WYCLIFFE BIJBELVERTALERS

ALGEMEEN

Visie
Doel van het werk van de Wycliffe Bijbelvertalers is dat het voor iedereen mogelijk wordt de Bijbel te lezen in de taal die hij of zij het best begrijpt. De organisatie is genoemd naar John Wycliffe, die in de 14de eeuw de Bijbel voor het eerst in het Engels vertaalde.

VORM VAN DE ORGANISATIE

Geschiedenis
In 1917 begon de Amerikaanse William Cameron Townsend het Nieuwe Testament te vertalen in de taal van de Cakchiquel Indianen van Guatamala, omdat hij begreep dat deze mensen het Evangelie via de Spaanse Bijbels waarmee hij colporteerde nooit zouden kunnen verstaan. Na 15 jaar arbeid kwam het Nieuwe Testament gereed. Na een jaar ziek te zijn geweest besloot Townsend in 1934 een organisatie op te richten die jonge mensen zou trainen om ook vertaalwerk te doen. In 1942 kreeg deze organisatie officiële statuten, waarvan de volgende geloofsverklaring die ieder lid moet ondertekenen deel uitmaakt.

Geloofsverldaring
De geloofsverklaring van Wycliffe Bijbelvertalers houdt in:
-De Goddelijke Drieeënheid
-De zondeval van de mens, zijn morele verwording daardoor en de noodzaak van zijn wedergeboorte
-De verzoening door het plaatsvervangend sterven van Christus
-De rechtvaardiging door het geloof
-De opstanding van het lichaam, zowel van gelovigen als van ongelovigen
-Het eeuwige leven van de verlosten en de eeuwige straf van de verlorenen
-De Goddelijke inspiratie en het daaruit voortvloeiende gezag van de hele kanonieke Heilige Schrift.

Wycliffe bijbelvertalers en S.I.L.
Teneinde in veel landen effectiever te kunnen werken, is het Bijbelvertaalwerk ondergebracht in twee zusterorganisaties: de Wychffe Bijbel Vertalers en het Summer Institute of Linguistics. Het S.I.L. is een gespeciahseerde wetenschappelijke organisatie die zich o.a. bezig houdt met:
-kultureel-antropologisch onderzoek
-taalkundig onderzoek
-alfabetiseringswerk
-(Bijbel)vertaalwerk
-het opleiden van nationale medewerkers.
De taak van Wycliffe Bijbelvertalers is christenen te betrekken bij de visie voor Bijbelvertaalwerk dat zowel door S.I.L. als door anderen gedaan wordt. Het werk dat Wychffe, gewoonlijk via S.I.L., doet, zou ook omschreven kunnen worden als dat van een interkerkelijke, dienstverlenende zendingsorganisatie, gespecialiseerd in taalanalyse, alfabetiseringswerk en Bijbelvertaalwerk.

RELATIE TOT DE BIJBELGENOOTSCHAPPEN

Zeer in het kort, is het belangrijkste verschil tussen het werk van de Bijbelgenootschappen en dat van Wychffe, dat de Bijbelgenootschappen zich vooral bezighouden met het uitgeven, d.w.z. drukken en verspreiden van Bijbels, alsmede met revisieprojecten in grotere talen, en dat Wycliffe zich vooral bezighoudt met vertaalwerk in kleinere, gewoonlijk nog niet op schrift gestelde talen. Het werk vult elkaar dus aan.

ENKELE RECENTE CIJFERS

Algemeen
Volgens onze huidige kennis van zaken bedraagt het aantal talen op de wereld 5665. Daarvan bezitten er 256 (4,5%) de gehele Bijbel, 552 (9,7%) het Nieuwe Testament en 1101 (19,4%) tenminste 1 boek van de Bijbel. Geschat wordt dat in nog 765 talen een vertaUng zeker nodig zal zijn, terwijl er waarschijnlijk omstreeks 200 talen zijn waarin geen vertaling nodig is, omdat de mensen een andere taal evengoed begrijpen als hun moedertaal. In het geval van meer dan 2000 talen is de situatie niet precies bekend. Dit komt onder meer doordat deze talen veelal door mensen gesproken worden die in landen wonen die sterk door het marxisme of door de Islam beheerst worden. Daarnaast geldt dat de situatie van talen zich wijzigt. Up-to-date onderzoek blijft nodig om op het juiste moment te bepalen of een (ver)taalkundig project gestart zal worden.

Cijfers betreffende lopende projecten
-In de 53 jaar van haar bestaan heeft het S.I.L. 1105 projecten gstart.
-270 Nieuwe Testamenten zijn gepubliceerd.
-Er zijn 813 lopende S.I.L. projecten, terwijl door andere organisaties in nog eens 550 talen Bijbelvertaalwerk wordt gedaan.

Cijfers betreffende Nederlandse medewerkers
Wycliffe Nederland bestaat sinds 1970. Per 1 januari 1988 zijn er de volgende Nederlandse medewerkers:
Vertaalkundigen 36
Alfabetiseringswerkers 10
Ondersteuningswerkers 29
Medewerkers die zich voorbereiden 7

WERKWIJZE

Algemeen
Door de zeer grote verscheidenheid van de projecten waar aan gewerkt wordt is het nauwelijks mogelijk een algemene werkwijze aan te geven, behalve dat aan elke goede vertaling kultureelantropologisch en taalwetenschappelijk onderzoek ten grondslag moet liggen. Afhankelijk van de opleiding en ervaring van inheemse medewerkers, en de toegankelijkheid van het gebied waar de taalgroep zich bevindt, kan de vertaling van een Nieuw Testament in een tot dusver ongeschreven taal tussen de 3 en 30 jaar in beslag nemen. Van het Oude Testament (dat 3 maal zoveel tekst bevat als het Nieuwe!) wordt gewoonlijk een selectie vertaald, in de hoop dat uiteindelijk leden en kerken van de taalgroep en kerken binnen de taalgroep zelf genoeg kennis van zaken zullen verwerven om de vertaling af te maken.

Vertaalprincipes
Onderscheid dient te worden gemaakt tussen een vertaler die werkt in een pionierssituatie waar de meeste mensen niet of nauwelijks hebben leren lezen en een vertaler die werkt in een situatie waar de christelijke kerk al gevestigd is en al veel christenen een goede kennis van de Bijbel hebben. Het werk van Wycliffe speelt zich bijna altijd afin pionierssituaties, hetgeen o.m. inhoudt dat men goed rekening moet houden met al bestaande vertalingen in nationale en streektalen. Dit heeft o.m. konsekwenties met betrekking tot de keuze van de aard van de grondtekst waarop men de vertaling baseert. Het belangrijkste vertaalprincipe dat gehanteerd wordt is pragmatisch van aard, namelijk dat de vertaling geen verkeerde betekenis moet weergeven, en geen aanleiding moet geven tot misverstanden. De betekenis van de brontaal moet op accurate, duidelijke en stilistisch juiste wijze weergegeven worden.

Enlcele voorbeelden van vertaalproblemen
Vertaalproblemen kunnen theologisch, cultureel en linguïstisch van aard zijn. Door de geheel andere structuur van de doeltalen kan de vertaler soms gedwongen worden om een keus te doen waarbij de meeste commentaren hem in de steek laten. De Bijbelgenootschappen en ook Wycliffe hebben daarom speciale hulpmiddelen voor vertalers samengesteld, waardoor de beginnende vertaler kan profiteren van de ervaring van anderen.

Exclusieve en inclusieve voornaamwoorden
In veel talen wordt een onderscheid gemaakt tussen "wij" (eerste persoon meervoud) inclusief en exclusief de aangesproken persoon. Dit geeft problemen bij de vertaling van Bijbelgedeelten als: Handelingen 28:1-2; 3:13-15; Johannes 11:47-48; Titus 3:3-5; Colossenzen 1:1-14; Markus 9:38-40; II Corinthiers 5:6-10.

De vertaling van het woord broeder
De vertaling van het woord "broeder" stuit in veel talen op het probleem dat de taal geen algemeen woord kent voor "broeder", maar differentieert tussen "oudere broeder" en "jongere broeder". Als men dan wil vertalen "Andreas de broeder van Petrus", moet een gedwongen keuze gemaakt worden. Meestal neemt men aan dat Petrus de oudste van de twee was, omdat hij het eerst genoemd wordt. Het Dojajo van Noord-Kameroen kent geen woorden voor broeder of zuster zoals wij die kennen.

Idiomatische uitdrukkingen
Ook het Grieks en Hebreeuws kennen idiomatische uitdrukkingen. Een letterlijke vertaHng daarvan zou in veel talen een totaal verkeerde betekenis overbrengen. De Engelse King James Version vertaalt in Markus 2:19 bv. "the children of the bridechamber''. In veel talen zou dit impliceren dat het echtpaar onwettige kinderen had. Een letterlijke vertaling van Lukas 24:32 "Was ons hart niet brandende in ons" zou in het Dojajo van NoordKameroen betekenen dat de discipelen vreselijk kwaad waren toen de Heere Jezus hun de Schriften verklaarde! Omgekeerd kunnen idiomatische uitdrukkingen van de doeltaal heel goed belangrijke begrippen weergeven. Het Dojajo kent bv. geen woord voor "geweten", maar men kan wel zeggen "mijn hart staat recht" of "mijn hart zit goed" om aan te geven dat men een goed geweten heeft over iets.

AANMELDING

Soorten medewerkers
Wycliffe kent in principe drie soorten medewerkers: (ver)taalkundigen, alfabetiseringswerkers en ondersteuningswerkers. In het laatste geval is een uitzending voor kortere tijd mogelijk (2-5 jaar). Bij de eerste twee gaat het om "langverbanders".

Opleidingseisen
Vanwege het grote aantal verschillende functies, en het internationale karakter van de organisatie is het moeilijk om algemene opleidingseisen aan te geven. Elk geval wordt op zichzelf bekeken. In het algemeen geldt dat vertalers en alfabetiseringswerkers de door het S.I.L. gegeven opleidingscursussen (die op universitair niveau liggen) met voldoende resultaat moeten volgen. Ondersteuningswerkers dienen voldoende opleiding en ervaring in hun eigen beroep te hebben.

Financiering
De Wycliffe-organisatie keert aan haar medewerkers geen salaris uit. Ze wil slechts een schakel zijn tussen het thuisfront (bv. een gemeente of een kring van geïnteresseerden) en de medewerker.

Verdere inliciitingen
Inlichtingen over de mogelijkheden tot uitzending, evenals over de mogelijkheden tot participatie in reeds bestaand Bijbelvertaalwerk worden gegeven door het Nederlands kantoor.

Wycliffe Bijbelvertalers
Postbus 150
3970 AD Driebergen
Telefoon 03438-17444

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen