Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Catechisatietijd breekt weer aan

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Catechisatietijd breekt weer aan

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

Wanneer de „r" in de maand komt gaan veel predikanten zich weer voorbereiden op een stuk van het winterwerk, dat nogal veel van hun energie vergt in de wintertijd: h'et catechisatiewerk, het onderricht in de leer der kerk aan de jeugd van de gemeente. Nu moeten we natuurlijk nooit het verleden verheerlijken, want ook toen was niet alles volmaakt, maar toch moeten we wel zeggen dat het onderwijs van de kerk aan de jeugd van de gemeente meer dan ooit „op de tocht staat" zoals een predikant het pas uitdrukte. Het woord „catechisatie" op zichzelf is al een aangevochten zaak geworden. Men vindt het een ouderwets woord dat in onze tijd niet meer past. Men spreekt veel liever van een „gesprekskring" of van een „jongerenwerkgroep" en het woord „catechisatie" en „catechismus" is onder de jeugd zwaar belast. Maar laten we goed weten dat een gesprekskring iets heel anders is dan wat vanouds in de kerk onder „catechisatie" is verstaan. Hier gaat het immers om onderwijs, om godsdienstonderwijs in de leer van de kerk, opdat de jeugd daardoor de grondwaarheden van het christelijk geloof zou kennen en onderwezen wou worden in de weg der zaligheid, zoals ook de Heibelbergse Catechismus dat op zo'n voor-^ treffelijke wijze doet. Daarom is die Heidel-* berger na zoveel eeuwen nog een leerboek voor de kerk, om jongeren en ouderen te onderwijzen in de weg les levens, die hier getekend wordt als de weg van „de drie stukken": ellende, verlossing en dankbaarheid.

Catechetisch onderwijs geven is geen gesprekskring leiden, al willen we niet ontkennen dat het gesprek in het catechisatie-uur belangrijk kan zijn. Wanneer men dan maar niet vergeet dat onderwijs gegeven wordt vanwege de kerk, dat dit onderwijs met gezag gegeven moet worden en dat het gesprek dient om nader onderwezen te worden in de leer van de kerk. Wanneet men een „jongerenwerkgroep" of een „gesprekskring" in het leven roept moet men wel weten dat deze nooit de catechisatie kunnen vervangen. Bovendien is het bij velen de gewoonte geworden om zomaar een onderwerp aan de orde te stellen en in bespreking te geven. Catechetisch onderwijs is echter iets geheel anders. Het gaat daar om de leer en het gaat daar om de gehele leer, om alle stukken van de leer. En we gaan die geloofsstukken niet discutabel stellen, maar we gaan de jeugd onderwijzen, opdat ze die leer zullen kennen. Steeds meer ouders gaan er over klagen dat hun kinderen niets meer leren op de catechisatie en ook niets meer hoeven te leren. Daarmee wordt echter het onderricht van de kerk ondermijnd. En het d zal de teruggang van het aantal catechisanten zeker niet stuiten.

Van meetaf heeft men in de reformatorische kerken het leeronderricht een voorname plaats gegeven in het kerkelijk leven. Voor de ouderen was er ook de Catechismusprediking, de leerdienst, maar voor de jongeren ook het onderricht aan de hand van de Catechismus. Luther schreef zijn grote en kleine catechismus ten dienste van dit onderricht. Calvijn schreef zijn catechismus voor hetzelfde doel. En we weten dat de Nederlandse kerken veel gehad hebben aan de Heidelbergse Catechismus, opgesteld door Ursinus en Olevianus op aandringen van de keurvorst Frederik III van de Paltz. Deze keurvorst had niet alleen zorg over het tijdelijk leven van zijn onderdanen maar vooral ook om hun zieleheil. Hij schrijft in een brief naar aanleiding van het in druk verschijnen van de Catechismus dat hem de zaligheid van zijn onderdanen meer ter harte gaat dan hun tijdelijke welvaart, hoezeer hij ook daarvoor zorg wil dragen. En verder zegt hij dat we zolang we in dit leven zijn, niet „meesters" maar „leerjongens" in de school van Christus moeten blijven. En hij stelt verder dat de Heidelbergse Catechismus niet gegrond is op een leer van mensen, maar op Gods Woord, dat ons alleen wijs kan maken tot zaligheid.

De teruggang van het aantal catechisanten, vooral ook in de steden en de grotere plaatsen, vervult veel predikanten met grote zorg. Want daardoor komt er steeds minder kennis van de rechte leer en kan de dwaling veel gemakkelijker in de kerk doordringen. Wanneer men de cijfers van de kerkvisitatie ziet over het aantal catechisanten en ook over het aantal nieuwe lidmaten moet men wel schrikken, vooral ook wanneer men die cijfers legt naast die van enkele tientallen jaren geleden. En dan moet onze conclusie ook zijn dat het niets geholpen heeft dat men van de catechisatie een „gespreksgroep" heeft gemaakt. Integendeel, men heeft daardoor het leeronderricht van de kerk nog veel meer op de tocht gezet.

Toch heeft men van het begin van de reformatietijd afaan dat leeronderricht als een zeer belangrijke zaak gezien. En de teruggang van het aantal catechisanten is een teken aan de wand, maar men mag de predikanten niet alleen de schuld geven. In de bloeitijd van de kerk in ons land heeft men duidelijk de catechese naar voren geschoven en ook op de grote Dordtse Synode is dat duidelijk onderstreept, maar men heeft daarbij gesteld dat de catechisatie in rie levenskringen moet plaatsvinden: in het v h j l w g ouderlijk huis, in de scholen en in de kerken.

Het huisgezin staat daarbij dus voorop. De ouders moeten hun kinderen onderwijzen in de christelijke leer. Dat hebben ze ook beloofd bij de Doop van hun kinderen. En ze mogen zich er zeker niet van afmaken door het onderwijs in de christelijke leer over te laten aan de scholen en de predikanten. Het ambt van de ouders is om hun gezin te onderwijzen in de weg der zaligheid. In het gezin moet de Bijbel gelezen en besproken worden, de prediking, in het bijzonder de catechismusprediking, moet met elkaar worden besproken. De huisgodsdienst moet beoefend worden. Zouden veel ouders in onze tijd hun schuldige plicht in dit opzicht niet verwaarlozen? De Dordtse Synode heeft er bij de kerkeraden op aangedrongen bij de huisbezoeken ook een grondig onderzoek in te stellen of de ouders hun kinderen wel onderwijzen zoals ze in hun doopbelofte hebben toegezegd.

De overheid moest, volgens de synode, in - alle steden en dorpen christelijke scholen oprichten waarin de jeugd onderwezen wordt in de leer der godzaligheid en in de fundamenten van de christelijke leer. Zoals we weten is de overheidsschool in de vorige eeuw neutraal geworden. Maar de christelijke scholen die we nu hebben, schenken die wel genoeg aandacht aan de christelijke leer. Vroeger leerden we op de lagere school de catechismus. Naar we ons hebben laten vertellen gebeurt dit tegenwoordig nog slechts sporadisch. De synode van Dordt schreef voor: de kleinste kinderen moeten de artikelen des geloofs, de tien geboden, het gebed des Heeren, de instelling van de sacramenten en enkele korte gebeden leren, de „middelste" kinderen moesten het „Kort Begrip" leren en de kinderen uit de hoogste klassen en Heidelberger of de Catechismus van Calvijn.

De predikanten kregen tot taak: „De Catechismus in beknopte vorm te verklaren naar het begripsvermogen niet alleen van de volwassenen, maar ook van de jeugd; in de schoolgebouwen hem te repeteren: met onkundige bejaarden in een geschikt lokaal samenkomsten te houden tot beter onderricht in de fundamenten van de christelijke religie. Daarbij werd trouw in dat onderwijs verlangd.

Zo heeft men vanouds aan het leeronderricht grote zorg besteed. Wanneer men tegenwoordig met het catechetisch onderwijs afrekent, wanneer ouders het niet meer zo nodig achten en menen dat allerlei andere zaken voorgaan, wanneer de jeugd het daarom af laat weten, en wanneer de predikanten het niet meer zien zitten, kan dit alleen tot grote geestelijke schade en tot erdere afbraak van het kerkelijk leven leiden. Daarom zullen gezin, school en kerk de anden weer ineen moeten slaan, opdat de eugd onderwezen wordt in de christelijke eer en daarmee het kerkelijk leven gebouwd orde niet alleen, maar ook het persoonlijk eloofsleven.

Dit artikel werd u aangeboden door: https://www.hertog.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 13 september 1975

Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's

Catechisatietijd breekt weer aan

Bekijk de hele uitgave van zaterdag 13 september 1975

Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's