout en De Sterke genoemd worden. Comrie heeft op 27 juli 1749 een „lijkrede" uitgesproken bij gelegenheid van het zalig afsterven van de heer Cornelius van Schellingerhout. Daarin bemerkt men wel dat hij zich nauw aan deze verbonden gevoelde en veel aan hem te danken had, gelijk Comrie in deze lijkrede ook van zijn verschuldigde dank aan de heer De Sterke gewaagt. Het zal niet buiten de heer Van der Willigen zijn omgegaan. Maar we kunnen slechts vermelden dat Alexander Comrie op 8 december 1729 als student van de Groninger universiteit is ingeschreven. Ook naar aanleiding hiervan zijn vele verhalen verteld. Romantische verhalen. Maar bij die verhalen kan zelfs het woord „waarschijnlijk" niet worden gebruikt! Daarom zullen we er hier ook niet dieper op ingaan.

In Groningen heeft Alexander Comrie kennis gemaakt met de „Verlichting". Wilhelmus Schortinghuis, die ongeveer in dezelfde tijd te Groningen studeerde, verhaalt ons daarvan ook één en ander. In Prof. Anth. Driessen vond hij een kampvechter voor de Gereformeerde leer. In enkele woorden verhaalt Comrie ons de wonderen van genade, welke de Heere in het hart van deze Professor werken wilde, juist toen hij te Groningen studeerde. Voor deze Professor heeft Comrie altijd grote achting en liefde getoond.

Om een of andere reden heeft Comrie zijn studie te Groningen niet afgerond. In 1733 gaat hij naar Leiden. Daar promoveert hij op 5 oktober 1734 tot doctor in de wijsbegeerte. Was de theologische studie in Groningen wel af? Comries titel wordt op meerdere van zijn werken vermeld: „Artium liberalium Magister et Philosophiae Doctor". Hij is niet de enige van onze „oudvaders" die de wijsbegeerte als studievak koos, naast uiteraard de theologische studie.

Was dit met een bijzonder doel? Of was dit vak verplicht? In ieder geval, als predikant en schrijver zal het hem zeker gemakkelijker geweest zijn om zijn gedachten te ordenen en ook ordelijk weer te geven.

Predikant in Woubrugge

In hetzelfde jaar, op 2 november 1734, wordt Dr. Alexander Comrie door de Classis Leiden geëxamineerd en met algemene stemmen toegelaten tot de heilige dienst. De kleine gemeente Woubrugge roept en daarheen voert nu Comries weg. Ds. Nicolaas Holtius bevestigt hem daar op 1 mei 1735 met een predikatie over Joh. 3 : 14: En gelijk Mozes de slang in de woestijn verhoogd heeft, alzo moet de Zoon des mensen verhoogd worden". De jonge predikant doet zijn intrede met de woorden uit Zach. 6 : 15: En die verre zijn, zullen bouwen in de tempel des Heeren, en gij zult weten dat de Heere der heirscharen mij tot u gezonden heeft. Dit zal geschieden indien gij vlijtiglijk zult horen naar de stem des Heeren, uws Gods". Daarmee is de arbeid van Dr. Alexander Comrie op wel bijzondere wijze ingeleid en getekend.

Zevenmaal komt een roepstem van een andere gemeente. Doch tot het einde toe, bijna veertig jaren, is Comrie zijn Woubrugge trouw gebleven. Naar Schotse en Engelse aard, waar dit bij vele predikanten regel is. In het afgelegen Woubrugge, in de ruige polder en tussen het water, heeft de Schot zich thuisgevoeld. Daar heeft hij gepredikt, gestudeerd, geschreven, de strijd voor de waarheid gevoerd.

Van die strijd en al zijn arbeid zal in het vervolg nog wel worden verhaald. Driemaal is Alexander Comrie gehuwd geweest. Welk een diepe rouw kwam er meermalen ook in zijn leven. Hij was een vermogend man geworden. Op 4 april 1773 neemt hij afscheid van zijn gemeente en gaat met emeritaat. Dan vestigt hij zich in Gouda. Op 10 december 1774 is ook voor hem het einde daar. Zijn stof rust in de welbekende Janskerk met de wereldberoemde glasin-lood ramen.

Alexander Comrie, uit Schotland afkomstig, is door de Heere gebruikt als één van Zijn knechten om met grote zegen te arbeiden in Neerlands kerk en daarbij een uiterst begaafd verdediger te zijn van de Gereformeerde leer. Door zijn geschriften spreekt hij nog nadat hij gestorven is en is zijn gedachtenis tot grote zegen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen