Aktuele prediking

Er wordt van zondag op zondag heel wat afgepreekt in ons goede vaderland. Wie de moeite wil nemen om de rubriek „Predikbeurten" in het R.D. in haar geheel door te lezen, kan er echt wel een tijdje voor gaan zitten. Voor een reeks van predikers geldt het elke zondagmorgen tegen een uur of tien: preekstoel op, terwijl het zo'n anderhalf uur later de omgekeerde richting is: preekstoel af. En in de tijd, datje als prediker op een preekstoel staat, waar en in welke kerkformatie dat ook moge zijn, dan wordt er van je verwacht, dat je zult preken.

Preken

Voordat de prediker z'n preek houdt, is er, als het goed is, heel wat werk verzet, 't Is wat te vergelijken met de dagelijkse warme maaltijd. Wat een voorbereidend werk moet er gedaan worden, eer alles op tafel staat: aardappels schillen en koken, groente klaar maken, vlees braden, tafel dekken; en dan pas komt de roep: „We kunnen eten, hoor!" Zo heeft ook de prediker zijn keuken, al heet die voor hem studeerkamer. Daar vindt het overleg plaats tussen de prediker en Hem, Die hem gezonden heeft in gebed en overdenking.

Daar wordt gewikt en gewogen; de bronnen worden geraadpleegd. Immers, de boeken, die de wanden van de studeerkamers sieren, staan er niet voor de show. In zijn boek „Ds. G. H. Kersten, facetten van zijn leven en werk", schrijft ds. M. Golverdingen op blz. 151: „De eerste jaren van zijn (= Kerstens) oefenaarschap hebben hem tot de onwrikbare overtuiging gebracht, dat aan elke preek een gedegen voorbereiding vooraf moet gaan. Anders vervalt men onder meer in een voortdurende herhaling. Het onvoorbereid naar de kansel gaan, wordt door hem steeds sterk veroordeeld. (....) De vaste regel is dat een predikant geroepen is tot grondige studie van zijn preek. Zij die de mond vol hebben over de nietswaardigheid van de „letterkennis" verstaan we niet, dat God ook hier middellijk werkt en door het licht van Zijn Geest de studie heiligt".

Reakties

Je kent dat wel na afloop van de maaltijd: de één vond het lekker; de ander stond het maar matig aan en de derde meende, dat het geheel wat te zout was. Kortom, het oordeel van degenen die de maaltijd gebruiken, kan erg verschillen. Is het met de preek anders? Het is opvallend, dat in dit verband het woordje „preek" eigenlijk nooit alléén gebezigd wordt. Er staat altijd nog een woord bij, een bijvoeglijk naamwoord. , , 't Was een goeie preek vanmorgen", zei moeder.

Vader 's middags: „Een voorwerpelijk preekje, hoor!" Ja, een preek kan worden genoemd verrassend, opbouwend, schriftuurlijk, kort, lang, saai, boeiend, licht, zwaar, bestudeerd en vul zelf maar verder in. Eén benaming noem ik zelf nog, en dat had je natuurlijk wel verwacht, gezien de titel van dit artikel: aktueel.

Prediking

Voor we samen na kunnen denken over aktuele prediking, is het noodzakelijk eerst stil te staan bij de prediking op zich. Wat is dat eigenlijk, de prediking? „Het is de dienst die Jezus Christus, de Apostel en

Hogepriester onzer belijdenis in en door Zijn kerk in deze wereld verricht om door de eeuwen heen Zijn volk te vergaderen en Zijn lichaam te bouwen" (K. Dijk, verkort).

Het griekse woord voor predikant betekent letterlijk herauten, uitbazuinen. De heraut was vroeger de man, die de boodschap van de koning overbracht, met luider stem. Je zou hem kunnen vergelijken met de vroegere stads-of dorpsomroeper, die door de straten en langs de huizen ging om belangrijke mededelingen af te kondigen: „De burgemeester laat bekend maken, dat...." en dan volgde zijn boodschap.

Zo is het ook met de prediking. God laat je herauten, bekend maken, dat.... Ja, wat? Wel, dat heeft de Heere Christus Zelf gezegd in Markus 16 : 15: Gaat heen in de gehele wereld, predikt (= heraut) het Evangelie aan alle kreaturen".

Het Evangelie, de blijde boodschap, moet worden uitgebazuind in een wereld, verloren in zonde en schuld. Hoor: „Aangezien alle mensen in Adam gezondigd hebben en de vloek en eeuwige dood zijn schuldig geworden, zo zou God niemand ongelijk gedaan hebben, indien Hij het ganse menselijke geslacht in de zonde en vervloeking had willen laten en om de zonde verdoemen (....) Maar hierin is de liefde Gods geopenbaard, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon in de wereld gezonden heeft, opdat een iegelijk die in Hem gelooft niet verderve, maar het eeuwige leven hebbe. En opdat de mensen tot het geloof worden gebracht, zendt God goedertierenlijk verkondigers van deze zeer blijde boodschap tot wie Hij wil en wanneer Hij wil, door wiens dienst de mensen geroepen worden tot bekering en het geloof in Christus de Gekruisigde" (D.L. I par. 1, 2, 3).

Aktueel

Met deze oude woorden is, naar mijn mening, de aktualiteit van de prediking getekend. Immers, de prediking heeft ten diepste een inhoud, die onveranderlijk is, omdat ze teruggaat op het onveranderlijke Woord van God. En het Woord des

Heeren is een Woord voor alle tijden. Het is aktueel, dat wil zeggen: aan de orde van de dag, het is van ogenblikkelijk belang.

Dat was de werkelijkheid op het moment, dat Jezus Zijn opdracht tot prediken gaf.

Dat was ook de werkelijkheid tijdens de synode van Dordrecht. En vandaag is het niet anders. Het Evangelie verandert niet.

Jezus Christus is gisteren en heden Dezelfde en in der eeuwigheid (Hebr. 13:8). Zo is de prediking allereerst verkondiging van de eeuwige waarheid. Het is en blijft waar, bijvoorbeeld wat er staat in Johannes 3.

Vers 3: Tenzij iemand wederom geboren wordt, hij kan het Koninkrijk Gods niet zien. Vers 16: Want alzo liefheeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat een iegelijk, die in Hem gelooft, niet verderve, maar het eeuwige leven hebbe. Vers 36: Die in de Zoon gelooft, die heeft het eeuwige leven; maar die de Zoon ongehoorzaam is, die zal het leven niet zien, maar de toorn Gods blijft op hem.

En wat te denken van de grote evangelievraag: Maar gij, wie zegt gij, dat Ik ben? Die is van ogenblikkelijk belang toch zeker, want ons antwoord op die vraag is bepalend voor tijd en eeuwigheid. Hierin ligt de ernst van de prediking, de klem, de aandrang-ervan. Waar het persoonlijk element uit de prediking verdwijnt, daar verliest de prediking haar aktualiteit.

Anders gezegd: waar de vertikale lijn in de verkondiging wordt weggelaten, waar het bevindelijke element niet meer volop tot z'n recht komt, daar blijft op den duur alleen de mens en zijn wereld over en zijn we beland bij de theologie van de medemenselijkheid. Een paar jaar geleden had ik een gesprek met iemand uit een ander kerkverband. Dominee, zei hij, als ik in de week goed de krant lees, dan weet ik in feite de preek voor zondag al. Er gebeurt wel iets in Amerika of Zuid-Afrika of Israël of ook in ons eigen land, waarmee mijn predikant z'n twintig minuten kan volpraten. Daar moet een mens het dan maar mee doen.

Moderne theologie

Weetje, zo zegt men, we moeten ons in de kerk veel meer richten op de aarde, op de samenleving van de volkeren en op de gang van zaken in het volksleven zelf. De kerk moet voorop lopen in het gestalte geven aan een heel nieuwe samenleving.

Je bent er allereerst voor je naaste. Zo was 't toch ook met Christus, Die dan meestal Jezus van Nazareth genoemd wordt? ! Zijn aanwezigheid op aarde moet louter gezien

worden als een dienen van de medemens.

Maar dat is de dolkstoot voor de aktualiteit van het Evangelie. Het is de miskenning van het plaatsbekledend werk van de Heere Jezus Christus. Hier probeert men het woord te verkrachten: n het bloed van Jezus Christus, Zijn Zoon, reinigt ons van alle zonden (1 Joh. 1 : 7b).

De mens en zijn tijd

In het voorgaande cirkelden onze gedachten nogal sterk rondom de preekstoel.

Vanzelf, want daar vindt de prediking plaats. Nu gaan we eens over de rand van de preekstoel kijken. Daar zitten ze, de kerkgangers. Mensen van deze tijd, ouderen en jongeren. Heel andere mensen dan honderd of duizend jaar geleden, die dan ook leven in een heel andere wereld met heel andere zorgen, problemen, zonden.

Stel eens ('t kan natuurlijk niet), maar stel eens, dat iemand uit 1800 z'n ogen nog eens zou kunnen opslaan om te zien wat er vandaag de dag gebeurt. Hij zou van de ene verbazing in de andere vallen: razende auto's, gierende brommers, rinkelende telefoons. Hij leest over reageerbuis-babies, kerncentrales, komputerspelletjes. Als de man een beetje tot rust gekomen is, zal hem één ding opvallen: bij alle veranderingen blijkt de mens in wezen hetzelfde te zijn gebleven. Dus niet alleen verandert het Evangelie niet de eeuwen door, maar ook de mens tot wie het Woord Gods komt, verandert principieel niet. Wat er ook verandert in het leven van de mens, zijn verhouding tot God blijft ongewijzigd. Voor God zijn wij allen gevallen en daarom verloren zondaren.

Zondaar

Maar elk mens is zondaar in een bepaalde tijd. En hoewel het karakter van de zonde in feite altijd hetzelfde is, toch kunnen we de invloed van de tijd, waarin we leven, niet uitschakelen. Wij zijn (jonge) mensen in deze tijd met z'n eigen gevaren, spanningen, problemen, zorgen, aanvechtingen, verlokkingen, vragen.

Dat zal aan de prediking, een eigentijds aksent geven. Ik meen ook, dat de prediker om bepaalde omstandigheden niet heen mag. Eén voorbeeld. Elk jaar is er op een zondag in oktober op het strand van Scheveningen een motor-cross die duizenden mensen aantrekt van heinde en ver.

Iedereen, die in de kerk zit, weet van dit evenement. Moetje dan zeggen: e weten er allemaal van en dus hoef ik op deze omstandigheid niet in te spelen op de preekstoel? Ik meen van niet. Juist vanuit de aktualiteit van het Evangelie mag ik de goedheid van God laten door klinken, dat wij onder de verkondiging van Zijn Woord zijn. En daarin ligt tevens ook het ontdekkende, want indien gij u niet bekeert, zo zult gij allen insgelijks vergaan (Luk. 13:3, 5). Zo geeft een en ander opnieuw de spits naar het hart van de hoorder om te meer te herauten: ie, het Lam Gods, Dat de zonde der wereld wegneemt! Want dat meisje daar zal niet ontdekt moeten worden aan wat algemeenheden, maar aan haar zonden. En die jongen ginds moet in deze tijd ontmaskerd worden van zijn ongerechtigheden. En degenen, die Christus door een waar geloof zijn ingelijfd en al Zijn weldaden aannemen, staan in het strijdperk van dit leven. En dat leven was voor Augustinus anders dan voor Luther, en voor Luther weer anders dan voor Smijtegelt, en voor Smijtegelt weer anders dan voor Gods kinderen vandaag. Principieel is er geen verschil, maar wat de omstandigheden betreft wel. Zowel het een als het ander blijkt duidelijk uit hetgeen ons door de tijden heen is overgeleverd.

Slot

Het komt er altijd weer op aan, dat het Woord werkelijk bij de mensen komt.

Hoe meer de prediking gericht is op zondige mensen van vlees en bloed (bekeerd of onbekeerd) des te meer staat ze midden in de tijd. In de tijd planten de dienaren, maar God geeft de wasdom. Dat geeft voor de prediker de worsteling in afhankelijkheid van God om het onveranderlijke Woord onzes Gods zo te prediken, zo te herauten, dat mensen in de wenteling der eeuwen de eeuwige God leren kennen, opdat zij Hem mogen loven en prijzen tot in eeuwigheid.

Aktuele prediking, een prediking die van ogenblikkelijk belang is. Lees dan ook deze laatste regel nog. Een tekst: iet, nu is het de welaangename tijd, ziet nu is het de dag der zaligheid! (2 Kor. 6 : 2b).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen