Jong zijn in deze tijd

Vergun me in de vroegte van deze morgen ons gemeenlijk wat stijve domineesproza te laten voorafgaan door een abundante rijm van Nicolaas Beets:

Wat is er niet te horen,
Wat is er niet te zien?
Bij 't eerste morgengloren
Als nacht en nevel vliên:
Van glansen, kleuren, stralen,
Die langs de hemel dwalen;
Van rozenrode wolken,
Die 't Oost en West bevolken;
Van held're pareldroppen
Op blaad'ren, bloemen, knoppen;
Van blijde vogelzangen,
Luidruchtig aangevangen,
Uit volle borst geslaakt?

Wat is er niet t'ontwaren
In 's harten diepsten grond,
Bij 't opgaan onzer jaren
In 's levens morgenstond!
Te voelen, te beseffen,
Te gissen en te treffen.
Te zoeken, te verlangen,
t'Ontdekken, op te vangen.
Te kennen en te smaken,
Tot eigendom te maken,
Te dromen en te dichten,
Te slechten en te stichten,
t'Ontginnen-nooit genoeg!

Vooral dat tweede vers vertoont wonderlijke overeenkomst met sommige dingen, die de Prediker in dit eigenaardige bijbelboek te berde brengt. Daar zit een diep stuk spanning in dit boek: positieve en negatieve geluiden over van alles en nog wat klinken op, vaak tegen elkaar in. Soms schijnt Prediker een ultra- pessimistische zwartkijker, dan weer een super-optimistische losbol. Soms ontroert hij, vaker onthutst hij ons. 't Zit ook allemaal wel wat in de verzen over jeugd en jonkheid, die vanmorgen voor ons liggen. We luisteren eerst naar vers 9a en 10. Een andere vertaling van deze verzen luidt: 'Verheug u, o jongeling, in uw jeugd, uw hart zij vrolijk in uw jongelingsjaren; volg de lust van uw hart, en de begeerte van uw ogen; vers 10: weer het verdriet uit uw hart, houd de kwalen van uw lichaam weg; want jeugd en jonkheid zijn slechts een ademtocht.'
Of dat helemaal dezelfde toonzetting is als die van de lentemorgen uit de rijm van Beets valt te betwijfelen. Eigenlijk klinkt Prediker rauwer, directer, harder. Wie kan nog met zo'n buitelend, kwinkelerend gewrocht van Beets uit de voeten in deze tijd? Wij doen het af met: romantisch idealisme! Gepraat van een man met een gekleurde bril op! Zo verheven en schoon denkt de jeugd van deze tijd niet meer, zo rijk, ruim en rein. Hoe zegt men het vandaag? Geniet van het leven, grijp je kansen eer ze verkeken zijn, haal uit het leven wat erin zit! Maak pret en plezier. Zó lang duurt het niet. Geniet van je jeugd, uitgelaten, losbandig, uitbundig. Willig elke begeerte van je ogen in, volg iedere lust van je hart, voordat de nare oude dag komt, voordat, vroeg of laat, de akelige dood komt. Vergal je jonge leven niet met saaie zorgen. Houd de kwalen van je lichaam weg; daar heb je toch de hedendaagse cultus van het jonge, mooie, knappe lichaam, in de sport en in heel de huidige lichaamscultuur. Je bent maar één keer jong; vermijd dan alles wat je leven somber en donker zou maken. IJdelheid is het, jeugd en jonkheid (slot vers 10). En het is niet zo vreemd, die vertaling in 'ademtocht', zo licht, zo vluchtig is het jonge leven. Voorbij, eer je 't beseft. En die woorden 'jeugd en jonkheid' uit vers 10 kun je ook vertalen met 'morgenstond' en 'zwart haar'. Die twee hebben gemeen dat ze niet blijvend zijn.

Goed, een dergelijk levensdevies zal waarschijnlijk het onze niet zijn. Maar daarmee zijn we met Predikers woord niet klaar. Het staat er toch maar: 'Verblijd u, o jongeling, in uw jeugd, laat uw hart zich vermaken in de dagen van uw jongelingschap en wandel in de wegen van uw hart en in de aanschouwing van uw ogen; doe de toornigheid wijken van uw hart' (= weer het verdriet van uw hart). Met andere woorden: houd u de kwalen van het lijf, want jeugd en jonkheid duren maar zo kort. Hoe dat nu op te vatten? Als positieve levensaanvaarding! We mogen het goede en het mooie van het leven niet wegmoffelen of bagatelliseren. Genieten van je jonge jaren... waarom niet? Waar ik aan denk? Bijvoorbeeld: genieten van vriendschap; reizen maken als je daartoe in de gelegenheid bent; wat van de wereld zien; genieten van verantwoorde zaken uit de sfeer van de cultuur (muziek, beeldende kunst) hoewel dat een terrein vol voetangels en klemmen is...; genieten van een studie, in ieder geval je talenten en je gaven tot ontplooiing brengen. Meer noem ik maar niet!

Maar dan komen we bij de éne van twee heel belangrijke noties in deze verzen. Die eerste notie is: Gód! En: het gericht! 'Maar weet dat God om al deze dingen u zal doen komen in het gericht' (vers 9b). Dat is één van de twee scharnierpunten uit deze verzen: God is een werkelijkheid en Zijn gericht is dat evenzeer. Hij is de God, Die richten, rechtspreken zal, ons zal oordelen en beoordelen. Ons leven komt eens in volle breedte en diepte in het licht van de allesdoorgrondende God, de Hoge, de Eeuwige, de Rechtvaardige! Er komt een moment waarop ook de fase, de 'ademtocht' van onze jeugdjaren in het oordeel wordt betrokken. Niet slechts in zijn zonden, maar ook in zijn geoorloofde genietingen. Ook die komen in het gericht. Dat wil nogal wat zeggen. Dit: er is een maatstaf: Gods wil! Er is een toom, een breidel: Gods Wet! En nu is er ook een huiver: Gods oordeel!
Verheug u, jonge mens, het is goed. Maar bedenk dat je eens tot verantwoording wordt geroepen. Volg je lust en begeren: het is goed. Maar vergeet niet dat over alles straks het gericht van God gaat. Weer het verdriet van je hart, houd de kwalen ver van je lichaam. Alleen, weet het: eens komt Gods beoordeling! Nu gaan de dingen ineensluiten. Dat oordeel moet ons ertoe dringen te leven in de vreze des Heeren. Niet in krampachtige angst, niet in een bestaan dat is ingesnoerd in 1001 geboden en verboden, maar in heilig ontzag voor God en vooral in de liefde tot God. Dat zal je behoeden voor zondig vermaak en boos begeren. Het zal je bewaren voor dit verdriet en dit kwaad dat de jonge knoppen in de lente van je leven breken en de frisse bloei van je bestaan al in je jeugd vergaat. Het zal je wapenen in uren van verleiding en hartstocht en je bij het jong genieten van het leven bewaren voor uitspattingen en grove zonden. Dat is dus het eerste: God is Rechter, Die alles in het oordeel brengt.
En dan het tweede scharnierpunt. Dat komen we tegen in hoofdstuk 12:1. 'En gedenk aan uw Schepper in de dagen uwer jongelingschap eer dat de kwade dagen naderen en de jaren komen van dewelke gij zeggen zult: ik heb geen lust in dezelve.' Zien vers 9 en 10 vooruit naar de Rechter, vers 1 koppelt terug: God is uw Schepper] Veel mensen spreken in algemeenheden over God: het Opperwezen, de Schepper. Dan is Hij veilig ver. Altijd nog goed wanneer de nood eens aan de man komt en dan nóg als het echt helemaal niet meer gaat. Een soort verzekering waarvan de polis al jaren onvindbaar is. Uw Schepper, jouw Maker! Je jonge jaren vormen bij uitstek de tijd om aan Hem te denken. Hem, Die je het leven gaf, je heeft verzorgd, je onder de adem van het Woord bracht en onder de band van Zijn Verbond. Denk aan Hem. Geniet van je jeugd, maar niet gedachteloos. Ken de momenten waarop je ziel en zinnen opklimmen tot je Schepper. Om Hem lief te hebben. Hem te leren gehoorzamen. Opdat Hij de Eerste voor je zij. Vóór al het andere: studie, genot, carrière, levenstaak en levensvulling. Het grootste geluk is: God kennen. Wat dat betreft is je jeugd veruit de beste tijd van je leven. Ik zie het tientallen keren bevestigd en geïllustreerd, jongelui. Mag je jeugd dan de tijd van gisting en rijping zijn, het lééft dan tenminste in je. Bij meerderen onder jongeren gelukkig ook in geestelijke zin. Je mag, wat dat betreft, echt vrezen voor latere tijden, als een mens ouder wordt en oud is. Wat liggen de dingen dan vaak vast, zo onwrikbaar. Dan heeft een mens z'n ideeën en gedachten afgerond en vastgelegd, z'n stellingen - ook tegen God! - betrokken om ze, als God het niet verhoedt, nooit meer prijs te geven. Je maakt hun niets meer wijs, ze weten alles allang, ze zitten nu alleen nog op God te wachten of Hij nog eens wat zal doen en hen zal veranderen. En zo niet, dan heeft Hij de schuld van hun verlorenheid. Jongelui, wees daar bang voor! Dat een mens de lust vergaat. Van alles. God en Zijn Woord en dienst incluis. Me dunkt dat de Bijbel zonneklaar is: de meeste van Gods kinderen vonden Hem in hun jonge jaren. Nu zit er nog 'rek' in je ziel. Nu komen er nog emoties los, krijg je soms zulke diepe indrukken. Op zichzelf maken ze ons niet zalig, maar het behaagt de Heere meer dan eens zulke zaken te maken tot de voertuigen van Zijn opzoekende liefde. Om op die manier bezit te nemen van je hart en leven.
Stel niet uit wat geen uitstel lijden kan: God te zoeken. Hem te dienen. Hem te kennen. Waarom voor de duivel de bloesem en voor God de droesem van je leven? De boom die in de lente niet gebloeid heeft, kan in de herfst geen vruchten dragen. De Heere heeft het beloofd: Wie Mij vroeg zoeken, zullen Mij vinden! Wie is Hij? Rechter! Schepper! 'k Zou toch van deze twee willen opklimmen naar drie. Dat derde noemt Prediker niet. Op het waarom daarvan ga ik nu niet in. Mag ik de lijn doortrekken naar het Nieuwe Testament? Rechter - Schepper - Vader. Dat is Hij in Christus voor allen, die in de Zoon geloven. Ken jij dat zaligmakende geloof? Dat maakt leven en sterven, handel en wandel vele malen dieper. Hem te kennen als Vader! Een sterker en hechter houvast is er niet.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen