GEREFORMEERDE GEZINDTE - WERKELIJKHEID OF FIKTIE?

De term „Gereformeerde Gezindte" stamt, zoals velen zullen weten, af van Groen van Prinsterer. Toch is dit niet helemaal juist. Toen de Afscheiding een feit' was en de eenheid van de kerk der Reformatie in ons land verloren ging, lanceerde Groen de term „Gereformeerde Gezindheid". Hij wilde daarmee zijn innerlijke band met de Afgescheidenen tot uitdrukking brengen. „De Afgescheidenen zijn leden der Gereformeerde Gezindheid", schreef Groen. Eensgeestes voelde hij zich met hen, maar zelf wilde hij de Hervormde Kerk nog niet verlaten.

Gezindte - gezindheid

Er is dus een klein verschil in woordgebruik: gezindheid en gezindte.

Op zich hoeft dit verschil niet groot te zijn. Men kan met twee-verschillende woorden best hetzelfde bedoelen. Onder beide termen verstaat men dan de geestelijke eenheid van de verschillende reformatorische kerken., tot uiting komend in het vasthouden van een gemeenschappelijke belijdenis, namelijk de „Drie Formulieren van Enigheid”.

Toch is er een opmerkelijk verschil tussen beide woorden. Gezindheid duidt meer op een persoonlijke verbondenheid. Groen wenste de Afgescheidenen te zien als „broeders en zusters 1 in Christus", met wie hij geloofsgemeenschap oefende.

Wij spreken nog. wel over de Gereformeerde Gezindte, maar het is soms de vraag of de „gezindheid" de onderlinge eensgezindheid wel aanwezig is. Is de eenheid niet een fiktie, een loos taalgebruik?

Enigheid?

Het hartelijk aanvaarden van de Drie Formulieren van Enigheid als de bijbelse vertolking van wat de kerk belijdt, geeft inderdaad een band, ondanks de kerkelijke verdeeldheid. Deze gemeenschappelijke belijdenis geeft een gespreksbasis met elkaar. Men kan, men. behoort elkaar daarop aan te spreken. Werd dat ook maar meer gedaan! Dat zou inderdaad meer „enigheid" kunnen geven.

Is de praktijk in de verschillende kerkelijke bladen meestal niet juist andersom? Eigen interpretatie van de belijdenis wordt hartstochtelijk verdedigd. De soms felle bestrijding van elkaar schept meer verdeeldheid dan eenheid.

In het bekende boekje „Tien keer gereformeerd" schreef ds. Vergunst: „Is echter in de verhouding die de verschillende leden van de Greformeerde Gezindte tegenover elkaar hebben ingenomen, niet veel meer polarisatie dan kommunikatie waar te nemen? En in een polariserende ontwikkeling worden de tegenpolen, de verschillen beklemtoond. Dit polariseren leidt tot vervreemding. Dan benadrukt' men het eigene; dan grendelt men zich voor elkander af en raakt men het zicht op elkaar geheel en al kwijt. Dan is het slechts h.et eigen inzicht, de eigen groep en de eigen identiteit en dan gaat ieder zijn eigen weg”.

Ik geloof dat elk kerkverband wat dit betreft wel de hand in eigen boezem mag steken. Zou die er niet melaats uitkomen?

Wie behoren tot de Gereformeerde Gezindte?

Behoort ieder die de naam Gereformeerd, in welke samenstelling dan ook, gebruikt tot de Gereformeerde Gezindte? Oud-Gereformeerd, Christelijk Gereformeerd, Hervormd-Gereformeerd, „gewoon" Gereformeerd? (Het voert helaas te ver alle kombinaties te noemen, want er zijn bijvoorbeeld ook die behoren tot een Christelijk Gereformeerde Kerk in Hersteld Verband, een Oud Gereformeerde Kerk, een Vrij Evangelisch Gereformeerde Gemeente enz.).

Over wie er allemaal toe behoren wordt (ook al) verschillend gedacht.

Het antwoord op de vraag wie er tot de Gereformeerde Gezindte behoren, zal afhangen van de persoonlijke overtuiging en de plaats binnen de Gereformeerde Gezindte die hij of zij inneemt. Iemand uit de Christelijk Gereformeerde Kerken zal daarover anders denken dan een Oud Gereformeerde.

Ik heb ook eens ergens gelezen dat iemand een onderscheiding aanbracht tussen de Gereformeerde Gezindte „in engere zin" en die „in ruimere zin". Onder de' eerste werd dan het bevindelijke deel verstaan.

Persoonlijk geef ik er de voorkeur aan om niet bepaalde kerkgenootschappen al of niet te rekenen tot de Gereformeerde Gezindte, maar het behoren tot deze Gezindte te laten afhangen van de volgende voorwaarden:

— Het onverkort vasthouden aan de Drie Formulieren van Enigheid.

— Het bewaren van de eenheid van leer en leven, zoals die in de Nadere Reformatie naar voren werd gebracht.

— Het blijven uitzien naar meer eenheid dan er nu i.s.

Functioneert de Gereformeerde Gezindte wel?

Het zou interessant zijn na te gaan hoe in de verschillende kerkgenootschappen over d.e eenheid van de Gereformeerde Gezindte gedacht wordt. Erkent en herkent men elkaar nog als broeders en zusters van eenzelfde huisgezin? Persoonlijk denk ik dat d'e idee van de Gereformeerde Gezindte het meest leeft bij de Christelijk Gereformeerde Kerken, de Gereformeerde^ Bond en een deel van de Gereformeerde Gemeenten en het minst bij de „Vrijgemaakten" en „Uitgetredenen”.

Ds. G. Boer schreef eens: „De Gereformeerde Gezindte dreigt te versektariseren. Kerkscheuring na kerkscheuring voltrekt zich, zonder dat men — uitzonderingen daargelaten — wezenlijk met Schrift en belijdenis in strijd was”.

Een juiste konstatering? Het lijkt, er soms inderdaad op.

Echt funktioneren doet de Gereformeerde Gezindte alleen maar buiten het kerkelijke vlak. Op politiek terrein, op persgebied' en bij het onderwijs in het bijzonder heeft men elkaar, helaas veelal noodgedwongen, wel gevonden.

Uitzicht op (meer) eenheid?

Het ware mijns inziens te wensen dat deze kontakten buiten het kerkelijk vlak, maar daar soms zeer nauw mee verweven, de wederzijdse herkenning zouden bevorderen. Kennen we elkaar wel wezenlijk of heersen er wederzijds verkeerde beelden van de ander(en)? Ds. Vergunst schreef in het reeds genoemde boekje: „Het zou een onwaardeerbare winst zijn, als we als vrucht van de ontmoeting van elkaar, zouden verstaan, dat vanuit de verbondenheid in het gereformeerd belijden er een duidelijke opdracht is om. met elkaar te kommuniceren en zo elkaar te dienen”.

De vraag is natuurlijk wel hoe dit in de praktijk gestalte zou kunnen krijgen. Kanselruil zou een prachtige mogelijkheid zijn, maar lijkt me wat (te) hard van stapel lopen. Wel mogelijk lijkt me om. in het eigen kerkelijke blad anderen aan het woord te laten. Ook op plaatselijk gebied zijn er mogelijkheden, getuige bijvoorbeeld het gezamenlijk beleggen van Hervormingsdiensten. Meer plaatselijk kontakt tussen predikanten uit de verschillende kerken zou ook vruchtbaar kunnen zijn.

Zeker gezien de maatschappelijke ontwikkelingen zou meer onderlinge samenwerking erg wenselijk zijn. Dat zal wel eens pijn kO'Sten. Er zullen barrières doorbroken moeten worden.

Een extra probleem vormen waarschijnlijk bepaalde leeruitspraken naast de gemeenschappelijke belijdenisgeschriften die door de verschillende kerken gedaan zijn. Meer eenheid?

We zien inderdaad meer samenwerking op gang komen, maar daarnaast lijken er ook onoverkomenlijke bezwaren te zijn. Daarbij kan ook de vraag rijzen of er wel werkelijk sprake is van eenheid van geest tussen de verschillende kerken, zoals die bijvoorbeeld tot uiting zou kunnen komen in een gezamenlijk naar buiten treden met betrekking tot het vraagstuk van de abortus.

Ik eindig met een uitspraak van ds. J. H. Velema: „Het is met de Gereformeerde Gezindte een wonderlijk geval: wij voelen ons met elkaar verbonden als gereformeerde belijders; wij hebben elkaar nodig in deze tijd.; wij kunnen elkaar kerkelijk niet vinden en wij willen nog kunnen elkaar loslaten”.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen