DE PERSOON EN DE FIGUUR VAN Ds. Th. VAN DER GROE

I. VAN DER GROE EN ZIJN TÏJD

(2)

Evan van der Groe schreef dus haar „Oorlog, Kerk en Staat". Dit werkje dan verplaatst ons naar een gebeuren van ruim 2 eeuwen geleden. In 1740 overleed Keizer Karei II van Oostenrijk. Nu wilde Frankrijk zich meester maken van de Oostenrijkse Nederlanden (België), ondanks gedane beloften om 's keizers beschikkingen ten aanzien van zijn nalatenschap, na te zullen komen en te zullen handhaven. Koning Lodewijk XV rukte België binnen en in 1747 ook Nederland!

Van der Groe en zijn tijd! Stadhouder-Koning Willem III was in 1702 gestorven, hij was de ziel geweest van een bondgenootschap tegen Koning Lodewijk XIV, tengevolge daarvan was in 1713 België toegewezen aan de Keizer van Oostenrijk zonder althans Frans gebied te worden. Tevoren was immers België Spaans. Enfin, daar we zo bemerken kunnen geestverwantschap tussen Eva en haar broeder, kan het ter toelichting van de figuur van laatst bedoelde misschien zijn nut hebben een en ander uit „Oorlog, Kerk en Staat" weer te geven.

Einde 1739 maakte de HEERE de schrijfster dan van dit boek werkzaam met ons vaderland, haar bepalende bij Zijn wonderen. God had dit volk nu ook verlost „van de afgoderij des Pausdoms", hetzelve „tot Zijn volk en eigendom" verkoren en aangenomen, maar hoe hadden wij geduriglijk vergeten alzulke wonderen. De HEERE was dan ook aangevangen het volk over te geven in een verkeerde zin. Toch als Frankrijk zich opmaakt tot veroveringen en verwoesting, de HEERE, bereidde haar tot een voorbidster.

Desondanks kreeg zij er licht in dat het' verderf of de ondergang uiteindelijk wel tenvolle besloten was. Als wij van zulke profetische inzichten lezen, wij denken hier al tevoren aan van der Groe en zijn profetische taak. Hij ook immers waarschuwde in dezelfde zin. En niet naar vermoedens. Schrijfster mocht dan wel vurig tevens bidden voor Gods kinderen en gunstgenoten, „welke alsdan in dit ongelukkige land nog levend zouden zijn overgebleven". Ja, de HEERE beloofde een overblijfsel, vervolgingen, verstrooiing zou niet uitblijven, sommigen zouden hun belijdenis met hun bloed verzegelen.

Aangaande „de weinige getrouwe knechten", die er ten tijde van haar schrij-

ven nog in het land waren, zij merkt dienaangaande op dat in tegenstelling met de voorheen rijk gezegende leraars die , , hun werk met vreugde gedaan hebben", erin haar tijd maar „arme nalezers" zijn, „welke merendeels hun dienst al zuchtende verrichten", ter zake van de onbekeerlijkheid.

Zo was het dus in de tijd van van der Groe, nauwkeurig gezien! In de grond der zaak is het na die tijd eerder nog erger dan beter geworden, ondanks allerlei ingebeelde reformatie bij verlating van de nationale erve, nee dat bracht meer verbittering dan verbetering. Hoe treurig als we toch God het werk uit handen willen nemen, en niet Hem diep en steil afhankelijk benodigen om te roemen in Zijn getrouwheid.

Eva van der Groe schrijft dan van Frankrijks onbetamelijke handel, deze strekte haar inziens „ter eeuwige schande en oneer van Frankrijk". Zij dan erkende haar plicht van voorbidding, ja zij ervoer zich „strijdende dus ernstig in de kracht des Heeren tegen het Franse leger", de HEERE leerde haar iets van het opdagen van Gods Kerk wanneer zij bij vereiste orde en herstelde tucht „schrikkelijk is als slagorden met banieren". Wij mogen wel zeggen dat zij was als representante (vertegenwoordigster) van het Nederlandse volk. Aldus: „daarenboven verwaardigde de Heere mij om in ware boetvaardigheid al het volk hier te lande de Heere voor te dragen, als een volk dat door zijn zware en hooggaande zonden en ongerechtigheden, alles verbeurd had, betuigende en belijdende als in de naam van het ganse volk dat het enkel vrije, ontfermende en grondeloze barmhartigheid zou moeten zijn, afkomende van de Vader der lichten, indien dit land nog eenmaal uit de handen zijner vijanden verlost zou mogen worden".

Geachte lezer, ja toch in de oorlog 3 940 —1945 mocht iets dergelijks nog geschieden, in de zin van een vertegenwoordiging van ons volk door een die met de zaken van land en volk heeft mogen worstelen, in de bres komen. Eva van der Groe mocht dankbaar meemaken de verheffing van Stadhouder Willem IV, al was het ook dat zij zag dat men over het algemeen verwachtingen stelde op een vleselijke arm, vergetende God! Ook beklemde haar de toestand van 's Heeren volk, dat het Hem zo missen kon, mede was haar dat een zaak des gebeds. Ja, de zonden „hebben de Fransen zo machtig en voorspoedig gemaakt" en het geesteloze leven van de christen maakt hem onnut voor het land. , , En daarom zeg ik nog eens, dat het geenszins aan de kant van de Heere te zoeken is dat Nederland heden ten dage zo weinig goede en gelovige voorbidders heeft" (Oorlog, Kerk en Staat", blz. 197).

Zo kregen we dus enig inzicht in de moeilijkheden en moeiten en toch nog aanwezige en genoten voorrechten ten tijde van van der Groe. We weten 1648 bracht de vrede van Munster. „Oorlog, Kerk en Staat" beschrijft de tijd van omtrent 100 jaren daarna. Het geestelijk leven was er na de Spaanse tijd blijkbaar niet op vooruitgegaan. Men zou toen al kunnen zien aankomen hoe jammerlijk wij de vrede zouden verliezen, terwijl wij de 80-jarige oorlog gewonnen hadden.

Binnenlandse twisten en oorlogen met Engeland verzw r akten al spoedig daarna het protestantisme. Toch beleefden we nog een glorietijd onder Stadhouder-Koning Willem III. Dit schijnt evenwel ook het hoogtepunt geweest te zijn. Deze vorst dan stierf in 1702. We weten het geboorjaar van van der Groe was 1705. De eeuw waarin Franse listen Frans geweld zich deden gelden tot ten laatste de revolutie in en buiten Frankrijk uitbrak door een revolutiegeest, die daarna niet meer uitgebannen kon worden. En bij het verzwakken der reformatie kon ook in deze landen die geest zich doen gelden.

Misschien dat nu enige bijzonderheden als behulpsels ook nader de tijd doen begrijpen waarin Th. van der Groe leefde. Op kerkelijk gebied: in 1700 verscheen de eerste druk van de „Redelijke Godsdienst" van Ds. W. a Brakei (in 1795 de 20ste druk!). In 1711 stierf deze predikant. Van der Groe zal daar op 6-jarige leeftijd, niet van geweten hebben. Was 1705 het geboortejaar van Th. van der Groe, in 1706 werd (in Schotland) Alexander Comrie geboren, de latere predikant van Woubrugge, van 1738 af. Van der Groe werd dan predikant te Rhijnsaterwoude 19 maart 1730. Hij stond daar tot 1740. In 1731 overleed de bekende prediker A. Hellenbroek, in hetzelfde jaar ook J. Fruytier, in 1739 B. Smijtegelt, in 1750 W. Schortinghuis.

Van der Groe mocht zijn ambt waarnemen tot zijn dood, 24 juni 1784. In 1740 vertrok hij naar Kralingen. Daar stond hij dan van 1740—1784. Hij verwierf bekendheid ook bij geschrifte. Een „Beschrijvinge van het oprecht en ziel-saligend geloove" verscheen in 1742. Zijn „Toetssteen der ware en valsche genade", deel I in 1752, deel II in 1753. De bekende bundel bid" dagspredikatiën kwam te Utrecht voor 't eerst uit in 1787. En hierdoor mede sprak èn spreekt deze rechtvaardige na zijn dood (1784).

Noorden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen