Het zwaard der Gerechtigheid

De gebeurtenissen in binnen- en buitenland stellen ons voor vraagstukken, die tot bezinning roepen omtrent de grondslagen der menschelijke saamleving. Sedert de Fransche Revolutie heeft een geest van verlichting langzaam maar zeker gewerkt aan de verwezenlijking van cultuuridealen, wier uitgangspunt en doelstelling door beginselen werden bepaald, die zich met de voorvaderlijke inzichten niet wel lieten verdragen. In het leven van staat en maatschappij werden veranderingen voltrokken, die vérstrekkende gevolgen zouden hebben. De opkomende democratie ging allengs meerderen en eindelijk alle burgers van den staat bij de openbare zaak betrekken. De regeeringsaangelegenheden, voorheen ter behartiging overgelaten aan de groote en de kleine magistraten, werden in de nieuwste geschiedenis object van algemeene belangstelling en bemoeienis.
Dit had uit den aard der zaak ten gevolge, dat de verschillende levensbeschouwingen en meeningen zich ook op het terrein van het publieke leven op een meer ingrijpende wijze deden gelden. Een toenemend individualisme, dat daarmee gepaard moest gaan, riep een krachtig partijleven op, en vermenigvuldigde de partijschap, terwijl deze innerlijke verbrokkeling des volks ten slotte ook de eigenlijke volkskracht ondermijnde en verzwakkend werkte op de regeermacht.
Het aanzien der Overheid heeft daardoor niet alleen geleden, maar ook de constellatie van het sociale leven, welke mede door de uitgebreide technische hulpmiddelen, waarover men ging beschikken, een geheel ander karakter verkreeg, werd oorzaak, dat zich de sociale belangenstrijd ging paren met een strijd om de macht, ten einde meerderen invloed uit te oefenen op de landsregeering. Eenerzijds moest dit leiden tot een steeds grootere uitbreiding van de Overheidszorg en van het regeeringsapparaat met alle lasten, die daarmede noodwendig werden verbonden.
Anderzijds voltrok zich in dat alles een proces van veranderingen, waarbij een innerlijks ommekeer van verhoudingen plaats vond, welke zich ten slotte onvereenigbaar zou bewijzen met de voorwaarden, die voor de instandhouding eener gezonde saamleving van 't grootste belang zijn.
De diepste oorzaken moeten gezocht worden in een geestelijke verwording, welke zich door de jaren heen van ons geslacht meester maakte. Daarop werd in dit blad reeds zoo vaak gewezen, dat wij ons ontslagen mogen achten van de taak om nog eens breedvoerig uiteen te zetten, hoe door verachtering van het Christelijk religieus en zedelijk leven, allengs de levensbodem der volkeren werd uitgeteerd, zoodat ondanks de uitwendige grootheid der moderne cultuur, de innerlijke voosheid aan den dag moest komen, zoodra de stormen zouden losbreken. Met de oude levensbeschouwing, welke door het leven der religie werd gedragen, ging ook de oude volkskracht allengs voorbij en dit tot schade voor allen. Men moge dit van de hand wijzen, doch met de feiten voor oogen kan niemand dit ernstig ontkennen. Het leven gaat echter voort en vergeefs roepen sommigen om wederkeer van hetgeen de gouden eeuw van onze historie sierde. Ook de tijden zijn in Gods bestel en zij keeren niet weder. Bovendien schilderen zij, die altoos op het schoone verleden wijzen, veeltijds meer uit de verbeelding dan uit de werkelijkheid.
Ook de oude saamleving was er een van zondige menschen en met gebreken, doch zij werd gedragen door een gansch anderen geest. Zij nam vormen en verhoudingen aan, welke aan dien tijd en de toenmalige omstandigheden eigen waren en als doeltreffend waren aangewezen. Maar deze werden bepaald door beginselen van een levensbeschouwing, welke uit den diepsten levensgrond opgekomen, een waardeering des levens inhielden, die op de werkelijkheid van het leven paste. Daarmede is de onvergankelijke waarde van het oude aangeduid, waarin de traditie van het volksleven is gegrond en waarmede rekening dient gehouden te worden door allen, die het goede zoeken voor land en volk. In de historie der volkeren zijn factoren werkzaam, die zich niet straffeloos laten verkrachten en veronachtzamen. De historische traditie is maar geen overleefde en afgedane zaak. De geschiedenis is een stuk leven en dat leven laat zich niet in vor'men drukken, welke men daarvoor pasklaar heeft gemaakt, doch het vindt zijn eigen vormen, die geschikt zijn om te dienen overeenkomstig de werkingen van het leven zelf.
De 19e eeuw wenschte te breken met het oude en gaf zich over aan het streven om het gansche leven te richten; naar een techniek van de menschelijke rede, waarbij men de machtigste levensfactoren negeerde tot groote schade van de geslachten, die daarvan de gevolgen zouden ondervinden. In de huidige omstandigheden treedt dit klaar aan het licht en de revolutionaire woelingen zijn daarvan een duidelijk bewijs. De mensch heeft gehandeld in strijd met zijn levenswet. Evenals dit in het leven van den enkeling niet straffeloos geschiedt, zal ook een volk als geheel de kwade gevolgen ervaren, indien het openbare leven, de volksgemeenschap, in een richting wordt geleid, waarbij de zedelijke verhoudingen, die voor haar gelden, worden veronachtzaamd. Dit moet leiden tot zoo ernstige ontwrichting van het staatkundig en maatschappelijk bestel, dat een hopelooze verwarring daarvan het gevolg is, welke den ondergang eener natie kan doen duchten.
Sedert den wereldoorlog is zulk een toestand van verwarring ingetreden in menig land en ook op eigen bodem hebben wij reeds gedurende jaren de symptomen daarvan kunnen waarnemen, terwijl thans ook hier de stormvogels der revolutie hun noodlottig gekrijsch verheffen en reeds ernstige onlusten werden waargenomen. De strijd om de macht, welke in de moderne cultuurlanden terwille van maatschappelijke idealen, door onderscheidene groepen werd aangebonden, vaak ter verwezenlijking van belangen, welke op andere wijze behoorden te worden gediend, bleef grootendeels voor den oorlog nog binnen de perken van den z.g. legalen weg.
Na den oorlog werd in verschillende landen het revolutionair karakter dezer stroomingen openbaar. De z.g. wettige of parlementaire weg was een bespottelijke dekmantel van revolutionaire strevingen geweest. Voor degenen, die nog eenig besef van de juiste verhoudingen en rechten hadden, was dit trouwens geen verrassing, evenmin voor hen, die aan deze juiste verhoudingen en rechten geen geloof meer hechtten. Alleen van den argeloozen volgeling van de extremisten, die terwille van verkeerd begrepen belangen waren medegegaan, kon het een verrassing zijn.
Langzaam maar zeker veranderde de rechtstaat in een machtstaat en dit proces werd bevorderd tengevolge van beschouwingen omtrent het recht, welke product van den modernen geest, van den souvereinen mensch uitgingen. De erkenning van Gods souvereiniteit en daarmede van de goddelijke rechtsnormen, waardoor ook de staatkundige en sociale verhoudingen worden bepaald, werd allengs verouderde traditie. Reeds daarom kon de z.g. rechtstaat geen eerbiediging meer erlangen .naarmate de revolutionaire denkbeelden in de moderne menschheid postvatten. Ook het begrip rechtstaat is van zijn kracht beroofd, als het niet wordt gedragen door het geloof in den goddelijken grondslag van het recht. Immers als de mensch uitmaakt wat recht zal zijn, kan hij zijn macht in de weegschaal! werpen en zelf ordineeren wat recht is. De eerbied voor het bestaande en in de traditie gefundeerde wordt afgeschud en een iegelijk doet wat goed is in zijn oog. (Wordt vervolgd) S.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen