Wat is autisme...

'ledereen heeft er wel een idee over wat autisme is, maar ik hoop dat u er ook vragen over heeft, want er bestaan veel onduidelijkheden en misverstanden over autisme. Mensen die er iets over menen te weten, denken soms: het is een contactstoornis, een kind/ persoon met autisme maakt dus geen contact, dus als iemand je aankijkt en met je praat, is dat geen autist.

Maar autisme is wat complexer, helaas. Je kunt het aan de buitenkant niet zien. Het komt voor bij alle verschillende niveaus van intelligentie. De manier waarop het autisme tot uiting komt is heel verschillend. Iedere persoon is uniek, heeft eigen karaktertrekken en temperament, mensen met autisme zijn ook volslagen verschillend.

Autisme is een ontwikkelingsstoornis. Dat wil zeggen: het doortrekt de gehele persoonlijkheidsvorming tijdens de gehele ontwikkeling. In de hele ontwikkeling van baby tot en met volwassene is het aanwezig, maar de manier waarop het in verschillende ontwikkelingsfasen tot uiting komt kan heel verschillend zijn. En de mate waarin iemand autistisch is, varieert, waardoor er soms minder en soms meer van te merken is. Zo zijn er heel wat problemen bij het ontdekken of iemand een vorm van autisme heeft en hoe en wanneer dit doorwerkt in zichtbaar gedrag.

Autisme is een stoornis van de hersenen, die het kind al vanaf de geboorte heeft. Mensen met autisme nemen op een andere, gefragmenteerde manier waar. Deze andere manier van waarnemen is de kern van het autisme. Waarnemen doe je via al je zintuigen. Zintuiglijke prikkels komen binnen via ogen, oren, huid, mond en neus. Deze informatie gaat naar de hersenen, waar ze wordt verwerkt.

Autisme is een prikkelverwerkingsstoornis. De waarnemingen van de zintuigen komen als losse puzzelstukjes in de hersenen aan. Er is een gebrek aan samenhang. Het leggen van verbanden, wat mensen zonder autistische stoornis als vanzelf al doen vanaf de babytijd, wordt niet, of veel minder, en langzamer gedaan door iemand met autisme.

Dit klinkt eenvoudig, maar ondertussen zitten we met een groot probleem: Deze ontwikkelingsstoornis is niet zichtbaar. Hoe kom je er dan achter of iemand autisme heeft? Dit is alleen af te leiden uit het gedrag. Dit is opmerkelijk, want het is een stoornis in het denken en waarnemen. Dit plaatst voor moeilijkheden omdat het gedrag ook nog heel verschillend kan zijn.

Neem het eerste en bekendste criterium: stoornis in het gebruik van non-verbaal gedrag, zoals oogcontact. Bijvoorbeeld bij een baby. Een baby met autisme kan wegkijken, maar kan ook wel oogcontact maken. Maar een baby met autisme kan het verband niet leggen tussen de gezichtsuitdrukkingen en de andere uitingen van genegenheid. De ogen van moeder of vader neemt het dus waar als bijvoorbeeld een gewoon lichtje. Als gevolg hiervan kan het dus weg kijken omdat het de ogen niet interessanter vindt dan andere dingen, maar kan ook juist wel graag naar de ogen kijken omdat ze bewegen en glinsteren. Om emoties te kunnen voelen en aanvoelen moet je verbanden kunnen leggen tussen stem, ogen, gezichtsuitdrukking, gebaren, enz. Dit is voor iemand met autisme heel moeilijk.

Een ander probleem is dat het maken van oogcontact ook later aangeleerd kan zijn: "Het is netjes om iemand aan te kijken als iemand tegen je praat." Het is dus een misverstand dat soms gedacht wordt: "Nee, die heeft geen autisme, want hij/zij kijkt me gewoon aan."

Doordat het leggen van verbanden en het geven van betekenissen aan de zintuiglijke waarnemingen minder goed en anders verlopen, ontstaat deze verstoring in het contact, de sociale interactie. Maar autisme is in wezen geen primaire contactstoornis, maar een denkstoornis. De oorzaak ligt in het waarnemen en denken (de cognitie), waar vanuit de problemen in het contact en de communicatie, maar ook het starre gedrag, moeite met veranderingen en de behoefte aan voorspelbaarheid enzovoort uit voortkomen.

Hierbij valt te denken aan problemen zoals: De andere manier van contact maken, uitgaan van zichzelf, moeite met rekening houden met de ander, wel monologen houden maar geen dialogen, moeite hebben met het zich iets voorstellen dat er (nog) niet is, moeite hebben met veranderingen, vasthouden van bepaalde gedragspatronen, letterlijk opvatten van beeldspraak, enzovoort . Deze problemen komen allemaal voort uit het gebrek aan het kunnen leggen van verbanden, niet genoeg samenhang kunnen zien, geen gehelen kunnen overzien.

De conclusie is dat er altijd gekeken moet worden naar het geheel van het gedrag, het denken, het waarnemen,

de zintuiglijke prikkelverwerking, en de manier van contactleggen, en dat alles ook nog in verschillende ontwikkelingsfasen en in verschillende situaties, voordat er een diagnostische uitspraak gedaan kan worden.

Het gaat om de kern: de stoornis in het verwerken van informatie. Hoe dit tot uiting komt is bij iedereen heel verschillend. Daarbij is iemand met autisme een gewoon mens; de meeste mensen hebben wel iets van behoefte aan duidelijkheid, een bepaalde orde en structuur in dagindeling en bezigheden, vasthouden aan een gewoonte. Alle kleine kinderen hebben ook een fase waarin ze dit gedrag sterker vertonen, omdat ze nog geen gehelen kunnen overzien. Denk aan de bekende koppigheidsfase. Bij kinderen in de gewone ontwikkeling is dit heel normaal, het zijn fasen, al blijft de een natuurlijk meer behoefte aan duidelijkheid, vaste orde en structuur houden dan een ander. Maar ook al houd je van een duidelijke planning in je dagelijks leven bijvoorbeeld, meestal zul je niet direct in paniek raken als er iets onverwachts gebeurd. Hoe beter je meer informatie tegelijk kan verwerken en overzien, hoe beter je het ook kunt om onverwachte gebeurtenissen te plaatsen tegen een complexe achtergrond. Dan kun je wat relativeren, prioriteiten stellen en je plannen of verwachtingen bijstellen. Dan kun je ook genieten van onverwachte dingen, je laten verrassen. genieten van vakantie, het leuk vinden als dingen eens helemaal anders lopen dan gewoonlijk.

Houd er rekening mee.

Iemand met autisme heeft veel meer tijd nodig om alles te verwerken, en heeft daarom vaak moeite met onverwachte situaties. Als iemand niet met verrassingen en onverwachte veranderingen om kan gaan, vertel hem of haar dan tijdig, zover mogelijk, wat er gaat gebeuren. Duidelijkheid, voorspelbaarheid, structuur en herhaling is voor iemand met een vorm van autisme altijd noodzakelijk. De een heeft het meer nodig dan de ander. Misschien vraagt iemand eindeloos om bevestiging, dan is dat een teken dat er teveel onzeker is. Houd er rekening mee. Een heel praktisch en duidelijk boek hiervoor is:

"Geef me de 5", geschreven door Colette de Bruin.' Aldus mevrouw Eikelboom.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen