Rome troef

Voor de verkiezing hebben wij gewaarschuwd voor een uitslag, die in staat zou stellen de oude coalitie uit haar graf te doen herrijzen. W i j achten het een gevaar voor de toekomst van ons volk voort te gaan op een weg, die voeren moet tot steeds zwaarder druk op ons volksleven. En wij wezen er op, dat met of zonder coalitie, Rome toch de troeven in de hand heeft, daar het met de S.D.A.P. samen over de meerderheid beschikken kan.
W i j zijn echter van oordeel, dat het in deze omstandigheden verre de voorkeur verdient, dat Rome met Rood saam en niet met de andere groepen in ons volk optrekken. En dat wel om twee redenen. In de eerste plaats om Rome zelf en daarna ook om den verwarden toestand in de Protestantsch Christelijke kringen.
Om Rome zelf, want er is niets, waardoor Rome's macht meer verzwakt wordt dan door samenwerking met Rood. Er is uitwendig gezien tusschen deze twee grootmachten een groot verschil. Rome met zijn kleurigen eeredienst, met zijn hiërarchisch regiment, zijn benevelende wierookgeuren, zijne kerkelijke rausikale en plastische kunst, verschijnt in een mystiek religieus gewaad, dat heel anders aandoet dan de cynisch materialistische S.D.A.P., die den volke niets heeft voor te stellen dan de belofte van een vette boterham, waarbij kunst en religie nauwelijks meetellen. Althans wat zij van dien aard te zien geeft, is ontleend aan de oude cultuur. Kathedralen heeft de S.D.A.P. nooit gebouwd, omdat zij er geene behoefte aan had en hare verzekeringspaleizen en vergaderzalen spreken niet tot de verbeelding der massa. Wat dat alles betreft, is de S.D.A.P. even klein burgerlijk als de wijklokalen in onze kerkelijke wijken.
Het verschil schijnt wel zeer groot. Doch hoe groot ook, er is eene verwantschap in beginselen. Zoowel in Rome als in de S.D.A.P. domineert het sociale, dat in beide verre uitgaat boven het individueele. En dit primaire beginsel oefent met name invloed op de sociaal-economische begeerten. Als het daarop aankomt, is er eene materialistisch blijde ontmoeting tusschen Rome en Rood. Het ligt trouwens voor de hand. dat er samenstemming is. Hoe zou Mgr. Nolens zoovele jaren ,,de uiterste noodzaak" als een Damocles-zwaard gehouden hebben boven de hoofden der coalitie-genooten, indien er tusschen Rome en Rood geen innerlijk gevoel van saamhoorigheid bestond? Toch komt Rome niet gaarne tot deze nieuwe coalitie, want het vreest den schadelijken invloed, die daarvan zou uitgaan op den geheelen Roomschen arbeidersstand. Deze zou er licht toe komen ook besef te krijgen van een stoelen op één wortel met de Roode bondgenooten. En zulks te meer, omdat ten slotte het in materialisme door de S.D.A.P. kan worden overtroefd. De S.D.A.P. is immers de partij van den klassenstrijd en Rome heeft nog andere groepen, die het ook tevreden stellen moet.
Het is dus begrijpelijk, dat Rome niet graag met Rood in de huwelijksboot stapt. Het wil er mede coquetteeren, wil er mede flirten, maar een coalitie-huwelijk sluiten, dat liever niet! Alleen in ,,de uiterste noodzaak", op St. futtemis als de kalveren op het ijs dansen. Dus alleen, als het absoluut moet om Rome Rome te doen blijven. Maar vriendendiensten ontvangen van de Roode broeders, dat wil het natuurlijk altijd. En zoo hebben we het dan ook jaren aaneen zien geschieden, dat Rome altijd profiteert.
Het meest profiteert het van de oude coalitie, want dan kan het rekenen op een Kabinet, waarin het de leiding heeft, dank zij het groote aantal stemmen. Mocht er eens een enkele keer mik-mak komen met de coalitie-genooten, dan moet er al heel wat gebeuren als de A.R. er de brui van geeft. Deze stoelen op denzelfden wortel, naar zij zeiden, en zijn in elk geval al lang Groen van Prinsterer's verzet vergeten „tegen den toenemenden invloed en de dreigende houding van het Ultramontanisme . Zij voelen niets meer van de plichtmatigheid, die Groen drong tot „waarschuwing en protest". Zij zijn van Groen geheel af. Hij toch heeft gezegd: „Vooral ook heeft d e N e d e r l a n d e r (d.w.z. d e N e d e r l a n d e r van 1850, 1851, en niet het blad, dat thans d e N e d e r l a n d e r heet) telkens de aandacht bepaald bij het stelselmatige van den toeleg om, door toepassing der vrijzinnige theorieën, den weg voor de alleenheersching van Rome te bereiden; om, door samenwerking met de liberalen, de uitzuivering van al wat den Protestant heilig en dierbaar is, te bewerken." Zoo kende Groen Rome en Rome heeft zeer wel begrepen, dat de hedendaagsche A.R. verliberaliseerd is en dus geen wezenlijk gevaar beteekent. De Heer Colijn moge zich den volke voorstellen als triumphator, hij zal nu wel ervaren, dat hij het evenmin is als hij in de laatste vier jaren het was. Wij troffen in het blad L a n d b o u w e n M a a t s c h a p p i j van 3 Juni 1.1. eene beschouwing, die wij onzen lezers voorleggen, niet omdat wij deze geheel juist achten, maar omdat er een en ander in staat, dat ons leering biedt over de Roomsche politiek in het verleden. Zie hier wat dit blad schrijft:

Alles wel beschouwd, lijkt ons dc vraag: de huidige parlementaire democratie of een dictatuur, zij het dan in milderen vorm, niet van de baan, vóór
een andere vraag
bevestigend kan worden beantwoord. Namelijk of de parlementaire democratie zoodanig van gedragslijn kan veranderen, dat zij de problemen, waarvoor de maatschappij staat, kan oplossen. De groote belemmering, welke zij daarbij ondervindt, bestaat hierin, dat de partijen uit partijbelang, gepaard dikwijls met gebrek aan economisch inzicht, in de hoofden der massa opvattingen hebben doen postvatten, die een verstandig regeeringsbeleid in den weg staan. En nu is de groote vraag, of de politieke partijen in staat zijn deze opvattingen uit de hoofden der massa te kunnen doen verdwijnen. Als zij dit niet kunnen, dan moet men noodwendig per slot van rekening terecht komen bij een min of meer dictatoriaal regime. Een dergelijk regime heeft zich van die verkeerde opvattingen minder aan te trekken en beschikt bovendien over middelen om de propaganda er van onmogelijk te maken.
Wij willen op bovenstaande vraag geen antwoord geven, doch meenen wel te mogen zeggen, dat vele verdedigers der democratie maar a! te zeer hebben bewezen, aan het stellen van deze vraag nog niet eens toe te zijn, laat staan dan aan het geven van een bevredigend antwoord er op. Het conflict, dat is gerezen tusschen Ds. Eggink en het bestuur van Eenheid door Democratie, spreekt in dezen ongetwijfeld boekdeelen.
In verband met het bovenstaande is van groote beteekenis het antwoord, dat vele kiezers hebben gegeven op de tweede vraag, n.1. zijt gij vóór of tegen Colijn? Het kan zeker moeilijk worden ontkend, dat deze vraag in een voor Dr. Colijn zeer gunstigen zin is beantwoord. De drie zetels, welke de anti-revolutionaire lijst meer heeft gekregen, zijn grootendeels, zoo niet geheel, afkomstig van kiezers, die tot een andere partij behoorden. En als men nu bedenkt, hoe moeilijk het is, kiezers van de eene partij naar een andere over te hevelen, dan kan men de beteekenis van deze drie zetels als symptoom niet gemakkelijk overschatten.
Dit symptoom wijst op tweeërlei strooming. De eerste daarvan is een verzet tegen het verkeerde pad, waarop inzonderheid de Katholieke democraten en de Sociaal-democraten de democratie voeren. Men heeft van de zijde van deze democraten de aanpassingspolitiek van het huidige bewind aangevallen. De groote werkloosheid in ons land, zoo zei men, bewijst, dat deze aanpassingspolitiek verkeerd is.

De aanpassingspolitiek van het kabinet Colijn.
