Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Zijn dromen bedrog

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Zijn dromen bedrog

10 minuten leestijd Arcering uitzetten

Welke betekenis moeten we toekennen aan het feit dat we dromen? Hebben dromen een bepaalde betekenis, en zo ja: welke? Of zijn dromen inderdaad bedrog, zoals men stelde in de tijd van de Verlichting?

Een droom valt te omschrijven als een opeenvolging van gedachten en beelden, die in de slaap voor de geest komen. Kenmerkend is dat de droom zich voordoet tijdens de slaap.

De droom als openbaringsmiddel

In het Oude Testament zien we dat God soms de droom gebruikt als middel om iets aan de mens bekend te maken, dat op verleden, heden of toekomst betrekking kan hebben. Soms is de inhoud van de droom heel konkreet, soms heeft de droom een meer symbolische inhoud.

Konkreet van inhoud is bijvoorbeeld de droom van koning Abimelech (Gen. 20), waarin God de waarheid onthult omtrent de relatie tussen Abraham en Sara.

Konkreet van inhoud is ook de droom van Laban (Gen. 31) tijdens de achtervolging van Jakob, en de droom van Jozef, de man van Maria (Matth. 2) in verband met de vlucht naar Egypte.

Symbolisch van inhoud zijn onder andere de dromen van Jozef (Gen. 37) over de schoven en over de zon, maan en sterren. De betekenis van dit soort dromen is niet direkt uit de inhoud af te leiden, hoewel het voor Jakob niet moeilijk was de betekenis ervan te onderkennen.

Symbolisch van inhoud zijn ook de dromen van Farao (Gen. 41), over de zeven vette en magere koeien en de zeven vette en magere aren, de dromen van de bakker en de schenker (Gen. 40) en de droom van Nebukadnezar (Daniël 2). Het is duidelijk dat in deze dromen sprake is van een openbaring van de toekomst door God, doch op zo'n manier gesymboliseerd dat de droom eerst „uitgelegd" moet worden, voor dat de betekenis aan de dromer duidelijk wordt.

De droom als ijdelheid

Niet alle dromen worden in de Bijbel gezien als vorm van Godsopenbaring. Dromen worden ook wel gezien als behorend bij de natuur van de mens, als „ijdelheid", als van geen wezenlijk belang zijnde. De Prediker bijvoorbeeld heeft een nuchtere kijk op dromen: Want gelijk de droom komt door veel bezigheid, .... (Pred. 5). Dromen worden ook wel gezien als vluchtige verschijnselen, die verdwijnen bij het ontwaken, en dan ook verder geen waarde hebben. In die zin wordt het verschijnsel droom wel eens gebruikt als beeld van de goddelozen: ze zullen verdwijnen als een droom. Voorbeelden hiervan zijn te vinden in Psalm 73 en Job 20.

De waarde van de droom

In verhouding tot andere openbaringsmiddelen wordt de droom in de Bijbel niet hoog geacht in het algemeen. In Numeri 12 is er sprake van dat Mirjam en Aaron een aanval doen op het gezag ven Mozes. Zij verwijten Mozes: Heeft dan de Heere maar alleen door Mozes gesproken? Heeft hij ook niet door ons gesproken? Maar dan komt God Zelf tussenbeide. God geeft te kennen dat Hij zich weliswaar aan profeten openbaart in gezichten en dromen, maar dat Hij zich aan Mozes rechtstreeks heeft geopenbaard, van mond tot mond, en niet door duistere woorden.

Leugenachtige dromen

Een andere reden waarom in de Bijbel niet altijd even positief over dromen gesproken wordt, is dat waarheid en onwaarheid door

de dromer niet altijd goed worden onderscheiden. Bewust of onbewust kan iemand zijn dromen naar voren brengen als zijnde een boodschap van God, terwijl dat geenszins het geval behoeft te zijn. Met name Jeremia waarschuwt tegen valse profeten die leugenachtige dromen profeteren als waren het woorden van God. In Jeremia 23 komt dit duidelijk aan de orde: Ik heb gehoord wat de profeten zeggen, die in Mijn Naam leugen profeteren, zeggende: Ik heb gedroomd, ik heb gedroomd. (....) Het zijn profeten van huns harten bedriegerij.

Het Waarheidskriterium

In het hiervoor genoemde hoofdstuk Jeremia 23 wordt de droom als openbaringsmiddel niet afgewezen. Immers: de profeet, bij welke een droom is, die vertelle de droom: en bij welke Mijn woord is, die spreke Mijn woord waarachtelijk. Maar, zo blijkt uit de rest van het hoofdstuk, het moet dan wel een door God geopenbaarde droom zijn. Het kriterium moet zijn: wat heeft u de Heere geantwoord en wat heeft de Heere gesproken?

Heel duidelijk is, ook uit andere bijbelgedeelten, dat de droom in overeenstemming moet zijn met de verdere gegeven openbaring van God. Ook bij dromen geldt: tot de wet en de getuigenis! In Deuteronomium 13 wordt daarvan een voorbeeld gegeven: Wanneer een profeet, of dromen-dromer, in het midden van u zal opstaan, ( ) zeggende: Laat ons andere goden, die gij niet gekend hebt, navolgen en hen dienen; gij zult naar de woorden van dien profeet, of naar dien dromendromer niet horen.

Droomuitlegging

In de Bijbel is in een aantal gevallen sprake van dromen, die moesten worden uitgelegd. De betekenis van de inhoud van de dromen was niet zondermeer duidelijk. Een aantal voorbeelden van dit soort dromen is hiervoor al genoemd. Het is opvallend dat zowel in Egypte, in het hof van Farao, als in Babel, in het hof van Nebukadnezar, dromen en droomuitleggingen blijkbaar behoorden tot het kuituurpatroon. Zowel Farao als Nebukadnezar hadden een hele staf van tovenaars en waarzeggers, de wijzen van het land, tot hun beschikking. Doch dezen waren niet in staat de goddelijke betekenis van de dromen te verklaren. Zowel bij Jozef als bij Daniël lezen we dat zij niet uit eigen kracht of wijsheid dromen konden uitleggen. Ook de uitlegging van de dromen moest door God geopenbaard worden. Jozef verwoordt het zo aan de schenker en de bakker: Zijn de uitleggingen niet Godes? En bij Daniël lezen we dat hij met zijn vrienden van de God des hemels barmhartigheden verzocht over deze verborgenheden. Toen werd aan Daniël in een droom de betekenis van de droom van Nebukadnezar geopenbaard. Jozef en Daniël werden door God tot het uitleggen van dromen in staat gesteld.

Misleidende droomuitleggers

In de Bijbel is ook sprake van misleiders bij het uitleggen van dromen. De Bijbel waarschuwt voor droomuitleggers die ijdele hoop wekken, die de zaken mooier voorstellen dan ze zijn. Zo waren er ten tijde van Jeremia dromers die voorspelden dat de ballingschap snel afgelopen zou zijn (Jer. 29). Zo wordt ook gewaarschuwd tegen droomuitleggers die het volk Israël af wilden drijven van de weg die de Heere geboden had en die oproepen tot afval van God (Deut. 13). God dreigt hen met de strengste straf: En diezelve profeet, of dromer-dromer, zal gedood worden.

Dromen: nu nog openbaringsmiddel?

De vraag zou gesteld kunnen worden of God ook in deze tijd dromen zou kunnen gebruiken om iets aan de mens bekend te maken. Uiteraard is God bij machte dit te doen. Echter, het gegeven dat in de Bijbel voor de laatste malen sprake is van godsopenbaring door middel van dromen ten tijde van de geboorte van de Heere Jezus, moet ons te denken geven. Geldt voor ons niet dat wij aan het Woord van God voldoende hebben? Zoals verwoord is in de Ned. Geloofsbelijdenis: ( ) zoveel als ons van node is in dit leven, tot zijn eer, en de zaligheid der zijnen. Of zoals het ook wordt geformuleerd: Wij geloven, dat deze Heilige Schrift de wil Gods volkomen vervat, en dat al hetgeen de mens schuldig is te geloven om zalig te worden, daarin genoegzaam geleerd wordt.

Hier spreekt de Kerk uit, dat zij buiten het Woord van God om geen andere openbaringsmiddelen behoeft — dus ook geen dromen.

Naar mijn mening heeft de droom als

openbaringsmiddcl opgehouden te bestaan, na de openbaring van Christus in het vlees en de totstandkoming van het volkomen Woord van God.

De droom als natuurlijk verschijnsel

De vraag blijft welke betekenis we in deze tijd aan dromen kunnen of moeten toekennen. Het is een feit dat ieder mens droomt in zijn slaap. Gemiddeld zo'n 1 Vi a 2 uur per nacht, verdeeld over 4 a 5 perioden van 20 tot 30 minuten. Met behulp van bepaalde laboratorium-technieken kan bij slapende mensen gemakkelijk worden vastgesteld wanneer ze dromen. Het blijkt dat dromen een nuttige funktie vervullen bij de mens. Als mensen wordt verhinderd te dromen, doordat ze voortdurend gewekt worden in droom-periodes, wat mogelijk is bij laboratorium-experimenten, dan blijken ze na verloop van tijd vele psychische klachten te gaan vertonen. Uit onderzoek blijkt dat de hoeveelheid tijd die men droomt aanmerkelijk toeneemt na een dag met intellektuele arbeid, emoties of spanning. Zoals de slaap als belangrijkste funktie heeft dat het lichaam zich kan herstellen van lichamelijke vermoeidheid, zo zorgt de droomslaap er voor dat de dagelijkse intellektuele werkzaamheden en emotionele ervaringen kunnen worden verwerkt.

Vroegere visies op de droom-inhoud

Naast de vraag naar de funktie van de droom hebben velen zich beziggehouden met de vraag of de inhoud van de droom, dus hetgene wat men droomt, ook een bepaalde betekenis heeft. De visies hierop zijn zeer gevarieerd geweest. De rationalistische mens uit de tijd van de Verlichting beschouwde dromen als bedrog, als hersenschimmen of als psychische reakties op lichamelijke indrukken tijdens de slaap, als elektrische aktiviteit van groepjes hersencellen. De weense psychiater Sigmund Freud was de eerste die zich tegen deze opvatting verzette. Freud beschouwde de droom als de via regia (de koninklijke weg) naar het onbewuste van de mens. Onbewust, volgens Freud, leven er in de mens allerlei verlangens, konflikten en fantasieën. die zich uiten tijdens de droom op een symbolische manier. In zijn verklaring van dromen was Freud echter zeer eenzijdig. Minder eenzijdig in zijn visie was de Zwitser Carl Gustav Jung. Jung stelde dat de menselijke psyche heel het psychische gebeuren omvat dat zowel overdag als 's nachts, bewust en onbewust in ons brein plaatsvindt, zoals het waarnemen, het onthouden, het herinneren, het nadenken als ook het gevoelsleven. Voor een gedeelte zijn we ons hiervan bewust, van een groot gedeelte zijn we ons echter volgens Jung onbewust. Allerlei levenservaringen worden in het onbewuste opgeslagen. Volgens Jung worden ook ervaringen van vroegere generaties onbewust „overgeërfd”.

In de droom nu, volgens Jung, wordt getracht bewuste ervaringen van overdag in verband te brengen met onbewuste ervaringen uit het verleden. Een uitdrukking als „er nog eens een nachtje over moeten slapen" geeft in wezen de visie van Jung weer.

Huidige stand van zaken

Tegenwoordig gaat men er veelal van uit dat dromen vele aspekten kunnen hebben, dat er wat inhoud betreft een veelheid aan soorten dromen bestaat.

Dromen kunnen een herhaling zijn van wat we overdag hebben meegemaakt, in dromen kunnen zich kreatieve oplossingen voordoen voor problemen waar we overdag mee te maken hebben gehad — zoals wetenschappers en kunstenaars hebben vermeld, dromen kunnen onbewuste verlangens en angsten weerspiegelen, dromen kunnen konflikten en spanningen weergeven, dromen kunnen herinneringen naar boven brengen, enzovoort. Dromen zijn „een spiegel van de ziel", een deel van ons zelf.

Wat doen we met onze dromen?

Het heeft geen zin in dit verband in te gaan op allerlei mogelijke betekenissen van dromen. Daar zijn dromen te individueel voor. Het kan geen kwaad als men voor zichzelf probeert na te gaan waar een bepaalde droom verband mee houdt of kan houden: met welke situaties, met welke ervaringen. Probeer er maar gerust mee om te gaan. Dan kan het zijn dat we ons slechte, zondige eigenschappen of situaties realiseren: moord, doodslag, ontrouw, begeertes, verzet, enzovoort. Dit alles leeft in ons. Ook hiervoor is vergeving nodig! En mogelijk!

Dit artikel werd u aangeboden door: Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 4 januari 1985

Daniel | 32 Pagina's

Zijn dromen bedrog

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 4 januari 1985

Daniel | 32 Pagina's