Srijden met Wilders

Wie kent Bart Jan Spruyt niet? Toen hij nog bij ons op de politieke redactie van het Reformatorisch Dagblad zat, was zijn naam al ongebruikelijk bekend. Dat is alleen maar toegenomen sinds hij in 2002 aantrad als directeur van de conservatieve Edmund Burke Stichting. Inmiddels kun je Spruyt gerust Bekende Nederlander noemen. Hij is zelfs bedreigd, wat in dit gekke landje zo'n beetje betekent dat je echt meetelt.

Niet veel mensen uit de gereformeerde gezindte hebben het zo ver geschopt. Maar de thematiek waarmee Spruyt zich bezighoudt, overstijgt dan ook de grenzen van die gezindte. Spruyt strijdt voor het conservatisme. Dat is, kortgezegd, een politiek-Rlosofische stroming die opkomt voor oude beschavingsvormen, voor een deugdzaam en ingetogen leven, voor waardevolle zaken zoals opvoeding, gezag en zedelijkheid; en tégen de revolutie.

Daarom is het niet zo gek dat Spruyt wel steun geniet vanuit de gereformeerde gezindte. Niet alleen ouderen, maar vooral ook jongeren (vaak studenten) zien veel in zijn strijd. Ook ikzelf kan in het conservatisme wel een bondgenoot zien voor de christelijke politiek. Daarbij denk ik terug aan de waardering die 'onze' Groen van Prinsterer had voor de grote conservatief Burke. Ook denk ik aan president Bush, de christelijke en tegelijk neo-conservatieve president van Amerika. Jazeker, het conservatisme vertoont belangrijke over-

Jazeker, het conservatisme vertoont belangrijke overeenkomsten met het christendom. Samen zijn we tegen de revolutie, samen onderkennen we het kwade in de mens dat moet worden beteugeld, samen geloven we dat mensen zich moeten houden aan een hogere wet (wij zeggen: de Wet des Heeren), samen willen we kerken en verenigingen beschermen tegen een al te bazige overheid en samen huiveren we wanneer de mens zichzelf tot wet stelt.

Radicalisering

De laatste tijd ervaar ik echter een vervelend gevoel van vervreemding bij het volgen van mijn beste ex-collega. Om precies te zijn: sinds de moord op cineast Theo van Gogh. Dat beestachtige gebeuren schokte mij evenzeer als hem, maar zijn reactie was een televisie-optreden, letterlijk aan de zijde van het onafhankelijke kamerlid Geert Wilders. Eensgezind kondigden Spruyt en Wilders de komst aan van een nieuwe, radicale politieke partij. Veel te radicaal, wat mij betreft. Toen hij nog WD-kamerlid was. startte Wilders een liberale jihad (heilige oorlog) tegen de islam. Ook de manier waarop hij in zijn pas gepresenteerde onafhankelijkheidsverklaring omspringt met het moslimgeloof, kan volgens mij niet. Natuurlijk hebben we te duchten van (en in geestelijk opzicht zelfs te strijden tegen) deze valse godsdienst. Maar de toon en aanpak van Wilders, zijn niet christelijk te noemen. Zó leidt het alleen maar tot radicalisering, vooral bij de grote groep gematigde moslims.

In zijn jongste boek De toekomst van de stad beweert Bart Jan Spruyt dat de islam nu eenmaal nooit, zoals christendom en jodendom, de scheiding tussen kerk en staat zal accepteren. Volgens mij is dat naar twee kanten toe te kort door de bocht. Bovendien - en grote filosofen hebben daarop gewezen - worden teksten altijd verschillend geïnterpreteerd. Dus ook de Koran en andere islamitische geschriften. Ik kon dat zelf vaststellen bij diverse uitermate gematigde (zo niet geseculariseerde) moslims die ik tegenkwam.

Daartegenover ben ik ook veel extremistische liberalen tegengekomen. Zij vormen misschien een selecte groep, maar ik vrees dat hun fundamentalistische opvattingen aansluiting vinden bij een geseculariseerde massa die veel groter en bedreigender is dan de 800.000 moslims in Nederland. We moeten dus oppassen het gevaar eenzijdig in de islam te zien.

Aftocht

Toch is juist dat gevaar in de ogen van Spruyt zo groot dat alles buiten Wilders (van Van der Vlies tot Van Aartsen en van Herben tot Balkenende) hem ontoereikend is. Voor Wilders geeft hij veel op. In een interview dat ik had met de ex-WD-er, zeilde Wilders voortdurend heen om vragen die ingingen op zijn conservatieve gehalte. Hij onderkent niet het kwade in de mens, hij ontleent zijn waarden en normen niet aan een hogere wet, hij schrikt niet terug voor revolutionaire ingrepen. Wilders blijft een liberale nazaat van de Franse revolutie, met hooguit wat conservatieve trekjes. Over abortus en euthanasie denkt hij radicaal anders dan wij. Natuurlijk is het mooi dat zo'n niet-religieuze politicus enige waarde ziet in het christendom, maar daarom moeten we hem onze huid nog niet verkopen. Helaas doet Spruyt dat wel. In zijn boekenweekessay schrijft hij op pagina 63 al dat het christelijk geloof geen leidraad kan zijn bij de restauratie van de rechtsstaat.

Dat brengt me bij een brief uit 1873, waarin theoloog J. H. Gunning jr. Groen van Prinsterer waarschuwde voor de schaduwzijden van het conservatisme. Hij noemde het een "verwarrend vormenspel dat, als de geest en kracht van de christelijke belijdenis verdwijnt, met eerbiedwaardige woorden haar aftocht dekt." En daarom word ik dus geen kamerlid voor Wilders.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen