Christelijk Gereformeerde sirenenzang

Een van de bedenkelijkste verschijnselen in de houding van het Bestuur van den Gereformeerden Bond en van zijn officieel orgaan D e W a a r h e i d s v r i e n d is, dat het steeds aan eene zijde staat, waar men het niet zou verwachten. De oorzaak daarvan is, dat de Bondsheeren, die het beleid in handen hebben, zich van hun eigen Statuut en de daarin uitgesproken beginselen nooit iets aantrekken. Blijkbaar denken zij nimmer meer aan hun statuut. Zij leven in dien kring op de bonnefooi, al naar het vaarwater, waarin de stadsheeren door hunne bijzondere omstandigheden en belangen geleid worden. Wat dat vaarwatertje naar hun belang eischt, geeft den doorslag voor wat de richting zal zijn, waarin nu alles moet gestuurd worden. En onder dat alles werken zij nu bovendien altijd met kleine slimmigheidjes, precies zooals die op de vergaderingen van den Bond worden in praktijk gebracht, waar nimmer iemand over eenige zaak van beteekenis tot een uitspraak of beslissing komen kan, omdat er door den voorzitter in dat geval lange redevoeringen worden afgestoken, die niets zeggen, want daarin zijn zij daar sterk. Het heele Bondsbestuur zit en blijft er zitten door slimmigheidjes. Dat zou natuurlijk niet zóó zijn, als zij daarbij geen belangen op het oog hadden, die met de beginselen óf niets te maken, óf onvereenigbaar zijn.
W i j kunnen het nu weer zien in D e W a a r h e i d s - v r i e n d . Het Bondsbestuur is geheel aan de confessioneele kant in zake de kerkelijke vragen. Naar den eisch der beginselen, zooals die in de Confessie liggen uitgedrukt, heeft het zich nooit gereguleerd. De leiders in dat Bondsbestuur liepen en loopen aan den leiband van ethischen en confessioneelen. In de politiek kleven zij aan Rome en de doleantie, in de kerk aan Prof. Haitjema en de zijnen. Inderdaad staat dan ook dit Bondsbestuur wezenlijk aan de zijde van Kerkherstel, waaraan zij voorheen zelfs finantieelen steun boden door gelden uit de bondskas te leenen. Zij hebben wel beproefd dit te verdoezelen, maar feit is, dat de toenmalige penningmeester die leening heeft verstrekt en dat daarvan eene aanteekening in 's mans kasboek melding maakte. Hoe dit nu verder in elkander zit, laat ik daar, maar zóó is het feit. Trouwens, dit behoeft niet te verwonderen, want er is door de leiders van den Bond zeer ver in die richting meegewerkt. Eerst toen er uit het volk stemmen opgingen, werd men wat voorzichtiger, werd er minder over geschreven, ten slotte gezwegen. Doch zoo min als een vos met het verlies zijner haren zijn vossen-natuur verliest, zoo min verliest de bondsleiding de anti-Gereformeerde neiging, die het beste bewijs is voor de eigenlijke anti-Gereformeerde beginselen, waaruit zij leeft. Royaal is die Bondsleiding nooit en wie meent, dat men er ooit mee klaar komt, vergist zich.
Zoo kunnen wij ook nu weer opmerken, welk een onoprechte houding het blad aanneemt inzake het aanhangig reorganisatie- voorstel. Nooit heeft het Bondsbestuur noodig geacht over deze kwestie eens met ons, toen wij nog lid waren en hoogleeraar voor den Bond, te spreken, nooit openlijk eene wederlegging gegeven van de artikelen, die wij indertijd in het G e r e f. W e e k b l a d over die voorstellen hebben gegeven. Neen, dat was alles niet noodig, hoewel het toch duidelijk was, dat als men de waarachtige eenheid der Hervormde Gereformeerden bedoelde, ook in dit vraagstuk eenheid noodig was. Natuurlijk paste een royale en eerlijke houding niet in de wezenlijke bedoeling dezer Heeren, want zij zijn schuw om te verschijnen voor de rechtbank van het Gereformeerde beginsel, dat in onze Belijdenis is omschreven. Ook schuwen zij openlijk te zeggen, wat zij eigenlijk zijn, want dan is het beetje vertrouwen, dat zij nog hebben, ook weg. Dan zal ieder kunnen zien, dat deze stadsdominees, die leven bij de gratie eener ethische, confessioneele, in elk geval niet-Gereformeerde, omgeving, heelemaal, voor het platteland, waar ons Hervormd Gereformeerde volk zit, niet het minste vertrouwen meer waard zijn op het gebied der groote, algemeene belangen, die in het geding zijn. Dan zal ieder kunnen zien, dat zij als een zekere „pannekoek" aan de eene zijde ethisch-confessioneel, aan de andere doleerend gebakken zijn. Dus over de zaken tot gezonde klaarheid te komen, past niet in het kader van de belangen dezer Heeren.
Maar zie nu de slimmigheidjes! D e W a a r h e i d s - v r i e n d , die toch al niet door oorspronkelijkheid uitmunt, met de schaar vooral wordt gevuld, neemt Persnieuws op. De Chr. Geref. Ds. Jansen, als legerpredikant wel bekend, die, hoewel tot een anderen staat des levens overgegaan, toch nog Chr. Geref. Predikant schijnt te zijn, heeft het noodig geacht zijn licht eens te laten schijnen over het door Kerkherstel ingediende voorstel. Deze man is plotseling wonderblij over het samengaan van Confessioneelen en ethischen. Zie hier wat deze Ds. Jansen schrijft en door D e W a a rh e i d s v r i e n d aan ons Hervormde volk als nuttig ter overdenking wordt voorgesteld:

EEN CHRIST. GEREF. STEM OVER DE REORGANISATIE.
Ds. H. Janssen, de leger- en vlootpredikant in algem. dienst schrijft week aan week in ,,De Wekker", orgaan der Christelijke Gereformeerde Kerk, over ,,Kerk en Staat" en betrekt in zijn artikelen atlijd belangrijke gebeurtenissen van binnen- en buitenland, betrekking hebbende op Kerk en Staat. Zoo schrijft hij (Vrijdag 1 October) ook over het Reorganisatie-plan, dat bij de Synode der Ned. Hervormde Kerk is ingediend en zegt dan, na in hoofdtrekken de inhoud van het Ontwerp te hebben weergegeven (aan de hand van de publicaties in de Pers):
,,Met groote belangstelling hebben wij kennis genomen van dit reorganisatie-voorstel. Wat is daar jaren naar uitgezien, en wat hebben wijlen dr. Hoedemaker en prof. Gunning er in hun dagen reeds met groote kracht op aangedrongen. Dat het toen niet ging, zat 'm hoofdzakelijk wel hierin, dat de Confessioneelen en Ethischen op dit punt te vèr van elkander afstonden. En daarin is een groote wijziging gekomen. ..Kerkopbouw" en „Kerkherstel" hebben elkander gevonden, en wat thans door de Synodale reorganisatie-commissie wordt aangeboden, is overgenomen uit de voorstellen, die „Kerkopbouw" en „Kerkherstel" bij de Synode hadden ingediend. Het Synodale voorstel is dus niet rechtstreeks uit de Kerk opgekomen, maar zal, wanneer het althans door de Synode (Jan. '38) wordt aangenomen, eerst naar de Kerkeraden terug moeten. Vervolgens op de Classicale Vergaderingen van 1938 behandeld moeten worden en vervolgens op een volgende Synode (Aug. '38) opnieuw in behandeling moeten komen. En dan zullen de Prov. Kerkbesturen er het laatste woord over spreken. Maar één groot voordeel is aan dit Synodale Voorstel verbonden, dat het de stem van de Confessioneelen en Ethischen in de Kerkelijke Vergaderingen zal hebben. Althans dit verwachten wij.
Hoe de Gereformeerde Bond er tegenover staan zal, moet afgewacht worden. Wij gelooven niet. dat hij er zich voor uitgesproken heeft, maar er is wel voeling in dezen met hem gehouden. Hoe het zij, er gaat in de Ned. Hervormde Kerk wat gebeuren, en dat verblijdt ons".
In een volgend artikel zal ds. Janssen nader zijn gedachten betreffende het Voorstel meedeelen.

Tot zoover Ds. Janssen in D e W a a r h e i d s v r i e n d .
Het slimmigheidje is duidelijk. Ds. Janssen schrijft het! Deze man is blijkbaar nu voor de Bondsleiding een man met autoriteit op het gebied der Hervormd Gereformeerde belangen. Zijne stem moet gehoord. Van de heele reeks artikelen, die wij voorheen aan deze zaak gewijd hebben, heeft D e W a a rh e i d s v r i e n d nooit één woord overgenomen. Dat mochten de lezers van dit blad zeker niet weten. Maar Ds. Janssen's oordeel, neen maar, dat hebben zij absoluut noodig. want zonder dit zullen onze Hervormd Gereformeerde Broederen hunne stem niet geven aan de reorganisatie-voorstellen van Kerkherstel, de Barthiaansche vinding, die de Herv. Kerk zal verlossen van de leer en met een nietszeggend artikel uit het Reglement zal omtooveren in een ,.belijdende" Kerk.
Ds. Janssen is opgetogen van vreugde, want daar gaat wat gebeuren! Dat zal Ds. Janssen ons dan eens laten zien! Doch laat ons nu eens nuchter blijven en tot de vraag komen, waar het dan toch voor ons Gereformeerde Hervormden op aankomt. Laten wij eens veronderstellen, dat deze voorstellen worden aangenomen en de Hervormde Kerk wordt opgeknapt met eenige nieuwe artikelen in het Reglement, waarvan wij de uitlegging, zooals die door de hoofdmannen van de ethische vereeniging „Kerkopbouw" gegeven is, reeds kennen en in dit blad voor onze lezers ter sprake hebben gebracht.
Verondersteld: de Synode neemt deze zaak aan. Dan is het woord van Ds. Janssen vervuld: ,,Er gaat wat gebeuren in de Ned. Herv. Kerk!" Ds. Janssen is er blij om, hij zal juichen over den triumph van Kerkherstel en Kerkopbouw. Welnu, kan Ds. Janssen ons dan waarborgen, dat de Christelijk Gereformeerden zullen terugkeeren tot de Hervormde Kerk?
Ik heb hier voor mij liggen het schrijven, dat wijlen Prof. S.van Velzen, predikant bij de Gereformeerde gemeente te Drogeham, in Dec. 1835 richtte aan het Klassikaal Bestuur van Dokkum, waarin hij zijne afscheiding aanzegt. Ds. van Velzen schreef aldus: „Daarom is het. dat ik, overeenkomstig het bevel des Heeren, 2 Cor. 6 : 14—18, en voldoende aan het ambt der geloovigen, beschreven in art. 28 der Ned. Geloofsbelijdenis, mij afscheid van het Ned. Herv. Kerkbestuur, en van allen, die zich daaraan onderwerpen; zoo dat ik van nu af aan, niet meer behoor tot het Ned. Herv. Kerkgenootschap (zie art. 2 van het algemeen reglement), en in geene vereeniging hoe ook genaamd meer ben, of wil wezen, met het bestuur der Ned. Hervormde Kerk, tenzij dan dat het bekeerd worde van zijne booze handelingen". (Zie Compleete uitgave van de officieele stukken, etc. Kampen 1886, blz. 427 en 428).
Welnu, als nu Ds. Janssen zoo blij is over deze voorgestelde reorganisatie, laat hij dan antwoord geven op deze vraag: Zal Ds. Janssen zelve of zullen de Christelijk Gereformeerden in het algemeen, als deze reorganisatie wordt aangenomen en ingevoerd, alsdan terugkeeren tot de Hervormde Kerk, in de overtuiging, dat hiermede is vervuld de voorwaarde door wijlen Prof. v. Velzen bij zijn uittreden gesteld? Gelooft Ds. Janssen en gelooft het Bestuur van den Geref. Bond, dat daarmede is ingetreden de toestand, die van Velzen bedoelde met zijne beperkende toevoeging „tenzij dan dat het bekeerd worde van zijne booze handelingen". Indien het antwoord op deze vraag ontkennend moet luiden, welke reëele waarde heeft dan heel deze reorganisatie voor ons Gereformeerde volk?
Diezelfde Prof. v. Velzen, die ik in al zijne eerwaardigheid en godzaligheid mij nog kan voorstellen, zooals ik hem in mijne jeugd zag. heeft destijds voor zijn uittreden aan de Synode der Herv. Kerk drie vragen gesteld:
1e. Dat onze drie formulieren van eenigheid eene verbindende kracht hebben voor allen, die in onze Gereformeerde Kerk het ambt van leeraar bekleeden en diensvolgens alle predikanten verpligt worden deze leer te verkondigen.
2e. Dat alle predikanten, die de formulieren verwerpen, en alzoo de waarheid verachten, maar de leugen liefhebben, verhinderd worden in onze Kerk hunne dwalingen in te voeren en de gemeente des Heeren te verleiden.
3e. Dat de getrouwe dienstknechten des Heeren, die openbaar hunne verkleefdheid aan de ware leer betoonen, niet door eenig bestuur in de kerk gesmaad of geweerd, maar beschermd worden (a.w. blz. 396).
Ds. v. Velzen wilde, dat de Synode der Herv. Kerk zou verklaren, dat deze drie door hem voorgestelde bepalingen zouden worden gehandhaafd. Daarop had hij recht en op grond der Gereformeerde beginselen eischte hij die verklaring.
Welnu, gelooven nu de Heeren Ds. Janssen, Ds. van Grieken en wie ér nu verder onder de Hervormden dwepen met deze reorganisatie-voorstellen, dat als zij aangenomen worden, de Synode dan die verklaring, door Ds. v. Velzen gevorderd, kan en zal afleggen en dat alsdan het Reglement onzer Kerk de voldoening dezer rechtmatige eischen zal waarborgen? En als dat dan niet zóó zal zijn — en het zal niet zóó zijn — wat beteekent dan deze heele reorganisatie voor de éénwording van het Gereformeerde volk? Ds. Janssen zal wel, als hij tenminste niet al te ver evolveert, Christelijk Gereformeerd blijven, de Christelijk Gereformeerden zullen zeer terecht zeggen, dat na deze reorganisatie er niets veranderd is en zoo alle andere gescheidenen voor zoover zij nog de Gereformeerde beginselen waarlijk belijden. De meesten zijn daar echter al ver van af.
Dus de ervaring zal leeren, dat niet voldaan is aan den eisch van Gods Woord en van de Belijdenis. En alle gescheidenen zullen daarop wijzen.
Ik verdenk Ds. Janssen niet van proselieten-makerij. Daarvoor is hij veel te breed en veel te ruim en veel te hoog van visie, maar anders zou men de vraag kunnen stellen: ,,Is hij soms zoo blij, omdat hij begrijpt, dat met deze reorganisatie de uitbloeding der Hervormde Kerk nog wat sneller verloopen zal?"
Misschien is er meer grond voor de meening, dat Ds. v. Grieken en de zijnen zoo voor die reorganisatie zijn, omdat zij eigenlijk maar liever het Gereformeerde volk uit de Herv. Kerk zien verdwijnen. Ja, die Gereformeerden zijn ook zoo lastig, vragen het volle .pond van de leer en anders? Ja. anders laten zij den dominee staan, want de Remonstrantsche vromigheid smaakt hun niet.
Och, mocht ons Hervormd Gereformeerde volk toch tot zijne belijdenis wederkeeren en breken met leidslieden, die ten laatste de levensbelangen van het Hervormd Gereformeerde volk uitleveren aan bewegingen, die het aanleggen op de omzetting der Kerk in een ethisch conventikel.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen