Een boeiend proefschrift over de theologie van dr. John Owen

Zulke hoge gedachten had John Owen van zichzelf echter niet. Toen koning Charles II hem eens vroeg waarom zo'n geleerd man als hij ging luisteren naar de preken van de eenvoudige ketellapper John Bunyan, was zijn antwoord: "Moge het uwe majesteit behagen, indien ik de gave om te prediken van de ketellapper zou kunnen bezitten, zou ik graag van al mijn geleerdheid afstand doen."

Hij spreekt nog...

Kennisname van zijn werken kan ook in onze tijd tot onderwijs en zegen zijn. Owen spreekt ook vandaag nog nadat hij gestorven is. Het zal wellicht te ver voeren om kennis te nemen van zijn verzamelde werken, dat in 24 delen verscheen bij de Banner of Truth te Londen. Zeer aan te bevelen voor een eerste kennismaking met zijn pennenvruchten is het boekje "De ootmoedige omgang met God" (Uitgave De Groot, Goudriaan). In dit boekje zijn korte overdenkingen opgenomen naar aanleiding van Micha 6: 8, toegespitst op de persoonlijke omgang met de Heere. Owen wijst telkens heen naar Christus, Wiens bloed het soevereine middel is voor zondaren die in gevaar zijn om verloren te gaan. Met name voor onze studerende jongeren, die belangstelling hebben voor het gedachtegoed van de puriteinen en wel speciaal voor de theologie van John Owen, wil ik aandacht vragen voor het proefschrift van dr. P. de Vries, met de veelzeggende titel: "Die mij heeft liefgehad". Een dissertatie over de betekenis van de gemeenschap met Christus in de theologie van John Owen (1616-1683).

Een boeiend proefschrift

In een 'Woord vooraf' schrijft dr. P. de Vries: "De liefde tot de gereformeerde religie in het algemeen en tot de puriteinen in het bijzonder is mij van huis uit meegegeven. Tot op de dag van vandaag zijn de geschriften van de puriteinen mij tot een hand en een voet bij het verstaan van de onnaspeurlijke rijkdom van Christus". Het heeft er bij dominee De Vries toe geleid dat hij een diepgaande studie heeft gemaakt van de theologie van dr. John Owen. Het is een boeiend proefschrift geworden dat ik met veel genoegen heb gelezen. Enige concentratie is daarbij wel vereist. Soms moet je een passage twee keer lezen om goed te begrijpen wat Owen bedoeld heeft. Ik wil je aanraden om pen en papier bij de hand te hebben om zo nu en dan een aansprekend citaat te noteren.

Ds. De Vries heeft een belangrijke studie geschreven. Al lezend wordt in dit boek de liefde voor de gereformeerde theologie gevoed. De Bijbelse vertolking van de kennis van en de gemeenschap met Christus wordt de lezer aan het hart gelegd. Een thema waarover Owen met vreugde heeft geschreven. Je proeft het als het ware in dit boek. Ds. De Vries schrijft: "Dit proefschrift is geschreven in de pastorieën van Opheusden en Elspeet. Bij het schrijven van deze studie heb ik steeds de gemeente voor ogen gehad. Wetenschappelijke theologische arbeid is immers geen doel op zich".

Wat mij betreft is ds. De Vries er in geslaagd een goed leesbaar proefschrift te schrijven, dat ook door niet-theologen goed te lezen is. Ik wil het heel graag ter lezing aanbevelen. Maak naast je studie tijd vrij voor dit werk. Het zou ook voor jou kunnen dienen om de liefde tot de gereformeerd-puriteinse traditie te versterken. Bovenal hoop ik dat het mag dienen om je de weg wijzen naar het geheim van dr. John Owen: de gemeenschap met Christus.

Wie was John Owen?

John Owen werd in 1616 in de buurt van Oxford geboren. Op twaalfjarige leeftijd ging John studeren aan Queen's College te Oxford. In 1632 behaalde hij de graad van 'bachelor of arts' (BA). Owen zette z'n studie voort tot 1637, om de graad 'master of arts' (MA) te behalen. In deze periode werd de jonge Owen aan zijn zonden ontdekt en leerde hij door Gods genade te leunen op de gerechtigheid van Christus. John Owen was toen negentien jaar oud. Er volgde in zijn jonge leven een periode waarin hij de orthodox-calvinistische leer van harte ging belijden. Hij ontdekte waarin de leer van het arminianisme, het lutheranisme en het rooms-katholicisme afweek van de Heilige Schrift.

Owen miste echter de persoonlijke zekerheid dat hij een kind van God was. Tijdens zijn verblijf in Londen gebruikte de Heere een eenvoudige gastpredikant, waarvan Owen de naam nooit heeft kunnen achterhalen, om hem te verzekeren van zijn aandeel in Christus. De predikant preekte over de woorden uit Mattheüs 8: 26: "Wat zijt gij vreesachtig, gij kleingelovigen?". Owens twijfel of hij wel was wedergeboren werd toen weggenomen. De Heilige Geest bevestigde door het Woord dat hij door God tot Zijn kind was aangenomen. Dr. John Owen heeft veel mogen betekenen voor de kerk van Engeland. In zijn tijd als hulpprediker (1637-1643), als predikant te Fordham en Coggeshall (1643-1651), als voorganger in het Britse Lagerhuis, als legerpredikant in dienst van Oliver Cromwell, als vice-kanselier van de universiteit van Oxford (1651-1660), als adviseur van de regering, als synodelid, als pleitbezorger voor het protestantisme en als leidsman van de congregationalisten. Deze gemeenten ontstonden buiten de staatskerk als protest tegen de episcopaalse kerkregering en liturgie in de Church of England.

Dr. John Owen overleed op 67-jarige leeftijd en werd op 4 september 1683 ter aarde besteld op Bunhill Fields in Londen.

De betekenis van Owen voor vandaag

In hoofdstuk 4 van de dissertatie van dr. De Vries las ik de volgende uitspraak van Owen: "Wie niet mediteert over het Middelaarswerk van Christus is geen christen". Owen spreekt over de genadige ontdekkingen van de heerlijkheid van Christus en Zijn liefde voor ons. Ze zijn het werk van de Heilige Geest, die daarvoor de prediking van het Woord, de overdenking van het Woord en het gebed gebruikt. Owen zegt dan: "Als we door de Schrift kennis hebben gekregen van de heerlijkheid van Christus, is het onze plicht daarover te mediteren. Wie dit nalaat, wast niet op in de kennis van Christus. Al onze gedachten aangaande Christus behoren gepaard te gaan met bewondering, aanbidding en dankzegging. Wie de glorie ziet van de Persoon, het ambt en de genade van Christus en de vaste overtuiging mag hebben zelf in die genade te delen, zal worden vervuld met heilbespiegelingen. Zo is de meditatie over de heerlijkheid van Christus het medicijn tegen verachtering in de genade".

Owen is er ten volle van overtuigd dat de gemeenschap met Christus dé inhoud van het geestelijk leven is. Een oprecht christen kan niet zonder de gemeenschap met Christus.

Het zaligmakend geloof is het vluchten van een boetvaardig zondaar tot de barmhartigheid van God in Christus. De daad waardoor de Heilige Geest de zondaar met Christus verenigt, is de wedergeboorte of de effectieve roeping. Bij de wedergeboorte komt de vereniging met Christus tot stand. Het kenmerk van een christen is dat Christus in hem leeft. De vereniging met Christus is het fundament van alle geestelijk leven. Zij is ook het beginsel en de maatstaf van alle geestelijke vreugde. De grote zonde van de gelovigen is dat zij te weinig gebruik maken van Christus. Zo onderwijst Owen in de kennis van en de gemeenschap met Christus. Dit schriftuurlijk onderwijs wil leiden tot zelfonderzoek en verootmoediging, maar ook tot een troostrijk zien op Jezus Christus, de enige Zaligmaker en Middelaar. En juist daarin ligt mijns inziens de betekenis van Owen voor vandaag. Hoe zal Gods Kerk weer worden tot een licht op de kandelaar? Alleen door de gemeenschap met Christus!

Owen wijst ook op de samenhang tussen de gemeenschap met Christus en het belijden van de leer van Christus. Het een kan niet zonder het ander. Wie gemeenschap heeft met Christus belijdt niet alleen de leer van het Evangelie, maar heeft ook een band met de Persoon van Christus Zelf. Anderzijds is het onmogelijk gemeenschap met Christus te hebben, zonder de leer van Christus te belijden.

Ook hier is Owen actueel. Beschouwing en toestemming van de waarheid van de heerlijkheid van Christus is niet voldoende. Het gaat om de gevoelvolle kracht ervan op het hart. Geestelijk licht is nodig om de heerlijkheid van Christus te zien.

Neem en lees

Het is onmogelijk om in kort bestek een boekwerk van ruim 400 pagina's samen te vatten.

Ik begin er daarom niet aan om een samenvatting te geven van de overige hoofdstukken uit dit waardevolle boek. Neem en lees: over verbond en verkiezing, de Persoon en het werk van Christus, de rechtvaardiging, de Heilige Geest en Zijn werk, de kerk en de sacramenten. Dr. De Vries sluit zijn dissertatie af met een korte evaluatie van Owens theologie. De laatste zin is een citaat van Owen: "Er is voor ons hierin verder niets te doen, dan dat wij van nu voortaan altijd al onze meditaties afsluiten met de diepste zelfvernedering, vanuit een gevoel van onze onwaardigheid en onbekwaamheid om deze dingen te begrijpen, van bewondering voor die uitnemende glorie die wij niet kunnen begrijpen, en van vurige verlangens naar die tijd, wanneer wij Hem zullen zien zoals Hij is, eeuwig met Hem zullen zijn, en Hem zullen kennen, zoals wij gekend worden".

Woorden van een puriteins theoloog die nog spreekt, vele eeuwen nadat hij gestorven is.

Naar aanleiding van: Dr. P. de Vries, Die mij liefgehad heeft. Uitg. Groen, Heerenveen. 461 blz., prijs f 49, 95.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen