Niet staken, wel de knaken!

Staken is aan de orde van de dag. Kijk de kranten maar na. Zeer regelmatig wordt er gedreigd met acties, waarbij het werk stilgelegd wordt. Het afgelopen jaar sprongen er enkele grote stakingsacties uit: het streekvervoer ging voor het grootste deel plat uit onvrede met de werktijden. De bouw staakte meer dan een maand voor een beter salaris. In het onderwijs was al een stakingsdag gereserveerd, omdat er geen duidelijkheid kwam over de VUT-regeling. En de politie kreeg zo'n hooglopend conflict over de onregelmatigheidstoeslag, dat er wekenlang allerlei acties werden gehouden.

Consequenties

De consequenties van deze stakingen zijn groot. Neem ais voorbeeld de bouwstaking en verplaats je achtereenvolgens eens in de positie van de werkgever, de stakende werknemer en de werkwillige werknemer. De werkgever

De bouw ligt stil, maar allerlei contracten lopen gewoon door. Een voorbeeld: voor projectbouw is alles nauwkeurig gepland. Op een bepaalde datum wordt het loodgieterswerk gedaan, op een andere datum worden alle keukens geleverd en ga zo maar door. En natuurlijk lopen ook de normale kosten van een bouwbedrijf door, ook al wordt er niet gewerkt. De schade voor de werkgever is dan ook enorm, ook in de relatie met de klant. Als er geen schade was, hoefde men ook niet te staken.

De stakende werknemer

Tijdens de bouwstaking worden vaak alle werknemers in de bouwkeet geroepen. Daar wordt een flitsend verhaal gehouden. Als de stemming er goed in zit, wordt de staking aangekondigd. Veel werknemers worden dan meegesleept, zonder dat ze van te voren goed over alles hebben kunnen nadenken. En dan gaat de bouw gewoon plat. Het complete bouwterrein wordt vaak leeggeveegd. ledereen moet eraf, zelfs ook de grondwerkers, de loodgieters en de schilders, die hier helemaal niets mee te maken hadden.

De werkwillige werknemer Stel je voor dat je daar in die bouwkeet zit tussen al je collega's, ledereen wordt opgezweept naar de climax: we staan er met z'n allen klaar voor, wij gaan staken. Durf jij dan te zeggen: "Ik doe niet mee!" Dan moet je stevig in je schoenen staan. Dan moet je goed weten waarom je niet mee wilt doen. Dan moet je ook de durf hebben om aan te geven dat je het misschien ook niet eens bent met de onderhandelingen, maar dat je andere wegen wilt gaan om tot afspraken te komen.

Weet dan dat je het niet gemakkelijk krijgt. Want wat antwoord je op de vraag: "Als wij door de staking meer geld krijgen, weiger je dat dan ook, of wil je dat wel hebben? " Je wordt uitgemaakt voor onderkruiper, zakkenvuller op kosten van je maats en noem maar op. Een redelijk gesprek

zal wellicht niet van de grond komen.

Werkwilligenfonds

Vakbonden hebben een stakingskas met miljoenen guldens. Tijdens de bouwstaking betaalden de vakbonden 2, 3 miljoen gulden per dag aan stakingsgelden. Iedere staker kreeg per dag ƒ 104, - .

De belangenorganisatie RMU heeft geen stakingskas, maar wel een werkwilligenfonds. Daarin zit een bescheiden bedrag dat gebruikt kan worden als RMU-leden door stakingen niet aan het werk kunnen, ondanks dat zij werkwillig zijn. Want de werkgever hoeft een werkwillige ook niet uit te betalen als deze persoon in de uitoefening van zijn werk gehinderd wordt Schrijnend! Tijdens de bouwstaking is voor het eerst in de geschiedenis van de RMU het werkwilligenfonds geopend. De RMU gaf aan werkwilligen, die ondanks alle moeite niet aan de slag konden, niet ƒ 104, - , maar ƒ 105, - per dag. Eén piek bonus.

Gelukkig hebben de stafmedewerkers van de RMU door overleg met de werkgevers iedereen weer aan het werk kunnen krijgen, ondanks de tegenwerking van stakende collega's. Voor informatie: RMU, Postbus 900 3900 AX Veenendaal Tel. (0318) 54 30 30

Wet gewetensbezwaren

Misschien snuffel je wel eens in wetboeken. Dat leest niet zo gemakkelijk, maar een stukje uit het Burgerlijk Wetboek geef ik toch even aan je door: Beëindigen van de dienstbetrekking door de werkgever zal onder andere kennelijk onredelijk geacht kunnen worden wanneer deze geschiedt wegens het enkele feit dat de arbeider met een beroep op een ernstig gewetensbezwaar weigert de bedongen arbeid te verrichten.

Een afschuwelijke volzin, maar er wordt bedoeld dat het niet redelijk is als de werkgever je ontslaat alleen maar omdat jij werk geweigerd hebt waardoor je in gewetensnood zou komen. Dat lijkt een goede bescherming te geven, maar in de toelichting op de wet worden heel veel voorwaarden genoemd waaraan je in zo'n geval zou moeten voldoen. Bovendien blijkt uit de toelichting wel dat de verhouding tussen de werkgever en de werknemer in zo'n geval heel erg verstoord is en dat de mogelijkheid van ontslag best wel reëel aanwezig is.

Macht

Misschien vind je dit wel wat somber gesteld, maar het is de pure werkelijkheid. Zo gaat het namelijk steeds vaker, want de onderhandelingen worden steeds harder en scherper. Steeds sneller wordt naar het stakingswapen gegrepen. Een van de onderhandelaars hoorde ik zeggen: "Dan gaan we maar staken, want dat is het enige machtsmiddel dat we hebben." En daar zit de pijn: staking wordt gehanteerd als machtsmiddel. Staking wordt gebruikt als manier om de andere partij zodanig onder druk te zetten dat hij wel buigen moet.

En wat het ook kost, het wapen wordt gehanteerd. En de kosten zijn hoog, kijk nog maar eens naar de bouwstaking: stakers krijgen natuurlijk geen salaris meer, maar de vakbonden hebben een stakingsfonds, waaruit de stakers ƒ 104, - per dag kregen. Iedere dag werd er ƒ 2, 3 miljoen aan stakingsgeld uitgegeven. Kun je nagaan!

Ge zag

Er ligt een wereld van verschil tussen de woordjes 'gezag' en 'macht'. In de menselijke verhoudingen wordt macht vaak gegrepen, terwijl gezag als het goed is, wordt verkregen. Bij macht denken we snel aan iemands wil die opgelegd wordt, terwijl in een goede gezagsrelatie er een natuurlijke gehoorzaamheid ontstaat. Gezag heeft een heel andere lading. Dat ontvangt iemand op grond van bijvoorbeeld zijn natuurlijke uitstraling, maar ook door zijn positie. Zo is er een gezagsrelatie tussen ouders en kinderen. Die relatie ligt heel vast. Er is ook een gezagsrelatie tussen overheid en onderdanen. Maar een andere gezagsrelatie bestaat tussen een werkgever en zijn werknemer. Dat is een relatie, die bekrachtigd wordt door een contract, een arbeidsovereenkomst. De werkgever wordt door het contract gezagsdrager of bevoegd gezag. Die relatie kan verbroken worden als het dienstverband beëindigd wordt. Op dat moment is de gezagsrelatie ook beëindigd.

Arbeidsovereen-komet

Door de overeenkomst tussen werkgever en werknemer is er dus een relatie ontstaan, waarin beiden rechten en plichten hebben. De werkgever moet zorgen voor goede arbeidsomstandigheden, voor veiligheid, voor een goede betaling en ga zo maar door. De werknemer moet zijn werk zo zorgvuldig mogelijk doen, hij moet op tijd aanwezig zijn, hij moet klantvriendelijk te werk gaan en noem maar op. Ook is het nadrukkelijk de plicht van de werknemer om zijn werkzaamheden op de afgesproken tijden uitte voeren. Staking van die werkzaamheden is dan ook aan te merken als contractbreuk. En de redenering dat de wet in Nederland stakingsrecht biedt, doet daar natuurlijk niets van af. Staking, dus contractbreuk, wordt gehanteerd als een machtsmiddel

om je zin te krijgen. Dat past absoluut niet bij de manier waarop wij als christenen in ons arbeidsveld staan. Als werkgever en werknemer het niet eens zijn over bepaalde arbeidsvoorwaarden moet er op andere manieren gezocht worden naar oplossingen. De RMU staat wat dat betreft het harmoniemodel voor in plaats van het conflictmodel. Dat is niet altijd eenvoudig, sterker nog, het vraagt vaak het uiterste van partijen. Maar het is wel de moeite waard.

Wel staken

Toch kan er een moment komen dat de werknemer zijn werkzaamheden staakt. Dat is het geval als de werknemer de werkzaamheden niet meer kan uitvoeren, omdat hij daardoor zou zondigen tegen God. Zomaar een paar voorbeelden: als een werker in de gezondheidszorg opdracht krijgt om bijvoorbeeld euthanasie toe te passen of mee te werken aan abortus provocatus, dan is het moment gekomen, waarop het werk geweigerd mag worden. Of denk aan werkzaamheden, die absoluut niet noodzakelijk zijn, maar die de werkgever op zondag wil laten uitvoeren. Dan komt het moment dat de werknemer zegt dat hij dat niet kan doen. Of verplaats je eens in de positie van een administratieve kracht, die voor haar chef zwart geld moet wegwerken. Of denk aan de werkplaatschef, die opdracht krijgt om uren te schrijven bij een klant, zonder dat er werkzaamheden zijn verricht. Of denk aan de ambtenaar die een homoregister moet gaan bijhouden. Of..., nou, vul zelf maar in. Er zijn zeer veel situaties waardoor mensen in gewetensnood komen als ze doorwerken. Dan geldt de stelling: staken mag, als doorwerken zonde is. Maar liever gebruik ik dan het woord werkweigering. Je staakt dan immers je algemene werkzaamheden niet, maar dat specifieke onderdeel weiger je uit te voeren. Je wilt wel werken, maar je kunt het niet, omdat doorwerken je geweten belast.

Gewetensbezwaar

Dat zijn geen makkelijke momenten in je werksituatie. Vaak wordt alles er door vertroebeld, je werkplezier, je omgang met collega's, de verhouding met de chef. Op zo'n moment moet je goed weten waar je over praat. Daar moet je dan ook goed over nadenken en over praten, thuis, met vrienden en vriendinnen, op catechisatie of op de vereniging of met de RMU. Probeer samen je mening te vormen, zodat je toegerust bent voor de komende gesprekken. Probeer de vragen van je collega's van te voren te bedenken en voor jezelf te beantwoorden. Bedenk ook dat er vaak met allerlei gedachtenkronkels geprobeerd wordt om je mening onderuit te halen.

Zo is het argument "niet staken, maar wel de knaken" een slecht argument. Want jij bent het wellicht ook niet eens met de gang van zaken, maar je bewandelt andere wegen om het probleem op te lossen.

Een andere manier om je over te halen is de opmerking: "Als jij het niet doet, zadel je er een ander mee op, is dat nu christelijk? " Alweer een argument dat niet gebruikt mag worden. Jij hoeft je geweten niet te belasten om een ander van de zonde af te houden. Wat jij beoogt met je werkweigering is zondigen voorkomen. Dat zou een signaal naar alle collega's en naar de bedrijfsleiding moeten zijn. Ook daarom is het zo belangrijk dat je goed kunt verwoorden waarom je werk weigert.

In de problemen

Zo'n werkweigering brengt je waarschijnlijk wel in de problemen. Zoals die winkelbediende die door haar collega's werd afgesnauwd toen het ging over de verruiming van de Winkeltijdenwet, met: "Nu moet je maar eens ophouden met je rotprincipes!" (Letterlijk zo doorgegeven).

Je kunt gedreigd worden met ontslag, zodat je je zult moeten beroepen op de wet op gewetensbezwaren. Maar dat is wel een heel grofmazig net.

Toch mag je je geweten niet bezwaren om de lieve vrede te bewaren of om problemen met je omgeving te voorkomen. Gods Woord geeft richtlijnen, waarnaar we moeten leven. Daarin mogen en moeten we proberen de wegen te zoeken die ook in de arbeidssituatie bewandeld moeten worden. Staking als machtsmiddel past daar niet in, maar werkweigering om des gewetens wil wel. De Heere heeft Zijn geboden niet voor niets gegeven, want die zijn heilzaam, ook in de arbeidssituatie. Gods geboden zijn duidelijk en er is een belofte aan verbonden: In het houden van die is grote loon!" (Psalm 19:12).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen