Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Enkele psalmen uit de „Proeve” beproefd

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Enkele psalmen uit de „Proeve” beproefd

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

PSALM 52

Korte inhoud.

De historische achtergrond is datgene wat we kunnen lezen in 1 Samuël 21 en 22. Koning Saul staat David naar het leven. Mede op. aanraden van Jonathan vlucht David van het hof weg. Hij belandt dan te Nob. Daar staat het Godshuis. Wanneer David om brood vraagt, geeft de priester Achimelech hem van de oude toonbroden. Anders heeft hij niet. Ook wordt David het zwaard van Goliath tot een wapen meegegeven.

Het vriendelijk onthaal van David door Achimelech en de zijnen wordt door de Eaomiet Doëg, „de machtigste onder de herderen, die Saul had", aan de koning overgebracht. Saul is woedend. Op zijn bevel moord Doëg het priestergeslacht van Achimelech uit. Alleen Abjathar weet te ontkomen.

We hebben in psalm 52 een neerslag van de gedachten en gevoelens die heel die geschiedenis bij David heeft opgewekt. Doëg is een man, die het onrecht mint. Een leugenspreker van groot formaat. Hij schroomde niet een onschuldig man als David te verraden en aan evenzeer onschuldige priesters de hand te slaan, natdat hij beiden bij Saul in opspraak heeft gebracht. Hij gaat zelfs prat op zijn daden.

De Here echter zal hem weten te vinden. Hij zal hem uitdelgen voor altoos. Zo handelt de Here met hen, die hun sterkte vinden in hun rijkdom en hun slechtigheden. De rechtvaardige zal het zien en vrezen. Hij evenwel zal zijn als een steeds groenende olijfboom, geplant bij het huis van God. Zo zal blijken, dat God rechter is, en dat Hij goed is voor Zijn gunstgenoten. Formeel theologische opmerkingen.

a. couplet I.

Zoals de onberijmde tekst aangeeft, heeft het werkwoord in regel 1 gebruikt inderdaad de betekenis van , , zich beroemen op". De nieuwe berijming gebruikt het woord „prijzen". Die betekenis heeft het hier niet. Bovendien, het is niet een en het zelfde het kwaad (aan) te prijzen, of zich te beroemen op het kwaad, dat men gedaan heeft. Dit laatste wordt hier bedoeld. „Ontzaggelijke held" in regel 2 spreekt ons meer aan dan „vermeet-le dwingeland". In het oorspronkelijk staat een woord, dat betekent „held" of voorvechter. Blijkens het verband zouden wc kunnen denken aan iemand die voorgaat (vooraanloopt) in het doen van verkeerde daden. Het woord held zal wel spottend bedoeld zijn. Gezien dit alles achten we het bijv. naamwoord „ontzaggelijke" toch niet zo erg gelukkig gekozen.

Het tweede gedeelte van dit couplet spreekt van Gods genade of goedertierenheid (onberijmd) die de vrome steeds vergezelt. Gods genade, dat is Zijn verbondstrouw. De oude berijming geeft daarvan wel een goede weergave. De Proeve is beknopter. Niet onaardig vonden we bij Datheen: „Nochtans is Gods bijstandigheid Ons dagelijks bereid". Bepaald verkeerd achten we het woord „bitterheid", zie Proeve. In het oorspronkelijk staat een woord, dat betekent: leugen, bedrog, misleiding. Dat is het ook waar het hierom gaat. Bovendien sluit dat goed aan bij het beeld van de tong.

b. couplet 2.

„Uw voorkeur gaat uit naar het kwade", aldus begint de nieuwe berijming. De oude heeft daarvoor: „Gij mint het onrecht, haat de deugd". De bezwaren, die aan het woord „deugd" kleven zijn genoegzaam bekend. Daaraan behoeft verder geen aandacht besteed te worden. Afgezien daarvan achten wij de oude berijming hier beter. Zij tekent sterker het contrast. Het was trouwens meer dan een voorkeur welke Doëg dreef tot zijn snode daden.

Treffend schrijft Kraus in zijn psalmencommentaar: „Tot het kwade en de leugen heeft hij een verhouding van liefde". M.a.w. daar ging zijn hart. naar uit.

Het derde couplet uit de oude berijming gaat nader op het aangegeven thema door: De berijming is tamelijk vrij, maar niet onjuist. „Woorden van verslinding", zoals de onberijmde tekst zegt, of „verderfelijke taal", gelijk de Nieuwe Berijming geeft, zijn woorden die verwarring veroorzaken en in verlegenheid brengen.

Dat stemt goed overeen met: „Gij grieft mij door uw schamp're woorden, door taal, die mij verbaast". Merkwaardig is het persoonlijk toegespitste „Gij grieft mij... Gij tracht mij", dat aan het geheel wel een treffend reliëf geeft.

c. couplet 3.

Voor eeuwig zal God de goddeloze afbreken. als ware hij een huis (vgl. Ezech. 26 : 4). Hoe? Hij zal hem neerslaan en uit zijn tent of woning sleuren en tenslotte, als ware hij een wijnstok, ontwortelen uit het land der levenden. De oude berijming geeft dat wat getrouwer weer. Al is: LI uit uw tent en schuilplaats rukken, ontwort'len uit uw stand" niet fraai (couplet 4). De Proeve biedt in deze een mooie berijming.

Het is bepaald een leemte te noemen, dat zowel de oude als de nieuwe berijming het eerste gedeelte van vers 8 uit de onberijmde tekst niet in rijm gebracht hebben. Wanneer God gericht oefent met de goddeloze staan de rechtvaardigen daar niet slechts bij te „lachen". Dat zou toch een niet hoogstaand karakter verraden. Maar als zij het zien, zal vrees hen bevangen. God straft het kwaad. Zij zijn niet zonder zonden. Datheen heeft hiervan een goede weergave: „'t Welk de vromen zullen aanschouwen, Met een vreeze niet kleen".

d. couplet 4.

De Proeve geeft in vers 4 een mooi lied. Vnl. de laatste twee regels: „Daar ligt hij die zijn buidel had Tot schutse en tot schat". Het corresponderende vers uit de oude berijming n.1. couplet 5 lijkt ons minder geslaagd. Het zit wat houterig in elkaar. De aansluiting bij het voorgaande vers is ook niet zo mooi: „Zie, zal men zeggen, zie den dwaze".

e. couplet 5.

Ook dit vers uit de Proeve is mooi. Trouwens vers 6 uit de oude berijming doet het heel goed. Het sluit bovendien nauwkeuriger aan bij de onberijmde tekst. De Proeve is beknopter. Daardoor niet altijd duidelijker. Vers 7 uit de oude berij-

ming spreekt meer aan dan het laatste gedeelte van vers 5 uit de nieuwe berijming. Het biedt ook meer.

Materieel theologische opmerkingen.

Het treft ons, dat de oude berijming de dingen meer bij name noemt dan de nieuwe. Men onderscheidt scherper. We zijn dat boven al tegengekomen. Bij voorbeeld:

„Waartoe U dus beroemd in het kwade" tegenover: , , Waarom toch het kwaad zo te prijzen", (couplet 1).

„durft zich met snood bedrog beraden" (couplet 2, oud) tegenover „werkt enkel bitterheid" (couplet 1, nieuw).

„Gij mint het onrecht" tegenover „Uw voorkeur gaat uit naar het kwade" (couplet 2). Het onderscheid tussen de rechtvaardige en de goddeloze wordt door de berijming van 1773 meer geaccentueerd. De onberijmde tekst noemt het woord rechtvaardige of gunstgenoot, wat zo ongeveer hetzelfde betekent, twee maal, nl. in vers 8 en 11.

De Proeve spreekt alleen in vers 3 van „En 't volk dat veilig is bij God". Vergelijk daartegenover uit de oude berijming uit vers 4: „De vromen zullen, vrij van nood" en uit vers 7 „van al uw gunstvolk goed".

O.i. is dit scherpere onderscheid toch wel gerechtvaardigd. Dat stemt overeen met geheel de Schrift en trouwens ook met psalm 52, waarin een lasteraar en booswicht aan de kaak wordt gesteld. De dichter schroomt niet te zeggen, dat de Here wraak over hem zal oefenen.

Conclusie:

De Proeve biedt mooie verzen. Sommige zijn beter geslaagd dan die uit de oude berijming. Grote principiële bezwaren zijn er niet. Ook van de oude berijming is veel goeds te zeggen. Deze wint het bovendien in Schriftgetrouwheid. Tenslotte komt daar het onderscheid tussen de rechtvaardige en de onrechtvaardige beter in tot z'n recht.

Ds. P. M. Breugem.

Dit artikel werd u aangeboden door: https://www.hertog.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 24 augustus 1963

Gereformeerd Weekblad | 8 Pagina's

Enkele psalmen uit de „Proeve” beproefd

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 24 augustus 1963

Gereformeerd Weekblad | 8 Pagina's