Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

WELVAART EEN PROBLEEM?

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

WELVAART EEN PROBLEEM?

12 minuten leestijd Arcering uitzetten

De veronderstelling dat welvaart een probleem zou (kunnen) zijn, zal velen ongerijmd voorkomen. Welvaart heeft immers te maken met inkomensgroei, zodat de mens of een volk zijn behoeften kan bevredigen.

Maar dat niet alleen. Als er sprake is van welvaart, uit zich dat veelal ook in een groot aantal andere zaken. Denk maar eens aan de geweldige verbetering op het gebied van het bouwen. Dit betreft de woontoestanden, maar ook dc (luxere) inrichting van de woningen.

Ook de onde: wijsmogelijkheden zijn veel groter dan in tijden waarin armoede heerste.

Voor de gezondheidszorg, om nog maar eens een voorbeeld te noemen, wordt veel geld beschikbaar gesteld. Hierdoor zijn menselijkerwijs gesproken de genezingskansen veel groter en is een aantal ziekten nagenoeg verdwenen.

Met behulp van nieuwe wetenschappelijke methoden en gebruik van moderne machines bleek het mogelijk, terwijl het aantal werkenden in de agrarische sektor sterk afnam, de produktie duidelijk te vergroten.

Wij kunnen dus over meer voedsel beschikken dan ooit tevoren, en wat hier niet kan groeien, kunnen we dankzij onze „welvaart" importeren.

Bij de vele verbruikt goederen die binnen ons bereik zijn gekomen, komen telkens weer nieuwe. Het proces van allerlei technische uitvindingen gaat nog steeds door. Er i's een behoorlijke uitbreiding van de (enze) vrije tijd gekomen, met allerlei mogelijkheden voor ontspanning.

We hebben het in dit. land, dat nog steeds welvarend is, behoorlijk goed. We zijn niet alleen geed gevoed en gekleed, vaak is het ens mogelijk in de vakantie naar het buitenland te gaan.

Als je op zo'n reis Stockholm eens bezoekt, dan moet je beslist het stadhuis eens binnenstappen, In de hal ij een grote muurschildering aangebracht. Uit de duisternis, de ellende, komen kinderen, volwassenen en ouderen naar een zonnig rijk van licht. Daar zijn kinderspeelplaatsen, moderne ziekenhuizen, goede bejaardentehuizen. Het zijn de symbolen van een leven zonder zorg, angjfc of bedreiging. Het is volgens de wandschildering goed toeven in de welvaartsstaat, waarin recht op zekerheid, recht op vrije tijd, recht op een beloning die een menswaardig bestaan verzekert, recht op deelneming aan het kulturele leven de idealen zijn.

Leven in een welvaartstijdperk

Intussen leven we in deze welvarende maatschappij. Met de ons omringende werkelijkheid: hebben we te maken van dag tot dag. Wel komen er dan allerlei vragen op ons af:

Wat zegt de Bijbel ons over de wel vaart;

Is de welvaart1 in bijbels licht gezien, bevorderlijk voor ons welzijn?

Stelt Gods Woord ook grenzen aan onze menselijke behoeften?

Heel duidelijk laat de tleere ons in Zijn Woord zien dat het hebben van welvaart op zich niet negatief is. Integendeel, het wordt gezien als een zegen van de HEERE God.. Dit is onder meer te zien bij de patriarchen. Zij zijn rijke herdersvorsten. Het land Kanaan is erg vruchtbaar, overvloeiende van melk en honing. In zo'n situatie is alles aanwezig om tot grote rijkdom; te komen. Dit werd ook werkelijkheid. Onder koning David is Israël tot grote voorspoed gekomen, hoewel er nog verschillende oorlogen werden gevoerd.

Maar onder de regering van koning Salomo breekt de vredestijd aan. Israël komt dan tot een zéér grote welvaart.

Rijkdom en welvaart op zich kunnen dus Gods zegen hebben, maar dit betekent niet dat de zegen des Heeren afwezig is indien de welvaart ontbreekt.

Iets anders is het of de welvaart bevorderlijk is voor ons welzijn. Wie d: e tijd neemt om de geschiedenissen van de patriarchen wat beter te bestuderen, zal zien dat het hier niet gaat om de welvaart op zich, om het puur materialistische, om een komfortabel leven als rijk veeboer. Nee, telkens wordt erop gewezen, dat zij vreemdelingen waren en moesten blijven in het land, dat hun door de Heere was toegezegd. Dit laat ons zien dat welvaart en echt welzijn samen kunnen gaan. Voorwaarde daarbij is dan wel dat we geleerd hebben door genade, dat we burger van twee werelden zijn, dat we in eigen land wonen, maar toch een vreemdeling zijn. Dat we leven in het vlees, maar niet naar het vlees.

Zo’n leven heeft gevolgen. Dan gaat het niet meer om het weloverwogen eigenbelang, maar dan is er de bereidheid om in het eigen konsumptieve vlees te snijden.

Welvaart als bron van verleiding

Dat welvaart veelal niet bevorderlijk is voor ons welzijn, laat ons de Heilige Schrift in alle ernst ook zien.

Welvaart, zo zien we, is vaak een bron van verleiding. Verleiding tot het laten verslappen van de zeden, tot het zich laten ontwikkelen van hebzucht en hoogmoed. Dit proces gaat dan hand in hand met het gaan dienen van de afgoden. Op tal van plaatsen in Gods Woord wordt hiervoor gewaarschuwd. In Deuteron omium 32 : 15 staat: Als nu Jeschurun vet werd, zo sloeg hij achteruit (gij zijt vet, gij zijt dik, ja met vet overdekt geworden!); en hij liet God varen, Die hem gemaakt heeft, en versmaadde de Rotssteen zijns heils.”

Bij de profeten is enerzijds de positieve waardering van aardse voorspoed, maar het wordt door hen gegeseld., als dit leidt tot het veriaten van de Heere, als de welvaart niet met liefde en barmhartigheid gepaard gaat. Ook in de psalmen zijn er verschillende lijnen te onderscheiden. „Ook zal de Heere het goede geven; en ons land zal zijne vrucht geven." Maar anderzijds is er het grote gevaar bij het aanwassen van het vermogen dat men gemakkelijk zijn hart op zijn rijkdom zet, dat de hoogmoed om de hoek komt kijken, dat de Gever niet meer wordt erkend.

Ook in het Nieuwe Testament wordt welvaart op zich niet veroordeeld. Het volgen van Christus kan samengaan met het bezit van aards vermogen. Welvarenden dienen de Heere met hun goederen (Jozef van Arimathea). Maar ook wordt welvaart in het Nieuwe Testament gezien als een belemmering om in het Koninkrijk der hemelen in te gaan. In het licht van het voorgaande is het diudelijk geworden dat welvaart een zegen kan zijn, maar dat het ook levensgevaarlijk is om in een welvaartstijdperk t, e leven. Komfort, een goed leven, loopt veelal uit op een leven dat beheerst wordt door weloverwogen eigenbelang. Dan rekent de mens niet uit het geloof. Zijn rekening heeft alles verdiskonteerd, behalve God.

Welvaart, zo blijkt, is veelal niet bevorderlijk voor ons welzijn.

Reklame

Eén vraag is nog blijven liggen, nl. stelt de Bijbel ook grenzen aan onze menselijke behoeften? Met name in onze tijd is deze vraag hoogst aktueel. Nooit eerder in de geschiedenis is het mogelijk geweest om zoals nu, nagenoeg alle denkbare behoeften vervuld te krijgen. Hierbij komt dan nog, dat door de mo-

derne, zéér geraffineerde wijze van reklame maken, iedere nieuwe behosften, bevrediging steeds weer een nieuwe prikkel schijnt te vormen om weer andere nieuwe behoeften te wekken. Op kunstmatige wijze worden er allerlei behoeften gekweekt. Dit is kennelijk noodzakelijk om onze „wegwerp-ekonomie" draaiende te houden. Het is geen produktie meer voor de noodzakelijke dingen, maar produktie terwille van de produktie.

De manier waarop veelal reklame wordt gemaakt, roept naar mijn mening minstens ethische bedenkingen op. Er wordt veelal van geraffineerde psychologische methoden gebruik gemaakt, die de mens verlagen tot een manipuleerbaar objekt. Dit brengt mee een devaluatie van waarden, die beslist gevaarlijk is te achten. Bij deze methoden wordt een wetenschap gebruikt tot winstbejag; de mens wordt bespeelbaar geacht en wordt gedenatureerd tot een objekt. Hier ligt een duidelijke waarschuwing voor ons.

Grenzen van de welvaart

Er zijn altijd mensen geweest, die vanuit welk uitgangspunt dan ook, de stelling verdedigden, dat als een mens maar intensief bezig is met geestelijke zaken, de menselijke behoeften aan materiële welvaart worden teruggedrongen. Dit leidt dan tot de konsekwentie dat men zich uit de werkelijkheid terug trekt. Hierbij beroept men zich dan wel eens op de Rechabieten. Deze Rechabieten, zo is te lezen in Jeremia 35, zouden een protest zijn tegen de voortgaande beschaving in die tijd, met de daarmee gepaard gaande verslapping der zeden. Daarom zouden zij zich terugtrekken uit deze „wereld”.

Wie deze geschiedenis echter goed leest, zal zien dat de profeet Jeremia de Rechabieten ten voorbeeld stelt aan Israël om hun trouw aan de voorvaderlijke inzettingen. Voor bovengenoemde houding, het terugtrekken uit de werkelijkheid, is geen grond te vinden in de Heilige Schrift. Wel is het duidelijk zo, dat de Bijbel waarschuwt voor het almaar opschroeven van menselijke behoeften. Het leven is meer dan datgene dat de mens aan aardse goederen nodig heeft.

De rijke man ging echter niet verloren omdat hij rijk was, maar omdat hij zijn rijkdom misbruikte. Zijn aardse rijkdom was hem genoeg, het sloot zijn hart af voor de I-Ieere en daarom ook voor zijn medemens. Hij kende noch zocht de ware rijkdom: het rijk zijn in God door Gods genade.

Heel duidelijk is het, dat waar onze welvaartsbehoefte haar grenzen overschrijdt en die welvaart niet meer naar haar ware aard en bestemming aan de Heere gebonden en op Zijn dienst is gericht, de bijbelse grenzen worden overschreden. Dan heersen er andere machten over ons, duistere machten. Dan is datgene wat. aanvankelijk bedoeld is als zegen voor de mens, in een vloek veranderd. De apostel Paulus vermaant dan ook in 1 Timotheus 6, dat als wij voedsel en deksel mogen hebben, daarmee vergenoegd' te zijn. Als wij hiermee geen genoegen nemen, zo vermaant de apostel verder, zullen wij in verzoeking vallen en in dwaze en schadelijke begeerlijkheden, welke de mensen doen verzinken in verderf en ondergang. De machten der duisternis heersen van nature over ons, ook de machten van een ongenor-

Vrije tijd inleveren?

meerde behoeftenbevrediging, de gevaarlijke demonie van de welvaart.

Wat een voorrecht, dat wij Gods Woord bezitten. Dat Woord spreekt ons van Christus, aan Wie alle macht gegeven is in hemel en op aarde. Hij alleen kan de machten die over ons heersen, overwinnen, dat moge onze voortdurende begeerte zijn. Dan zijn we ook niet weerloos overgeleverd! aan de macht van het welvaartsstreven.

Dan jagen we niet ongelimiteerd naar méér, dan zoeken we EERST het koninkrijk Gods en Zijn gerechtigheid. Dan wordt ons leven anders gericht.

Versobering

Dat zal zichtbaar worden in je levenswandel. Dan zul je als verantwoordelijke vruchtgebruiker met de schatten, der aarde omgaan. Dat betekent heel konkreet: geen uitbuiting, geen uitputting, geen verspilling, zo min mogelijk vervuiling, geen wegwerpekonomie. Dit heeft gevolgen voor ons behoeften-en bestedingspatroon.

Dit zullen we dan toetsen aan Gods •Woord. De heersende vraag hierbij is of het de Heere welbehagelijk is. Dan zul je bepaalde vormen van overvloedige konsumptie afwijzen. Als christen moet je pleiten voor een sobere levenswandel. Op school, op je werk, in het gezin zal men dat aan je moeten kunnen zien. Je zult er ook met je omgeving over moeten praten, je hebt een voorbeeldfunktie. En als je daarbij bedenkt dat er op zeer veel plaatsen in deze wereld zo'n enorme nood is, dat er zoveel middelen nodig zijn om het bestaanspeil van velen op een minimum te brengen, dan zal het ons niet moeilijk vallen.

Je persoonlijke welvaart, mag; niet alleen een middel zijn om te leven, je zult er nog meer mee moeten doen. Heel vaak is geven een sluitpost. Dat mag het absoluut niet zijn. Van jouw welvaart zul je mild moeten geven aan kerk en zending, aan hulpverlening voor in nood verkerende mensen.

Vrije tijd inleveren?

Maar met „geven" alleen ben je er niet. Naar mijn mening zul je ook moeten versoberen met je vrije tijd. Vergeleken met vroeger mogen we beschikken over veel vrije tijd. Maar het merkwaardige is, dat er steeds minder mensen te vinden zijn die eens wat willen doen in hun vrije tijd. In onze door en door materialistische maatschappij vragen we heel vaak: Wat levert het op? Weinig is er nog het besef dat we de mogelijkheden die God' ons geeft, niet uitsluitend voor onszelf, voor ons eigen genot mogen gebruiken. We hebben een taak in deze wereld, die in grote nood is. Wat ligt er niet een werk binnen een gezin waar ziekte is, bij bejaarden, gehandicapten en vul het zelf maar aan. Dienstverlening met persoonlijke warmte heeft heel vaak meer betekenis dan professionele deskundigheid. De mens mag niet uitsluitend voor zichzelf al zijn vrije tijd gebruiken. Er ligt een opdracht voor ons ten aanzien van de naaste en de gemeenschap.

Misschien, word je opgeleid voor of heb je een baan in het zakenleven. Dan is het beslist noodzakelijk dat je je telkens weer bezint. Juist in die funkties kun je zo opgaan in je koopmanschap, juist daar ben je zo bezig met allerlei reklamemethoden, dat vaak onmerkbaar grenzen worden overschreden. Ook hier geldt versobering.

Maar in feite is geen enkel beroep ongevaarlijk. Dagelijks staan we bloot aan de verzoekingen van onze welvarende maatschappij.

In onze kerken wordt terecht veel aandacht geschonken aan de wereldgelijkvormigheid. Hierbij wordt dan vaak een bekend lijstje gehanteerd, zoals kleding, lektuur, moderne kommunikatiemiddelen, enz. En natuurlijk kunnen deze zaken ernstige symptomen zijn van wereldgelijkvormigheid. Maar wereldgelijkvormigheid omvat veel meer en gaat veel dieper. Als je slordig omgaat met je geld, als je geen sober gebruik maakt van de zgn. genotsmiddelen, als je verkwistend omgaat met b.v. energie, dan zijn dat ook symptomen van verwereldlijking. Laten we in wandel en handel toch vooral sober zijn. Laten we er biddend voor waken dat we niet de materiële en immateriële gaven, die we van dé Heere mochten ontvangen, tot zonden maken. De Heere God zal eenmaal ook kijken in ons levensboek. Waar staan onze bladzijden vol van? Van welvaart, van aards geluk, van een goede positie, van allerlei lekkernijen?

De psalmdichter had het leren zien: Want beter dan dit tijdelijk leven is Uwe goedertierenheid. Dan zal onze omgeving het aan ons merken, aan ons. leven, dat het aardse geluk, dat aardse welvaart door ons ook beleefd; wordt als een voorteken van een ander, veel beter leven. Dan bezitten we ook een nieuwe levensstijl.

Dit artikel werd u aangeboden door: Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 10 juli 1981

Daniel | 28 Pagina's

WELVAART EEN PROBLEEM?

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 10 juli 1981

Daniel | 28 Pagina's