Wij stellen ons, naar men weet, op een precies daartegenover staand standpunt. Wij zijn van meening, dat het kabinet-Colijn niet voldoende en soms verkeerd heeft aangepast en dat dit grootendeels het gevolg is geweest van den tegenstand der Katholieken en der sociaal-democraten. Door dien tegenstand werd een voldoende daling van de loonen en salarissen belet. En om nu toch in het belang der buitenlandsche aanpassing de kosten van het leven zoo laag mogelijk te houden, heeft de Regeering de landbouwende bevolking het kind van de rekening doen worden. Maar tevens is een wanverhouding blijven bestaan tusschen de belooning van landbouwarbeid en van anderen arbeid, die de werkloosheid noodwendig in sterke mate moet bevorderen. Dat de regeering deze verderfelijke politiek heeft moeten voeren, achten wij grootendeels de schuld der democratie, die een juiste en rechtvaardige landbouwpolitiek tot dusver onmogelijk heeft gemaakt.
Een andere strooming, waarop het groote aantal op Dr. Colijn uitgebrachte stemmen wijst, bestaat hierin, dat de personen op den voorgrond en de partij op den achtergrond treedt, een verschijnsel, dat gaat in de richting der dictatuur en een natuurlijk gevolg is van twee omstandigheden, waarop in den leidraad van Landbouw en Maatschappij werd gewezen. De eerste omstandigheid is, dat de leuzen der partijen de vraagstukken, waarom het gaat, niet meer dekken. En de tweede, die met de eerste verband houdt, dat het verschil tusschen tot eenzelfde partij behoorende personen dikwijls grooter is dan tusschen personen, die tot verschillende partijen behooren.
Dit naar voren brengen van personen en het terugdringen der partijen komt ook tot uiting in de aan Dr. Colijn gegeven opdracht tot vorming van een kabinet. Deze opdracht verschaft aan den formateur de vrijheid een kabinet samen te stellen zonder ruggespraak te houden met de Kamerfracties. In hoeverre de door hem aangezochte personen dan met hun partij contact zullen zoeken, blijft hun zaak.

W i e het nog niet wist, die kan het hier zien. Het kabinet „Colijn" zag zijn aanpassingspolitiek mislukken door Rome en Rood. Deze blijven de weelde eischen. Of de milliarden schuld vermeerderden, of de lasten loodzwaar drukten en duizenden kleine menschen werkloos werden, het doet er niet toe. Colijn's politiek is niet geslaagd, dank zij Rome en Rood. En ook onder Colijn's schijnbare suprematie hebben deze machten in de afgeloopen periode getriumpheerd.
Niemand geloove, dat Colijn, hij moge het ministerie samenstellen, zooals hij wil, in dit nieuwe kabinet meer zal kunnen doen dan in het oude. Het proces van socialiseering zal zijns ondanks voortgaan. Rome en Rood zorgen er voor. Met of zonder coalitie, in sneller of minder snel tempo, maar Rome en Rood winnen. En het Protestantsch Christelijk Nederland met de liberalen in bond met de herrezen liberale A.R. en de C.H., zal mogen toezien en niet slechts toezien, het zal door zijn eigen uitverkorenen mee geleid worden op een weg, die voert naar een kneveling der vrijheid op elk gebied.
Als er van dictatuur sprake komt, dan van die beide partijen, die samen gedragen worden door sociale drijfkrachten, die niet zijn conform den Woorde Gods. Zij schuiven het ontwikkelingsproces. En de kans is groot, dat het verzet komt, als het te laat is. Dan zal menigeen, die zich liet verschalken door de grootsche reclame, ervaren, dat men bekocht kan zijn met een politieke zegepraal, die niet geboren werd uit een strijd om beginselen, maar uit de begeerte om te regeeren. Het wordt nu ..Rome troef" in nog sterker mate dan het dit reeds was. Dat is de eenige voorwaarde, waaronder Colijn regeeren mag en regeeren kan.
Het best is de politieke situatie gesymboliseerd door de photo, die indertijd de N w . R o t t . C r t . gaf van de begrafenis van den internuntius: De Nederlandsche ministerpresident in vol ornaat achter de baar van den pauselijken gezant!
Dat is het juiste beeld, dat de uitslag dezer verkiezing te aanschouwen geeft. En de leering? De wereld wil bedrogen zijn, dus worde zij bedrogen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen