De bijbelse weg tussen activisme en wetticisme

Als je de "grote Van Dale" opslaat, dan wordt activisme in theologisch opzicht daar beschreven als een stroming, waarin men de nadruk legt op de daad, ten koste van meditatie en gebed. En inderdaad, een activist is actief, wil doen, wil door doen en laten opklimmen tot God. Door je in te zetten in Gods Koninkrijk, door actief te zijn voor zending en evangelisatie, door ijverig mee te doen in het verenigingsleven of op het terrein van bijbelstudie, en vul het zelf verder maar aan, denkt men dichter bij de zaligheid te kunnen komen. Met andere woorden, al je ijver en je inzet zal de Heere belonen.

De verslagen Pinksterlingen vroegen: Wat zullen wij doen mannen broeders? " (Handelingen 2:37). De stokbewaarder vroeg: Lieve heren, wat moet ik doen, opdat ik zalig worde? " (Handelingen 16:30). In beide gevallen dus de vraag: Wat we moeten doen om zalig te worden."

Zelf verdienen

Een mens wil doen, wil door doen en laten zalig worden. Dat zit er zo diep in bij ons. Hoe dat komt? Wel, in het Paradijs, voor de zondeval, konden we het eeuwige en onverliesbare leven zelf verdienen door ons doen, door onze gehoorzaamheid. Dat lag opgesloten in het werkverbond. En nu zijn we zo diep gevallen, dat het van ons uit nooit meer kan, maar toch wil de gevallen mens vanuit dat werkverbond zijn zaligheid geheel of gedeeltelijk zelf verdienen.

Zaligheid zelf verdienen

Wat moet ik doen om zalig te worden? Dan wijst de activist de mens ten diepste op zichzelf terug. Zet je nu maar in, doe nu je best maar, dan zal de Heere dat wel belonen, dan zorgt de Heere wel voor de rest.

Actief zijn

Is het dan verkeerd om je in te zetten voor de dingen des Heeren? Moet je dan lui zijn in geestelijk opzicht? O nee! De hand van de vlijtige wil de Heere zegenen (vergelijk eens met elkaar Spreuken 10:4; 12:24 en 27; 1 3:4; 21:5). Niet voor niets zegt de Spreukendichter: Ga tot de mier, gij luiaard! Zie haar wegen, en word wijs." (Spreuken 6:6). Dus nergens neemt de Bijbel het op voor luiheid, ook niet voor geestelijke luiheid. Nooit genoeg kunnen we onze knieën buigen, nooit genoeg kunnen we onze Bijbel lezen, met alle ijver hebben we de genademiddelen (waaronder allereerst de prediking!) te gebruiken. Dat wil de Heere ook zegenen.

Maar wat is nu de dwaling van het activisme? Dat de activist meent zelf door zijn eigen inspanningen en inzet de zaligheid te kunnen verdienen, al is het maar voor een gedeelte. Dan kom je in feite terecht bij de leer van de verdienstelijkheid van de goede werken.

Wat is wetticisme?

Iemand, die wettisch is probeert zo goed mogelijk te leven volgens de Wet van God. Zo iemand neemt het hoogst ernstig met Gods heilige Wet.

En weer vraag ik: is dat dan verkeerd? Nee! Nooit kunnen we Gods Wet ernstig genoeg nemen. De psalmdichter zegt: "Hoe lief heb ik Uw Wet! Zij is mijn betrachting de ganse dag."

(Psalml 19 : 97). De dichter wil zeggen, dat hij de Wet van God zo lief heeft, dat hij er altijd en iedere dag mee bezig is. Het zou te wensen zijn, dat wij allemaal Gods Wet zo lief hadden!

Als de Heere in je hart gaat werken, dan krijg je Zijn Wet ook lief. Dan wordt het je verlangen om naar die Wet te mogen leven omdat het de Wet van God is. Dan krijg je droefheid over je zonde, omdat die zonde tegen Gods Wet is bedreven. De Heere vraagt van ons allen, dat we Zijn Wet hartelijk liefhebben.

Zaligheid zelf verdienen

Maar wat is dan de dwaling van het wetticisme? Dat we menen door onze wetsbetrachting zelf geheel of gedeeltelijk de zaligheid kunnen verdienen. Ik neem het zo nauw met Gods Wet, dat de Heere mij op grond daarvan wel in gunst moet aanzien. Het bekende bijbelse voorbeeld van wetticisme vinden we natuurlijk bij de farizeeërs. Zij meenden door hun onderhouden van de Wet het eeuwige leven te hebben.

Ja, ze meenden hem nog nauwer te moeten nemen dan de Heere Zelf. Ze hielden er immers veel meer geboden en verboden op na, dan de Heere Zelf gegeven had. Daarbij keken ze in hoogmoed neer op anderen, op de schare die de Wet niet kende. Die farizeeër in de tempel dankte de Heere dat hij niet zo slecht was als anderen, ook niet zo slecht als die tollenaar achter in de tempel. Paulus meende in zijn farizeïsme Code een dienst te bewijzen. Weet je waar je de farizeeër aan kunt herkennen? Hij ziet de zonde alleen bij anderen, maar niet bij zichzelf. Hij heeft overal last van, behalve van zichzelf. Welnu, het farizeïsme is het bijbelse voorbeeld van wetticisme. Wat in het wetticisme ontbreekt? De

liefde. Denk maar aan de geschiedenis van de rijke jongeling. Bij al zijn wetsgetrouwheid miste hij de liefde. Daarom ging hij bedroefd weg.

Judaïsme

In de jonge christengemeenten was er het judaïsme. In de brief aan de Galaten bijvoorbeeld bestrijdt Paulus dat.

Het judaïsme beweerde, dat het werk van Christus aangevuld moest worden door het onderhouden van allerlei Oud-testamentische bepalingen, ontleend aan de wetten van Mozes, zoals het zich laten besnijden en allerlei spijswetten. Ook dat judaïsme was een vorm van wetticisme binnen de christelijke gemeente. Daarmee komen we nog een trek van wetticisme op het spoor: In het wetticisme is het werk van Christus niet genoeg, het moet aangevuld worden door ons onderhouden van Gods Wet. Dus jezus wat en ik wat.

Het wetticisme doet tekort aan het werk van Christus. Daar ging het ook om bij de Reformatie. Luther en Calvijn vonden dat wetticisme terug in de roomse leer van de verdienstelijkheid van de goede werken. Volgens Rome moet het werk van Christus worden aangevuld door onze goede werken.

Is er verschil tussen activisme en wetticisme?

Het zal duidelijk zijn, dal er tussen activisme en wetticisme veel overeenkomst is. In beide gevallen denkt de mens vanuit het werkverbond tot God op te klimmen, dat wil zeggen door werken zalig te worden. En als we dan over Christus spreken, dan is Zijn werk niet genoeg. Wij moeten het aanvullen door onze ijver en inzet (activisme) of door onze wetsgetrouwheid (wetticisme). Veel komt dus op hetzelfde neer.

Evangelisch activisme

Toch is er wel verschil. En dan wil ik het vooral toepassen op onze tijd. Activistische mensen kom ik bijvoorbeeld tegen in wat wij noemen evangelische kringen (hoewel natuurlijk ook daarbuiten!). Op een E.O.-jongerendag werd enkele jaren geleden gezegd: "God wacht op jouw eerste stap. Als jij de eerste stap zet, dan kan God pas in jouw leven gaan werken." De Heere is dan dus afhankelijk van onze activiteit.

Als ik eerst "mijn hart voor God openzet", dan kan de Heere in mijn hart gaan werken. Als ik eerst "voor jezus kies", dan kan Hij mij zalig maken.

Daar heb je, wat ik zou willen noemen, het "evangelische activisme". Maar het is wel levensgevaarlijk! Het staat haaks op de leer van de Schrift en de Reformatie. Als het waar zou zijn, dat de Heere eerst op mijn eerste stap moet wachten, dan zou er nooit iemand zalig kunnen worden. Ik ben zo diep gevallen, dat ik alleen maar stappen in de verkeerde richting zet, al verder van God af. Zo groot is mijn schuld en zo

diep is mijn val. Inderdaad, God moet het doen! Maar daar mogen we ons nooit achter wegschuilen, want het tekent onze schuld en onze nood. Wat is het wonder van zaligworden uit vrije genade? Dat God het doet, dat Hij het alleen doet en dat Hij alles doet! Dat Christus een volkomen zaligheid verdiend heeft, zodat er van mij niets meer bij kan en niets meer bij hoeft. Daarom kan ik nog zalig worden. Daarom kan het voor verloren mensen, die niets anders meer overhouden dan zondeschuld. Dat "evangelische activisme" is een troosteloze leer, het schrijft de mens iets toe, wat bij die mens niet meer te vinden is. En wat nog erger is, het berooft Christus van de eer, dat Hij volkomen Zaligmaker is. Hij wil geen gedeeltelijke Zaligmaker, maar volkomen Zaligmaker zijn. En de Heere, zo zingen we in Psalm 68, is een God van volkomen zaligheid. Gelukkig wel, want anders zou nooit een zondaar zalig kunnen worden. Wat mijn zorg is? Ik vrees, dat het "evangelisch activisme" ook onder ons al meer doordringt. Er gaat zo'n sterke beïnvloeding uit vanuit de evangelische kringen, mede ook door de moderne media. Daarom hoop ik van harte, dat jullie ogen open mogen zijn voor het grote gevaar daarvan.

Reformatorisch wetticisme

En nu het wetticisme. Als ik mij niet vergis, kom ik dat juist ook in onze kringen tegen. Naast "evangelisch activisme" zou ik daarom kunnen spreken over "reformatorisch wetticisme". Wat ik daarmee bedoel? Wel, dat wij ons als reformatorische mensen ("osmers", zoals dat nogal eens genoemd wordt), ons ver boven anderen verheven voelen, net als de wettische farizeeër. Ik ben toch veel beter dan die anderen, die 's zondags op het voetbalveld actief zijn, dan degenen die 's avonds aan het televisietoestel gekluisterd zijn, dan al die meisjes die in een lange broek gekleed gaan, en vul het maar aan.

Of ik dan geen moeite heb met dat televisietoestel, dat voetbalveld en die lange broek? Daar heb ik veel moeite mee. Maar waar het om gaat: als we ons maar niet beter gaan voelen dan anderen. Als we maar niet denken, dat we daardoor dichter bij de Heere kunnen komen. We liggen allemaal immers, 's zondags op het voetbalveld of in de kerk, op een en dezelfde zondaarshoop. We hebben allemaal bekering nodig. En als de Heere ons bekeert, dan zeggen we met Paulus: "Mij, de grootste der zondaren." Dan vind je geen enkele reden meer om je boven wie dan ook te verheffen.

De bijbelse weg

Als je het bovenstaande doordenkt, dan komen er natuurlijk wel allerlei vragen naar voren. Is het dan verkeerd om je in te zetten in Gods Koninkrijk? Mag je dan niet actief aan het verenigingsleven deelnemen? Mag je dan wel hard werken in de wereld, maar niet in de kerk? Is het dan zinloos om ijverig te zijn in het gebed en het onderzoeken van Gods Woord? Moeten we het dan maar opnemen voor "valse lijdelijkheid"? Moeten we dan zeggen "God moet het doen" en daarom is al ons bidden en kerkgaan en bijbelonderzoek tevergeefs? Wat is nu de bijbelse weg?

Ik herhaal, dat Gods Woord het nergens opneemt voor geestelijke luiheid. Integendeel! Zoek die eerdergenoemde teksten uit het Spreukenboek nog maar eens op om te zien hoe daar over ijver en vlijt gesproken wordt! De Heere roept ons op om Zijn Woord te onderzoeken, de genademiddelen te gebruiken, onze knieën te buigen. Hij heeft beloofd dat te willen zegenen. Bovendien, als de Heere in je hart gaat werken en als je de nood van je leven en je Godsgemis leert kennen, zou je dan lijdelijk kunnen zijn? O nee, dan kan het niet anders, dan ga je roepen uit de nood. Dan komen er heilige werkzaamheden. Dan word je heilig actief.

Heilig actief

Maar waar het om gaat: laten we niet denken, dat er in onze werken enige verdienste voor God ligt. We moeten er met al het onze buiten vallen. Dan krijgt God alleen de eer van de zaligheid. Activisme en wetticisme beroven God van Zijn eer. Op de school van de Heilige Geest ga je leren, dat je beste werken in Gods heilige en volmaakte ogen vol zonde zijn. Dan is er van ons uit nooit meer een weg tot God. Maar wat een wonder, dat het Evangelie ons laat horen, dat er een weg is bij God vandaan. De Heere Zelf heeft een weg geopend in Zijn Zoon, Christus Jezus. Hij is de enige, de noodzakelijke, de volkomen Zaligmaker. Alles, wat ik mis, is bij Hem te vinden. Daarom kunnen vastgelopen en doodgelopen mensen zalig worden. Gelukkig als we dan in onszelf niet meer overhouden dan zonde, enkel zonde, als we al ons activisme en wetticisme kwijtraken, maar Jezus alleen overhouden. Dan zullen we zalig worden. Maar dan worden we ook heilig actief. Welke activiteit bedoel ik?

Och, of wij Uw geboon volbrachten! Gena, o hoogste Majesteit! Gun door 't geloof in Christus krachten, Om die te doen uit dankbaarheid. Dat is het "heilig activisme van het geloof". Dat is het leven der dankbaarheid.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen