Geroepen om Gods eer te verbreiden

Gezondheid is broos goed. Wat zijn we als mensen daarin diep afhankelijk van de Heere. Overdag, maar ook 's nachts. Zo vaak hoor je: in de slaap overleden, de volgende morgen dood in bed gevonden.

Onze gereformeerde vaderen wisten dat maar al te goed. Als je denkt aan de tijd waarin zij leefden, dan zag het er vergeleken met nu zo heel anders uit. Een brand 's nachts in een houten huis, kon fataal zijn. Een epidemie, zelfs een 'onschuldige' griep, kon een dodelijke afloop hebben.

Ze wisten ook wat werken was. Het was een tijd zonder computers, zonder geavanceerde apparaten en landbouwmachines. Toch moest er zwaar werk worden verricht. Het was veelal handarbeid in de landbouw, visserij en scheepsbouw. Dit alles drukte een stempel op het dagelijkse leven. Veel meer dan nu kende men de breekbaarheid van het bestaan en de sterfelijkheid van het leven. In veel gezinnen kende men rouw vanwege een jong gestorven broertje of zusje. Dit alles klinkt ook door in de afhankelijkheid van de Heere in twee formuliergebeden achter in ons Psalmboek: het morgen en het avondgebed.

Morgengebed

"O barmhartige Vader, wij danken U, dat Gij deze nacht zo getrouw voor ons gewaakt hebt." Word jij 's morgens wel eens wakker met het besef dat het de Heere is die waakte over je leven in de achterliggende nacht? 'Ik ben er nog, ik mag een nieuwe dag beginnen, ik leef nog)' Aan bet begin van het morgengebed klinkt die verwondering door: "Heere, U hebt trouw over ons gewaakt." Het danken over Gods trouw gaat gelijk over in bidden om de kracht van de Heilige Geest.

Ook hier zien we weer dat het gebed het voornaamste stuk van de dankbaarheid is. Onze vaderen beleden niet alleen hun afhankelijkheid naar het lichaam, maar ook naar de geest. Ze wisten dat ze zwak waren en tot zonde geneigd. Daarom moet opgezien worden tot God met het gebed: "Wil ons sterken en leiden met Uw Heilige Geest, opdat wij deze dag besteden tot alle gerechtigheid en heiligheid." Heel concreet wordt dan gevraagd of de Heere met Zijn Geest ons helemaal wil richten op Gods eer! Met handen en ogen helemaal gericht zijn op de verbreiding van Gods eer. Leeft dat ook in ons hart? Waar zijn wij op gericht met onze handen en ogen? Hoe is dat bij jou op school, op je werk? Verbruien of verbreiden wij Gods eer?

Het morgengebed ziet het goed. Wij worden geroepen om Gods eer te verbreiden. Daartoe heeft God ons immers geschapen. Maar wij missen ons doel. Iedere dag. Tegenover God en tegenover onze naaste zitten wij er altijd helemaal naast. Daarom is vergeving nodig. Heel teer wordt daarom gebeden: "Wil ons, naar Uw belofte, vergeven al onze zonden, om het heilig lijden en bloedvergieten van onze Heere en Zaligmaker Jezus Christus." Zie hoe Christus hier naar voren komt als de enige pleitgrond in het gebed. Vergeving van zonde kan enkel en alleen om Jezus wil! In Zijn heilig lijden en bloedvergieten is er zaligheid. Onze vaderen legden hun gebeden neer op de verdiensten van Christus. Hun bidden was het zien op de beloften van God: "Heere, doe gelijk als Gij gesproken hebt."

Zie ook hoe het gelovig gebed, want zo zullen we ook dit gebed moeten verstaan, opkomt uit de diepte van boetvaardigheid. Van de zonden zegt de bidder dat ze hem van harte leed zijn. Dit is de gezegende droefheid naar God, die een onberouwelijke bekering tot zaligheid werkt. Verder klinkt de bede: "Verlicht onze harten.' Natuurlijk wordt daarmee het licht var

Gods Geest en Woord bedoeld. Ontdekkend licht hebben we nodig om de werken van de duisternis te onderscheiden. Zonder het leidende licht van het Woord, zonder de verlichting van de Heilige Geest zullen we niet in nieuwigheid des levens kunnen wandelen. Gods kinderen hebben niet alleen dagelijks vergeving van hun zonden nodig. Ze hebben daarbij ook dagelijkse bekering nodig.

Ook is het opvallend dat het morgengebed zich breder uitstrekt dan de persoonlijke dagelijkse behoeften voor lichaam en ziel. Het Koninkrijk van God is ook in oog en hart. Gevraagd wordt om Gods zegen over de verkondiging van Zijn Woord, de verstoring van de werken van de duivel, de ondersteuning van allen die in Gods Kerk dienen. Ook de overheid wordt de Heere opgedragen. Gesmeekt wordt om troost voor allen die in moeilijke omstandigheden verkeren. Je leert hier dat de christen veel te vragen heeft aan het begin van een nieuwe dag. Daar moet dan wel de tijd voor genomen worden. Je kent het spreekwoord: "De morgenstond heeft goud in de mond." Zeker als je de dag zo met de Heere mag beginnen. Aan het slot worden de woorden van het 'Onze Vader' gebeden. Zoals in veel van de andere formuliergebeden wordt het ook hier aangehaald. Het 'Onze Vader' leert ons regel voor regel dat God recht heeft op ons leven. Daarom wordt het hier gebeden aan de morgen van de nieuwe dag vanuit het besef dat Gods goedertierenheden elke morgen nieuw zijn.

Wat is het morgengebed leerzaam en onderwijzen. Het blijkt opnieuw dat onze vaderen dicht bij Gods Woord leefden en bleven.

Avondgebed

Ook in het avondgebed komt het 'Onze Vader' weer terug. Zo wordt ons geleerd om niet alleen de dag met de Heere te beginnen, maar ook te besluiten.

Wat opvalt bij het lezen van het avondgebed is dat er na een tere en warme aanspraak een korte opsomming volgt. Er wordt gebeden om rust, nieuwe krachten bewaring. In de bede om bescherming gaat het ook om bewaring voor de zonde in de nacht. "Matig onze slaap, dat die niet onordelijk zij, opdat wij aan lichaam en ziel onbevlekt mogen blijven, ja dat onze slaap zelfs geschiede tot Uw eer... bescherm ons ook tegen de aanvechtingen des duivels, ons in Uw geleide nemende." De bidder van het avondgebed kent de zwakheden van zijn vlees en hart. De zonde kan immers bovenkomen en doorwerken, zelfs in onze slaap. Denk aan het sluimeren en het dromen. Bij het indoezelen kunnen onze gedachten naar dingen toegaan die de Heere bedroeven en vertoornen. Wat kunnen er een zondige gedachten en gevoelens naar boven komen uit het onderbewuste. In onze dromen kunnen angst en begeerte, erotiek en hoogmoed, ja wat al niet aan zondige dingen ons bezighouden. Ook deze zonden bevlekken, dat wil zeggen: bevuilen, ons hart en leven. En God kent ons ook in onze slaap. Hij doorgrondt ook de diepten van ons onderbewustzijn zoals dat in dromen zich voordoet.

Ook kan de slaap zo diep zijn dat we de volgende dag helemaal duf zijn en pas na een halve dag weer' een beetje mens' beginnen te worden. En wie kent het tegenovergestelde niet... dat je de slaap maar niet vatten kan omdat zorgen en problemen door je hoofd malen? Daarom baden onze vaderen om matiging van de slaap.

Ze doorzagen ook de listen van de duivel. Het kan zijn dat de duivel bij het in slaap vallen z'n slag slaat. Altijd maar is hij er opuit om een kloof te slaan tussen de Heere en ons hart. Dan kan de zegen van het avondgebed en van de dagsluiting zo weg zijn. Bewaring hebben we nodig! Vierentwintig uur per dag. De Heere wil zo'n Bewaarder zijn. Een Bewaarder die nooit sluimert en nooit slaapt. Zalig om je vermoeide hoofd 's avonds aan het hart van Die trouwe Heere te mogen leggen. Ook in dit gebed klinkt weer het belijden van zonden. Onze vaderen vragen of de Heere de zonde wil bedekken,

zoals de nacht de aarde bedekt. Overigens is de taal die in de gebeden gebruikt wordt, heel warm en teer. En wat staan de gebeden in prachtige verwoording: licht tegenover duisternis, de donkerheid van de nacht in verband met blindheid.

Een nabij leven met de Heere blijkt uit alles van dit gebed. Niet alleen in het vragen om eigen noden, maar zoals Christus leerde in het grote gebod om gericht te zijn in de eerste plaats op de eer van God maar ook op het heil van de naaste. Concreet worden genoemd de kranken, bedroefden en aangevochten harten.

Zieken, vooral in familie, vergeten we vaak niet in ons gebed. Zieken in de gemeente misschien iets vaker, maar aangevochten harten? Het is goed om te bidden voor geestelijke zegeningen, ook voor anderen!

In de lijn van Calvijn

We zien in de formuliergebeden voor de morgen en de avond dat onze vaderen leerlingen van Calvijn waren. Calvijn heeft in zijn Institutie prachtige dingen geschreven over het gebed. Het gaat hem daarbij om twee dingen: kennis van God en kennis van onszelf. Daarbij leerde hij dat het uitgangspunt van het gebed ligt in onze armoede. Wat klinkt dat ook door in de twee gebeden die we overdenken. Onze armoede, zowel in de tijdelijke dingen als de eeuwige. Een mens is leeg en arm voortijd en eeuwigheid. Maar alles is bij God in Christus te vinden en daarom moeten wij Hem door gebeden vragen en zoeken.

Calvijn geeft in zijn Institutie vier regels die gelden voor het gebed. De eerste regel betreft de innerlijke concentratie. De tweede; het waarachtig verlangen. De derde: ootmoed voor God. De laatste: een zekere hoop op de verhoring.

Het is niet moeilijke om deze vier regels terug te vinden in bet morgen en avondgebed.

Als het in de eerste regel gaat over een heilige concentratie, denk dan aan tere Godsvrucht, een geestelijk gestemd zijn van hart en ziel. Het vragen in de gebeden voor de morgen en de avond zijn van begin tot eind geestelijk te noemen. Zulk bidden moeten we leren. Want alleen in Zijn licht zien wij het licht.

De tweede regel die wijst op een hartelijk en welgemeend benodigen van de Heere is ook herkenbaar. Zo willen onze vaderen dat wij onze ziel zullen opheffen tot God. Daarbij bedoelt Calvijn vooral ook de eerbied: "En hier moeten we bedenken, hoe onwaardig het is om, wanneer God ons toelaat tot een vertrouwelijk aanspreken, Zijn vriendelijkheid, die zo groot is, te misbruiken door het heilige te vermengen met het onheilige, door dat de eerbied voor Hem onze harten niet aan Hem gebonden houdt. Midden onder het bidden laten wij Hem dan los, alsof we met een gewoon mens spraken, en we vliegen hier en daarheen."

In de derde plaats noemt Calvijn de ootmoed vanwege de zonde. Luister eens hoe dat doorklinkt in het avondgebed: "En naardien wij deze dag niet doorgebracht hebben zonder tegen U grotelijks gezondigd te hebben, zo bidden wij U, wil onze zonden bedekken met Uw barmhartigheid, gelijk Gij alle dingen op aarde met de duisternis des nachts bedekt, opdat wij daarom van Uw aanschijn niet verstoten worden." Het besef van eigen geringheid voor God doet de bidder buigen en pleiten op Gods barmhartigheid.

Het laatste punt wat Calvijn noemt gaat over de vaste grond van het gebed. Helder klinkt die door in de gebeden die we in dit artikel onder de loep nemen. Het woord van de Hebreeënschrijver werd door hen verstaan: Want die tot God komt, moet geloven, dat Hij is, en een Beloner is dergenen, die Hem zoeken. De boetvaardigheid en het geloof gaan hand en hand zoals we hier uit de beide gebeden leren.

Te midden van geestelijke armoede en onwaardigheid is er de hoop op God. In Christus Jezus en in de belofte van het evangelie lag voor de opstellers van deze gebeden een zekere grond van verhoring.

Het komt er op aan dat wij persoonlijk bevinding hebben van Gods goedheid in Christus voor ellendige mensen zoals zo prachtig verwoord in het morgengebed: "Door Jezus Christus, Uw lieve Zoon, die ons beloofd heeft, dat Gij ons alles, wat wij U in Zijn Naam bidden, zekerlijk geven zult."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen