Kritiek moet medicijn zijn

Kritisch zijn bij kritiek geven

Allemaal kritische opmerkingen. Kreten van de ene jongere tegen (of over) een ander. Misschien heb jij het zo wel gezegd, tegen je vriend, je vriendin. Moet kunnen toch? Moet hij of zij maar tegen kunnen. Tegen jou zeggen ze ook alles. O ja, en kun jij er zo goed tegen?

Kun jij er prima tegen als je moeder zegt: "Joh, nu is het op je kamer weer zo'n gigantische puinhoop... ga dat nu eerst eens opruimen. Het bestaat niet dat jij zo aan je huiswerk toekomt". Zeg jij dan niet: "Altijd dat gezeur. Het is mijn kamer toch. Wat doet u moeilijk?" Is het waar, dat jij de kritiek van je moeder positief weet op te pikken? Kun jij het over je lippen krijgen: "Sorry, u hebt gelijk ma", en ga jij dan meteen aan de slag? Dan ben jij een persoonlijkheid, iemand die kritisch naar zichzelf kan kijken. Ongelijk bekennen kunnen alleen echte persoonlijkheden. Veel volwassenen kunnen het niet eens. Zelfoverwinning is het. Klasse!

Kritiek, hetzelfde als oordelen?

Het woordenboek geeft bij 'kritiek' als betekenis 'beoordeling', of 'aanmerking op iemands daden'. Ook het woord 'kritisch' wordt daar genoemd. Je kunt je kritisch opstellen, dan heb je de neiging alles te scherp te keuren of heb je al gauw aanmerkingen ergens op.

Als je kritiek geeft, oordeel je eigenlijk. Als je dat beseft, wordt het moeilijk. Want dan komen als vanzelf de woorden boven: "Oordeelt niet opdat gij niet geoordeeld wordt."

Toch zeggen deze woorden niet dat je geen kritiek mag hebben. De kantekeningen zeggen hier dat wij niet lichtvaardig, uit haat, nijd of ongegrond vooroordeel, een ander mogen oordelen. Je mag wel dégelijk kritiek op iemand hebben als je de juiste kennis van zaken hebt. En als het maar positief bedoeld is.

Kritiek moet ook eerlijk zijn. In Johannes 7: 24 lezen we: Oordeelt niet naar het aanzien, maar oordeelt een rechtvaardig oordeel". De Heere Jezus hield dit de farizeeërs voor omdat zij Hem veroordeelden omdat Hij op de sabbat genas, terwijl ze hun eigen groep niet veroordeelden als zij op de sabbat besneden (kanttekeningen). Daarmee wordt ons voorgehouden dat we eerlijk moeten zijn in ons oordeel, even kritisch tegenover onze vrienden als tegenover onze vijanden.

Voor je kritiek op iemand uit, moet je je afvragen wat je doel er mee is. Geef je kritiek om iemand kapot te maken, om jezelf positiever uit de verf te laten komen of omdat iemand anders daar winst mee kan doen?

Omgaan met kritiek

De meeste jongeren, maar ook veel ouderen, kunnen moeilijk met kritiek omgaan. Kritiek géven kan iedereen. Zeker als degene op wie de kritiek gericht is niet aanwezig is. De citaten hierboven betreffen vrijwel allemaal kritiek op anderen. Nee, eigenlijk kun je hier niet van kritiek spreken, maar moet je al deze opmerkingen indelen in de rubriek 'roddel'. En dat valt onder de waarschuwende woorden van Jakobus 3: 8 "Maar de tong kan geen mens temmen; zij is een onbedwingelijk kwaad, vol van dodelijk venijn". In Spreuken 12: 18 lezen we: "Daar is er een, die [woorden] als steken van een zwaard onbedachtelijk uitspreekt". ... Steken van een zwaard, daarbij vallen slachtoffers! Zo moet het dus niet. Salomo vervolgt met: "maar de tong der wijzen is medicijn". Zo dus wel. Kritiek moet medicijn zijn. We zullen er rekening mee moeten houden dat medicijnen niet altijd aanslaan en niet alle patiënten slikken hun medicijnen. Maar we kunnen er niet onderuit: kritiek mag geuit worden, echter alleen als deze gericht is op het welzijn van de ander.

Kritisch zijn

Iedere jongere kent perioden in zijn of haar leven waarin hij of zij kritisch ingesteld is. Kritisch ten aanzien van de ouders, de preek in de kerk, de ouderling op catechisatie, de leerkracht op school, broers en zussen. Noem maar op. Het hoort ook bij je ontwikkeling. Je moet zelfs kritisch zijn om verschillen te leren zien en tot eigen keuzes te komen. Ga er wel voorzichtig mee om. Kritiek kan veel kapot maken. Vooral als je onverbloemd kritiek geeft, terwijl je alle zelfkritiek mist. Want zelfkritiek is nodig. De Heere Jezus heeft daar iets over gezegd. Hij zei het heel stellig: "Wat ziet gij de splinter die in uw broeders oog is en de balk in uw (eigen) oog ziet u niet". Zo werkt dat: het verkeerde in de ander zien we door een vergrootglas, maar dat er wellicht meer aan onszelf mankeert, beseffen we vaak niet. Veiligheidshalve gebruiken we dan een verkleinglas. Of hebben we wat dat betreft een bord voor ons hoofd?

Mensen die zich in alles kritisch opstellen worden 'criticasters' genoemd. Dat zijn muggenzifters, ze zijn onbillijk vitterig. Vitten is een levenshouding van hen. Niets deugt en dat ligt nooit aan henzelf. Door negatief over van alles en nog wat te spreken, plaatsen ze zichzelf op een voetstuk: aan hen ligt het niet. Zij weten ook beter dan al die domme mensen om hen heen, waarop ze uit de hoogte neerzien. Vaak komt het voort uit onzekerheid. Ze leiden de aandacht van zichzelf af door te vitten op alles en iedereen. Intussen dragen ze zelf niets bij om de omgeving positief te beïnvloeden. Zo'n kritische levenshouding is makkelijk. Pas daar voor op, je verzuurt je leven en je wordt een plaag voor je omgeving. Misschien ook voor jou iets om eens over te denken. Jij bent misschien ook heel kritisch, maar draag jij iets bij aan je omgeving?

Wanneer geef je kritiek?

Je mag kritiek geven als anderen je mening vragen, maar weeg je woorden op een goudschaaltje, want het valt voor niemand mee kritiek aan te horen. Heel gemakkelijk leidt het geven van kritiek, zelfs als je mening gevraagd wordt, tot verwijdering. Je mag spontaan kritisch zijn als vrienden, kennissen, familieleden verkeerde gewoonten volgen. Als ze verslaafd dreigen te raken, tot winkeldiefstal komen, vernielingen aanrichten, het Evangelie de rug toekeren, enzovoort. Jakobus zegt daarvan (5: 20) dat degene die een zondaar van een dwaling bekeert, een ziel van de dood zal behouden en menigte der zonden zal bedekken. Ten aanzien van de zonde moeten we zelfs kritisch zijn, allereerst op onszelf, maar ook ten opzichte van anderen. Dit laatste wil echter niet zeggen dat we dan een vrijbrief hebben om brutaal te zijn, om te zeggen wat ons voor de mond komt. Nee, we zullen tijd en wijze moeten weten. Kritiek moet voortkomen uit naastenliefde, of - en dat is het grootste - uit liefde tot God.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen