Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

De roep om eenheid

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

De roep om eenheid

12 minuten leestijd Arcering uitzetten

Wij leven in een buitengewoon ernstigen tijd, want overal stellen zich de symptomen van dreigend cultuurverval en decadentie voor onze oogen. De wereld verkeert in eene geweldige beroering. Niet slechts de volkeren, maar bijna elk volk op zichzelf ondergaat de ontbindende invloeden, waaraan de moderne menschheid ten prooi viel. Wij hebben reden in onze dagen bij al wat de groote bladen ons dagelijks meedeelen, te denken aan het woord van Jeremia, die profeteerde van het geschal, dat zal komen tot aan het einde der aarde, want de Heere heeft een twist met de volken en zal gericht houden over alle vleesch. Een kwaad gaat er uit van volk tot volk. Wie het alles leest, moet wel vragen, of ook op dezen tijd niet van toepassing zal zijn: „De landouwen des vredes zullen uitgeroeid worden vanwege de hittigheid des toorns des Heeren." En deze wordt nu openbaar ook in de over alle kerkformaties opkomende dreigende onweerswolken, waaruit de vervolging en de verdrukking zal neerslaan over al wat nog als Kerk aan den Christus Gods herinnert.
Het kwaad, dat de Russische heerschers brachten over dat arme, uitgeputte volk, dat stroomen bloeds zag vergieten, strekt zich tot dezen dag toe nog uit over alle Christelijke kerkformaties zonder onderscheid. Wat ons Spanje te aanschouwen gaf, was vreeselijk door onmenschelijkheid, die 'haar wraak koelde over de resten van de Roomsche kerk in het land, waar eenmaal een Philips II zijne gruwelen bedreef aan het opkomende Protestantisme. Werd niet zijn slaapkamer in den nacht zijns huwelijks verlicht door den gloed, die' de brandstapels uitstraalden, waarop de belijders van Christus ten vure werden gedoemd? In datzelfde Spanje werden nu de stroomen bloeds vergoten van priesters en geloovigen. beide zonen van diezelfde Roomsche Kerk. Wie zoo de geschiedenis ziet, moet wel denken aan het gericht, dat zij voltrekt in den loop der eeuwen.
E n in de landen, w a a r er nog niet v a n bloedige vervolgingen te zien is, verkeeren de Kerkformaties in een toestand v a n v e r w a r r i n g en o n t b i n d i n g , waaruit duidelijk blijkt, hoezeer de kerken zeiven de oorzaak zijn v a n haar verval en daarmede van het verlies v a n allen wezenlijken invloed op het volksbewustzijn. Hetgeen er in D u i t s c h l a n d te zien is, kan slechts gewaardeerd worden als de w r a n g e vrucht van een p a a r eeuwen v a n v e r w o r d i n g en ontrouw. D e Protestantsche kerken in D u i t s c h l a n d waren sinds lang als uitgeknepen citroenen, w a a r i n geen levenssap meer was overgebleven. Het conflict, w a a r i n zij nu gewikkeld werden, is alleen mogelijk geworden door de versterving van alle geestelijk leven. De D u i t s c h e theologie heeft een paar eeuwen lang geleefd uit de wijsbegeerte in plaats van uit Gods W o o r d . Zelfs de Nederlandsche was en is tot op den huidigen dag een uitspruitsel dezer vreemde planting. D e theologie hier te lande is niet geworteld in nationalen bodem, maar Duitsch van oorsprong. D e nationale theologie leeft onder ons volk, maar niet in zijne predikanten. Z e l f s is heel de reorganisatie plant i n g v a n elders ingevoerd. M a a r het is treffend op te merken, hoe de anti-semietische drijfkrachten, die de D u i t s c h e politiek beheerschen, van zuiver Semietisdien oorsprong zijn. Heel de nationaal-socialistische ideologie wortelt in een geschiedenis, die door Spinozistische inspiratie werd bewogen. Is Hegel niet een omgekeerde Spinoza en heeft Schleiermacher, de groote aanbidder van Spinoza, niet het Duitsche liberale kerkleven, zoowel als de Nederlandsche ethische en moderne theologie, gegenereerd? Ja, wij zien wonderlijke dingen gebeuren, die mogelijk zijn geworden door de v e r w o r d i n g van het geestelijk leven der zich Christelijk noemende kerken.
N u is er het conflict met den Staat, die door de v e r w a r r i ng v a n de Kerk zelve gedwongen werd tot een suprematie, die o n a f w i j s b a a r noodig was, omdat zonder deze de maatschappij niet meer mogelijk wezen kon. M e n kan ervan zeggen, wat men wil, maar zonder dezen domineerenden Staat zou op de puinhoopen onzer cultuur het anti-christelijk Bolschewisme ?ijn verwoestend werk reeds hebben gedaan. Het lot der Kerk is het noodzakelijk gevolg v a n haar ontrouw. E n indien de druk haar terugbrengt tot het ware leven naar den W o o r d e Gods, dan zal het conflict met dezen totalitairen Staat ongetwijfeld w o r d e n opgelost.
D o c h het is niet alleen het Protestantsche kerkelijk leven, dat lijdt onder den druk v a n eigen zonde. O o k de Roomsche kerk ontkomt niet aan den vloek harer zonde. Z i j is onder het steeds verder doorgetrokken corset harer hierarchie steeds verder a f g e d o o l d v a n de zuiverheid des Evangelies, werd een machtsinstituut, dat de v o l k s n o o d misbruikte voor de oefening der macht. Het volk liet zij geestelijk verkommeren onder het grofste bijgeloof. D e massa, door de priesterschap geleid naar de stembus, was het instrument, waarvan Rome's kerk zich bediende om een politieken triumph te kunnen voeren, de staatsmacht in haar dienst te gebruiken voor steeds verder grijpende macht. In alle Roomsche landen bleek dit proces te voeren tot den ondergang. En tenzij er ook hier andere wegen worden ingeslagen, zien wij ook onder ons datzelfde geschieden. D e ellende v a n Spanje dankt het v o l k aan de verw o r d i n g der Roomsche kerk. Rome heeft steeds de volkeren r i jp gemaakt voor de revolutie en het sociale verderf. En nu is het merkwaardig, hoe datzelfde Rome in Italië is neergeworpen onder fascistisch juk en in Duitschland te vergeefs poogt den Staat, dien het eenmaal overwon, v a n zijne suprematie te berooven. Ook de Roomsche kerk werd neergeworpen door het nationaal-socialistisch regiem en wordt als de Protestantsche bedreigd met eene overheersching, die Rome nimmer heeft gekend.
En nu is dit het merkwaardige, dat in dezen nood Rome naar eene eenheid begint te vragen, die het voorheen steeds heeft vervloekt. Wij vonden in de N w. R o t t. C r t. van 12 October l.l. het volgende:

ROOMSCHE STEMMEN OVER CONFESSIONEELE TOENADERING.
In verschillende landen.

De groote moeilijkheden, waarmede de kerken in sommige landen te kampen hebben, leiden er dikwijls toe, dat men zich weer gaat bezinnen op het gemeenschappelijk geloofsbezit der oecumenische belijdenissen en dat men althans in particuliere samensprekingen weer gaat zoeken naar toenadering tusschen de confessies.
In Duitschland werd onlangs zelfs over een éénheidsfront tusschen r.k. en evangelische kerk gesproken. De Deutsche Ev. Korr. echter heeft zulk een eenheidsfront zeer krachtig afgewezen. Het is evenwel een feit, dat sedert jaren in alle stilte samenkomsten van vertegenwoordigers van beide confessies hebben plaats gevonden en nog plaats vinden. Veel wordt daaromtrent naar buiten nog niet bekend. Toch is de gedachtenwisseling aan den gang en hij kan niet meer worden tegengehouden. Het is wel zeer kenmerkend, dat een Benedictijn, P. Albcrt Auer, dit jaar lezingen kon houden over het teha: ,,Wat verbindt ons met de Protestanten?"
Op den Katholiekendag te Görlitz hield prof. Hermann Hoffmann van Breslau een lezing over het onderwerp: ,,De religieuse eenheid — het verlangen van alle Duitsche katholieken". Daarin zeide hij o.a.: „Er bestaat heden naar menschelijke berekening geen uitzicht, dat alle Duitsche protestanten roomsch-katholiek of dat alle Duitsche katholieken protestant worden of dat alle Duitsche katholieken en protestanten bij een nieuw te stichten derde kerk zich zullen aansluiten. ,,Elke poging een Duitsche nationale kerk of Duitsche religie te stichten zou niet anders beteekenen dan dat naast de twee groote christelijke kerken nog een nieuwe religieuse gemeenschap kwam: wat dus wilde zeggen, dat de religieuse verdeeldheid in Duitschland nog grooter werd. Het bestaan van twee christelijke kerken behoeft nog geen tweedracht onder het Duitsche volk te beteekenen... Verdraagzaamheid is niet de juiste houding van de gescheiden christenen tegenover elkander. Zij zijn elkaar veel meer verschuldigd: achting, gerechtigheid, waarachtigheid, liefde en vertrouwen..."
Veel belangstelling wekte een lezing, welke dr. W. Hoffmann in de vereeniging van katholieke academici te Berlijn gehouden heeft over het onderwerp: ,,De liquidatie der middeleeuwen". Zijn leus was: terug tot den vroegsten christelijken tijd; waardoor natuurlijk een toenadering niet weinig vergemakkelijkt zou worden. Dergelijke gedachten vindt men ook in de liturgische beweging.
Het thema van een evangelisch-katholieke unie werd ook in Hongarije ijverig besproken. Aanleiding hiertoe gaf een artikel van den Jezuïetenpater A. Bangkak, die de meening uitsprak, dat een toenadering wenschelijk en denkwaar was. Daar echter voor Bangka een unie slechts een terugkeer tot de r.-k. kerk beteekende, stiet hij aan protestantsche zijde op sterken tegenstand.
In Engeland heeft een oproeping van Sir Henry Lunns tot confessioneele toenadering der kerken, met 't oog op de gebeurtenissen in Spanje, den r.-k. aartsbisschop van Westminster, Hinsley, aanleiding gegeven in de „Times" een artikel te publiceeren, waarin hij o.a. zeide: „Onder al degenen, die aan Christus als den waren God en den waren mensch gelooven, moet de liefde heerschen; voorts het streven Hem en daarmede ook elkander te naderen. Dit beteekent niet slechts vriendschappelijke betrekkingen aan te knoopen, maar ook elkander hulp te verleenen bij de verdediging van de cultuur, welke gegrondvest is op de in het Nicaenum neergelegde geloofswaarheden. Wij willen geheel openbaring zijn. In het verleden bestonden er misverstanden en fouten aan beide zijden; hartstochtelijke uitvallen en liefdeloosheden. Begrip omtrent het gemeenschappelijk gevaar echter brengt de christenen in practische sympathie tot elkander."

Tot zoover de N w. R o t t. C r t. W a t blijkt hier nu uit, dan dat de nood vragen doet rijzen, die in dagen van rust nimmer zouden opkomen niet alleen, maar met verachting zouden worden afgewezen. Tot nu toe hebben wij Rome nooit anders gekend dan in zelfbewuste grootheid alle vraag naar eenheid afwijzend met den hooghartigen waan, dat Rome alleen de ware kerk van Christus is, dat alle kerken der Reformatie als „conventicula" en sekten moeten worden verworpen met eene vervloeking, die allen naklonk: „anathema sit". Nu rijst de vraag naar eene hereeniging, die toch, hoe men deze wende of keere, slechts kan worden besproken, wanneer er wederzijds van eene erkenning blijkt.
Nu ligt het voor de hand, dat wat ons hier wordt meegedeeld, met een korrel zout moet worden verstaan. Rome kan geen afstand doen van zichzelf om weder te keeren tot de gehoorzaamheid aan Gods Woord. En het is ook niet de officieele Kerk, die door hare hiërarchie deze pogingen doet. Deze Roomsche kerk laat hen begaan en het is de vraag of ook hierbij zij niet meer er op uit is zielen te winnen, dan eene eenheid met kerkformaties van anderen huize waarlijk tot stand te brengen. Het komt mij voor, dat zulks niet mogelijk moet geacht. Het is niet denkbaar, dat Rome, dat slechts ééne Kerk kennen wilde en nadrukkelijk de mogelijkheid heeft verworpen, dat er meer kerkformaties kunnen zijn, dat van geen Grieksche, noch van eene Anglicaansche Kerk wil weten, eigen dogmatische ontwikkeling zou prijsgeven om eene eenheid na te streven, die zij steeds heeft vervloekt.
Al wat ons hier te lezen gegeven werd, kan dan ook slechts beschouwd worden als een kerkelijke politiek, die naar een eenheidsfront streeft, waarbij Rome's belang zelf alleen inzet is. Er blijkt uit, dat Rome begint te vreezen, dat haar boeleeren met de machten dezer wereld, in dezen tijd voor Rome's kerk een gevaar is geworden, dat zij met behulp der dissidenten hoopt te kunnen afweren. De Duitsche Evangelischen wezen deze coalitie dan ook zeer terecht af. Het doel toch is niet anders dan de Protestanten als hulpkracht te gebruiken voor het bereiken van doeleinden, die met het wezenlijke Protestantisme onvereenigbaar zijn.
Wel blijkt uit dit alles, hoe de wankeling der tijden wordt gevoeld, hoe de vrees nijpen gaat voor een toekomst, waarin de vruchten rijpen van de geestelijke verwording der Europeesche volken, waarin alle kerkformaties, ook Rome, zijn betrokken. Voor ons volk is er in dat alles eene leering. Ér blijkt uit, dat wij hier te lande in eene politieke coalitie zijn opgeslurpt, waarvan het einde moet zijn hetgeen ook elders is geschied: een ondergang van den invloed van het Evangelie op het volksleven, eene ontkerstening van den Staat, eerst door Rome zelve met het Liberalisme opgeroepen, om aan de Roomsche kerk eene vrijheid te bereiden, die haar de greep naar de macht mogelijk maakt en het Gereformeerde Protestantisme in afhankelijkheid brengt, zoodat het onder dezen modernen Staat slechts eene bestaansmogelijkheid overhield met behulp van Rome, dat die hulp verleende om zelve te worden de overheerschende macht in het volksleven.
In dat gevaar leven wij nu. De verroomsching van het volksleven gaat met groote schreden voorwaarts. De Roomsche economie wordt langzaam maar zeker opgelegd aan het Nederlandsche volk. Toch kan ook dit niet straffeloos geschieden. De dag komt, waarop de wrange vrucht zal worden genoten van een politiek, waarbij het Protestantisme de souvereiniteit van God en de gehoorzaamheid aan Zijn Woord afgezworen heeft, om een coalitie in stand te kunnen houden, die strekken moet tot het afweren van een communisme of nationaal-socialisme, dat met name door Rome, krachtens het wezen van Rome zelf, in de volkeren, waarover het heerscht, steeds opgeroepen werd. De overheersching der Roomsche idee voert tot de overheersching van groote sociale bewegingen, die de volken brengen naar een eenheidsregieme, dat alleen daarin van Rome verschilt, dat het alle religieuse zuurdeesem uitzuivert en materialisme tot heerschappij brengt. Rome's tegenhanger is de totaal-staat, communistisch of fascistisch, zooals Rome zelve is en wezen wil: de totale Kerk.
Van eene vereeniging der confessies kan Rome geen voorstander zijn, dan alleen slechts wanneer deze afstaan van zichzelven om Roomsch te worden.

Dit artikel werd u aangeboden door: https://www.hertog.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 23 oktober 1937

Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's

De roep om eenheid

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 23 oktober 1937

Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's