Politiek in de hervormde synode

De zomersynode van de hervormde kerk is vooral gewijd geweest aan politieke vraagstukken. Zelfs de nederlandse partijpolitiek kwam om de hoek kijken toen enkele synodeleden de secretaris van de synode dr. A. H. van den Heuvel op de vingers tikten omdat hij zijn naam gegeven had onder een aanbeveling om op de Partij van de Arbeid te stemmen, een aanbeveling die in een vorm van een advertentie in de dagbladen was geplaatst. Dr. Van den Heuvel is van meetaf in onze kerk een omstreden figuur geweest en het verzet tegen zijn benoeming was destijds groot. Dat verzet heeft hij nog niet weten te overwinnen omdat er telkens weer incidenten zijn die aanleiding vormen tot allerlei vragen en kritiek. Zo ook de bovengenoemde aanbeveling waarmee ook de praeses van de synode Ds. G. Spilt moeite heeft. Trouwens vanuit de kerk zijn bij de secretaris-generaal veel afkeurende reacties binnengekomen. Zelf merkte hij op dat zijn optreden tijdens de anti-Franco demonstratie — we zullen ons die demonstratie herinneren die te Utrecht gehouden werd en die toch wel enige schaamte bij ons teweeggebracht heeft door het optreden van dr. van den Heuvel omdat hij dan toch maar een langrijke functie heeft in onze kerk — en zijn aanbeveling om op de Partij van de Arbeid te stemmen het meeste opzien hebben gebaard tijdens zijn vijfjarige ambtsperiode in onze kerk en de meeste kritiek heeft opgeleverd. Vanuit de synode werd er op gewezen dat een secretaris-generaal een brugfiguur behoort te zijn, die de verschillende modaliteiten bij elkaar probeert te houden en te brengen. Deze partijkeuze waarvan in het openbaar getuigenis wordt afgelegd verdeelt echter. Toch meende dr. Van den Heuvel dat hij niets verkeerds had gedaan. Door de Partij van de Arbeid is de politiek gevoerd waar de synode om gevraagd zou hebben. We zouden echter hiertyj willen vragen of de „arbortus-politiek" van de socialisten in de lijn van de synode ligt. Duidelijk moet hierop „neen" worden gezegd. Hoe kan men een partij steunen die het doden van ongeboren kinderen straffeloos wil laten geschieden? Hoe kan men een partij steunen die in geen enkel opzicht rekening wil houden met Gods wetten en inzettingen, maar die de wil van de mens in het middelpunt plaatst?
Kritiek was er in de vergadering van de synode ook op het boekje van de secretarisgeneraal dat als titel draagt: „Om de vrede van de strijd" dat dezer dagen verscheen en dat een beroep bevat om het anti-racisme fonds van de Wereldraad van kerken te steunen. We zouden het zo kunnen vertalen met een variatie op „geen kerkegeld voor geweld" in „wel kerkegeld voor geweld". Want hoe men het ook keert en wendt, de steun aan de bevrijdingsbewegingen in Afrika is steun aan het geweld. Trouwens velen in de kerk willen tegenwoordig leven uit „de theologie van de revolutie". En dat komt dan aardig met elkaar overeen.
Over Zuid-Afrika is breedvoerig in de synodevergadering gesproken, soms heftig gesproken en het heeft de gemoederen wel in beweging gebracht. Nog steeds worden de emoties wakker wanneer dit onderwerp aan de orde komt. En dat is geen wonder. Met de gereformeerde kerken van Zuid- Afrika voelen we ons nauw verwant of die kerken nu blank of zwart zijn. Er zijn ook in de wereld weinig volkeren meer die echt de Heere God willen dienen overeenkomstig Zijn Woord. Natuurlijk kunnen daarbij in zulke bijna onoplosbare problemen als in Zuid-Afrika fouten worden gemaakt. Maar het is net alsof heel de wereld storm loopt tegen het volk van Zuid-Afrika dat bij het /Woord Gods wil leven en dat een christelijk volk wil zijn. En wanneer het over fouten en misstanden gaat, over dictatuur en politiestaat, nu dan kan men met zijn verontwaardiging in veel meer landen van onze wereld terecht. Daar zou een boekje over opengedaan kunnen worden. Het is echter merkwaardig dat van een selectieve verontwaardiging moet worden gesproken. Het christelijk Zuid-Afrika, waar de gereformeerde belijdenis een groot deel van het volk gestempeld heeft, moet worden aangevallen. Neen, met moet ons goed begrijpen. We zeggen niet dat in Zuid-Afrika alles zo goed gaat en naar het Woord van God gaat. Maar men doet wel een poging om voor de immense problemen die daar gevonden worden een oplossing te zoeken.
Niet alleen van hervormd gereformeerde zijde, maar ook van anderen kwam kritiek op de bewuste en besliste keuze die in de nota wordt gedaan, waarover eigenlijk geen discussie meer mogelijk is. Men zegt daarbij het gesprek te willen met de kerken van Zuid-Afrika, maar wanneer men zo beslist zijn keuze heeft bepaald en zo precies weet hoe het allemaal in Zuid-Afrika moet gaan, waarom zal men dan nog een gesprek voeren met de kerken daar? Zo heeft oud. Haeck van Hoevelaken het verwijt uitgesproken dat in deze nota zo eenzijdig gesproken wordt over de problematiek, van Zuid-Afrika en Ds. Lucas van Waardenburg heeft dit onderstreept. Ondanks het feit dat er twaalf verschillende volkeren binnen de grenzen van Zuid-Afrika wonen weten wij hier precies hoe het allemaal geregeld moet worden. Hij achtte deze nota onaanvaardbaar voor de kerk en op deze weg wordt „de dienst der verzoening" onmogelijk gemaakt. En Ds. van Sliedregt van Oude Tonge was van mening dat met deze nota de relaties met de blanke kerken van gereformeerde belijdenis in dat land zonder meer verbroken werden.
Trouwens naar de mening van de voorstanders van de nota werd opgemerkt dat ze in de synode toch maar een koel onthaal had gevonden, afgezien dan nog van de scherpe kritiek van de rechterzijde van de synode. Er klonken ook bittere tonen door het debat heen dat een delegatie van het hoofdbestuur van de gereformeerde bond een bezoek aan Zuid-Afrika gaat brengen. Trouwens de uitroep van de secretaris-generaal dat Zuid-Afrika een fascistische politiestaat is, kon eigenlijk niet door de beugel. En het was ook niet goed van mevr. van Ruler, die eveneens van een politiestaat sprak, te kennen gaf dat opstand tegen de regering Vorster zeker wettig en geoorloofd is. We weten eigenlijk niet hoe men zo gemakkelijk en zo met emoties geladen tot zulke oordelen komt. Niemand van de synodeleden die kritiek op de nota had zal de apartheidspolitiek van de Zuid-Afrikaanse regering zonder meer voor zijn rekening willen nemen, maar men moet toch wel enig begrip hebben voor de situatie waarin men daar verkeert en de zeer grote, bijna onoplosbare problemen waarvoor men staat. Ook Ds. Spilt, de praeses van de synode sprak weinig genuanceerd. En dr. Van den Heuvel sprak zo geïrriteerd ook over het boek van Prof. Jonker over heel de problematiek — het is schandelijk, het is niet redelijk, het is voor rechtswillekeur enz. — dat inderdaad een gesprek niet meer mogelijk is. Daarom zou het te begrijpen zijn wanneer de Zuid-Afrikaanse regering een delegatie waarvan hij deel uitmaakt niet zou toelaten in dat land — hij voelt dat zelf ook wel gezien zijn uitlatingen in de synodevergadering — want op deze wijze kan men natuurlijk geen gesprek voeren. Uit zijn woorden komt wel duidelijk openbaar dat er een brede kloof ligt tussen zijn opvattingen van de taak en roeping van de hervormde kerk — een politieke taak en roeping — de opdracht die de Heere Jezus Christus gegeven heeft om het evangelie te verkondigen, de blijde boodschap van vergeving en verzoening, van redding en verlossing in het bloed van het Lam Gods dat reinigt van alle zonde. Voor- en tegenstanders leven wel in geheel aparte werelden, zo kwam duidelijk openbaar. En wanneer we het geheel overzien, dan vragen we ons toch wel af of we nu echt op de goede weg zijn wanneer dergelijke politiek zwaar geladen onderwerpen op de synodetafel komen. We kunnen niet zeggen dat ze de opbouw van het kerkelijk leven bevorderen en of er op deze wijze wel recht gesproken wordt van de Koning der kerk, Die zo nadrukkelijk gesteld heeft dat Zijn Koninkrijk niet van deze wereld is.
Dit debat over Zuid-Afrika in de synode heeft ons in elk geval wel duidelijk gemaakt dat er weinig echte profeten zijn, die met gezag, met het gezag van Gods Woord, kunnen spreken: Alzo zegt de Heere!
Onze slotconclusie moet dan ook zijn dat de kerk weinig profetisch heeft gesproken. En dan moet nog bedacht worden dat we een vervolg kunnen krijgen op dit debat in de novembervergadering, wanneer tenminste het moderamen zal worden toegelaten in Zuid-Afrika.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen