Hervormde en gereformeerde kerken samen ?

In de laatste weken hoort men weer spreken over het samengaan van de hervormde en de gereformeerde kerken in verband met de vergadering van de beide synoden in de maand september. In de oorlogstijd was bij velen het gevoel ontstaan dat het toch eigenlijk niet goed was dat er zo'n grote kerkeüjke verdeeldheid in Nederland gevonden werd. Toen werd reeds de roep om eenheid gehoord. Deze roep werd nog versterkt toen in de hervormde kerk de nieuwe kerkorde ingevoerd werd en toen ook in die kerk der vaderen de beüjdenis meer centraal gesteld werd. Was dat niet de boodschap van het driemanschap Gravemeijer, Kraemer en Banning, dat de hervormde kerk aan haar beüjdenis was ontzonken en dat we weer tot die grondslag moesten terugkeren. Werd het niet duideüjk gesteld in artikel 10 van de nieuwe kerkorde dat de kerk in gehoorzaamheid aan de Heiüge Schrift en in gemeenschap met de beüjdenis der vaderen de evangeüeboodschap moest uitdragen. Bij de behandeling van dit artikel in de synode werd duideüjk uitgesproken, dat met dit woord „in gemeenschap met" iets veel innigers bedoeld werd dan „in overeenstemming met" en dat de eerstgenoemde uitdrukking veel dieper ging en daarom ook voor de gereformeerde belijders in de hervormde kerk volkomen aanvaardbaar moest zijn. We moeten eerlijk zeggen dat we er destijds niet zoveel vertrouwen in hebben gehad en dat we dit ook duideüjk uitgesproken hebben. Het is jammer dat de geschiedenis bewezen heeft dat we geüjk hebben. Trouwens over een terugkeer en een groei naar de beüjdenis toe is tegenwoordig helemaal geen sprake meer. Het tegendeel is waar. De prediking is ook in vele delen van de kerk veel oppervlakkiger geworden, horizontalistisch en humanistisch getint, maar te weinig of soms. helemaal niet prediking van het evangeüe van de Heere Jezus, prediking van de rijke Christus voor de arme zondaar.

Toch gingen velen zich in de gereformeerde kerken afvragen of nu de tijd misschien aan het komen was waarover gesproken werd in de acte van afscheiding en wederkeer, zoals die door de afgescheidenen in 1834 was opgesteld. In de vijftiger jaren ging het besef groeien dat gereformeerden en hervormden toch eigenüjk bij elkaar hoorden. Dit leidde tot het optreden van de „achttien" in 1961. Deze achttien predikanten uit de hervormde en de gereformeerde kerken waren eigenüjk voor een ander doel samengekomen, nameüjk om te spreken over het apostolaat. En het üep uit op een gesprek over de eenheid van de kerken, die men noodzakeüjk acütte om een „geloofwaardige" boodschap te brengen aan de onkerkelijken en de randkerkeüjken. Een groot congres werd gehouden dat druk bezocht werd. Men vond het langer „onduldbaar" dat deze beide kerken gescheiden hun weg gingen. Men liet een oproep uitgaan tot de leden van de beide kerken: „Wij roepen de leden van onze kerken op om, zonder te vergeten wat we in eigen kerk hebben ontvangen, de ander niet langer te zien in het ücht van het verleden, maar van het Rijk Gods dat komt. We roepen u op tot gebed en gehoorzaamheid aan het evangeüe van Jezus Christus en tot uw persoonüjke inzet ter overwinning van al wat in uw woonplaats de door Christus gewilde eenheid weerstaat."

De actie van de „achttien" is weggeëbd. Maar toch bleef de gedachte leven van de noodzakelijke eenheid. Daarom is ook de beweging „samen op weg" ontstaan. Er werd zelfs een vergadering gehouden waarin beide synoden bijeen waren en met elkaar spraken over dingen die in beide kerken aan de orde waren en die met de eenheid van beide kerken hadden te maken. Toch is uit die vergadering niet zoveel voortgekomen. Toen in de gereformeerde kerken een „Geloofsgetuigenis" was opgesteld, dat ook aan de hervormde synode ter bespreking werd toegezonden, bleek van verschillende kanten kritiek te bestaan, zowel van de middenorthodoxie als van de hervormd gereformeerden. Het ging er naar uitzien dat men wat verder van elkaar verwijderd raakte en over eenheid en vereniging hoorde men niet zoveel meer spreken.

Nu is echter deze zaak weer opnieuw naar voren gekomen. Er komt weer een vergadering waarin beide synoden samenkomen. Daar zullen drie rapporten behandeld worden respectievelijk over de samenwerking op het plaatselijk vlak, de kerkordeüjke problemen die bij een eventuele vereniging naar voren zullen komen, en de vragen rondom de beüjdenis en het beüjden. We hebben al menigmaal horen zeggen dat van gerefor-

meerde zijde nogal bezwaren bestaan tegen de hervormd gereformeerden. Merkwaardig is dit van een kerk die voorgekomen is uit de afscheiding. De hervormd gereformeerden staan immers voor dezelfde zaken als waar de mannen van de afscheiding voor gestaan hebben, voor de volstrekte gehoorzaamheid aan de Heilige Schrift als Gods Woord en de gereformeerde belijdenis van de reformatie. Bovendien gaat het de hervormd gereformeerden om de religie van de belijdenis, om de bevinding ook. Dit laatste is altijd al een verschilpunt geweest tussen de gereformeerden en de hervormd gereformeerden, maar bij de afgescheidenen kon men toch dezelfde lijnen terugvinden als nu bij de hervormd gereformeerden gevonden worden. Op het punt van de belijdenis en haar handhaving bestonden echter geen meningsverschillen. Nu is het echter zover gekomen dat over het algemeen genomen de gereformeerden zich gemakkelijker aansluiten bij de middenorthodoxie in de hervormde kerk dan bij de gereformeerde belijders. Vandaar ook dat er in brede kringen van de gereformeerde kerken grote bezwaren bestaan tegen de rechtervleugel van de hervormde kerk. Wanneer men echter vereniging wil „zal men de hervormde kerk in haar geheel moeten nemen, ook met de vleugel van de gereformeerde bond" zo hoorden we pas een vooraanstaand lid van de hervormde synode zeggen, hoewel dit lid niet bij de gereformeerde bond gerekend wil worden.

Toch bestaan er juist daarom grote bezwaren bij de hervormd gereformeerden tegen een vereniging met de gereformeerde kerken omdat men duidelijk ziet dat daardoor het middenorthodoxe en het vrijzinnige geluid in die kerk versterkt zal worden. Natuurlijk zou men ook onder ons van harte willen meewerken aan een samengaan van beide kerken wanneer het uiteindelijk doel zou zijn wederkeer tot Schrift en belijdenis. We staan echter een eenheid voor in „enigheid des waren geloofs". En dat ontbreekt maar al te veel. We hebben ons altijd tegen de afscheiding verzet, we konden op die weg met de afgescheidenen niet meegaan. We hebben ook steeds gezegd dat afscheiding van de kerk de goede weg niet was. Dat is ons steeds meer duidelijk geworden in de jongste geschiedenis van de gereformeerde kerken. Aan de ene kant heeft de afscheiding geleid tot een steeds grotere verdeeldheid door telkens nieuwe afscheidingen tot op deze dag toe. Aan de andere kant is steeds duidelijker geworden dat afscheiding niet waarborgt dat men trouw blijft aan Schrift en belijdenis. In de acte van afscheiding werd destijds gesteld dat men met de hervormde kerk geen gemeenschap meer wilde hebben, totdat deze terug zou keren tot de waarachtige dienst des Heeren. Men heeft echter niet voorzien dat juist de „afgescheidenen" later evenzeer de waarachtige dienst des Heeren zouden verlaten, zoals de vaders van de afscheiding die hebben gezien.

Onze lezers zullen begrijpen dat we in het kerkelijk leven in een periode terechtgekomen zijn waarin het gaat om een besliste en een duidelijke keuze. Wij hopen dat alle gereformeerde belijders zullen terugkeren tot de herv. kerk en dat die kerk in alle opzichten weer een zuivere gereformeerde kerk zal mogen zijn. Maar wanneer men terug zou keren om die kerk nog verder van de grondslag van de Heilige Schrift als Gods woord en van de gereformeerde belijdenis van de reformatie weg te voeren, dan zien we niets in een samengaan en vereniging en dan zal Gods zegen er ook niet op kunnen rusten. In de komende weken zullen we overigens op allerlei vragen die hierbij aan de orde komen zeker nog terugkomen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen