Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

KLEINE KRONIEK

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

KLEINE KRONIEK

11 minuten leestijd Arcering uitzetten

Is de rooms katholieke kerk werkelijk veranderd?

Zoeven is een collega bij me geweest met een verhaal dat hij me wilde vertellen, terwijl hij me tevens om een advies kwam vragen. Hij dient met enkele andere predikanten een hervormde gemeente, maar die predikanten hebben een nogal verschillende kleur. Hijzelf wil zich graag confessioneel noemen hoewel hij een grote sympathie heeft voor de gereformeerde bond. Maar in de gemeente die hij dient zijn nog verschillende andere kerken, daar is ook een rooms-katholieke kerk, en nu heeft men het plan opgevat om samen een plaatselijke raad van kerken te stichten om de eenheid van de kerken te bevorderen en een steentje bij te dragen aan het streven van zovelen in onze dagen naar oecumene en samenwerking van de kerken. Maar mijn collega kan daar niet aan meedoen. Hij heeft grote bezwaren tegen het samengaan met Rome. In de kerkeraad van zijn eigen gemeente is het zo dat ongeveer de helft vóór die plaatselijke raad van kerken is en de andere helft min of meer tegen. Maar men wil deze predikant toch dwingen om mee te doen met het oecumenisch streven waarbij volgens mijn collega , , de waarheid verdoezeld wordt, de eenheid als iets heiligs wordt beleden, en de gereformeerde belijdenis van de kerk in het museum van oudheden wordt bijgezet." Men vertelt hem dat de Heere Jezus voor de eenheid gebeden heeft en dat we ons daaraan moeten onderwerpen. Men zegt er echter niet bij voor welke eenheid de Heiland heeft gebeden.

Van een eenheid boven geloofsverdeeldheid, van een eenheid zonder enigheid des waren geloofs, wil de Heere immers niet weten. En toen mijn collega tegen alles inbracht dat dan ook de reformatie de verkeerde weg is geweest en dat Luther en Calvijn grote zonde bedreven moeten hebben toen ze opkwamen voor de waarheid Gods boven de eenheid, toen begon men hem uit te leggen dat Rome zo veranderd was en dat men tegenwoordig gerust één met Rome kon zijn, want Rome van nu was het Rome van 1517 niet meer. In elk geval zette de kerkeraad met nauwelijks een stem meerderheid de zaak door en sloot zich aan bij de plaatselijke raad van kerken. En men wil mijn collega nu dwingen daaraan mee te doen. Ik wil er eerlijk voor uitkomen dat ik hem gezegd heb dat dit voor mij onmogelijk zou zijn en dat Rome wel veranderd is zoals zovelen veranderd zijn in de kerken van de reformatie, maar niet ten goede. Veel protestanten en roomsen hebben elkaar gevonden, maar op een onschriftuurlijke weg.

Trouwens, het officiële Rome is helemaal niet veranderd. Dat is wel duidelijk gebleken uit de bevestiging van het misoffer dat door onze Heidelberger een „vervloekte afgoderij" wordt genoemd. Trouwens, de nederlandse bisschoppen hebben hun boodschap wel meegekregen van de paus toen ze in Rome dezer dagen op bezoek waren. In wezen is de roomse kerk dezelfde gebleven, heeft ze vastgehouden aan alle dwalingen die de reformatie verworpen heeft, terwijl er velen in de roomse kerk bijgekomen zijn die wel veranderd zijn maar in die verandering nog verder van het Woord Gods zijn afgedwaald door al hun verschillende vrijzinnige opvattingen. In wezen is de rooms katholieke kerk helemaal niet veranderd want ze blijft de gehoorzaamheid aan het Woord Gods verwerpen.

Een kerk op hol

Misschien dat er verschillende van mijn lezers zijn die er de nadruk op willen leggen dat er toch veel anders is geworden in de roomse kerk in de laatste jaren. Dat wil ik geenszins ontkennen. Er is pas van een rooms katholieke schrijver een boek verschenen onder de titel „Kerk op hol". En daarmee is de roomse kerk inderdaad juist getekend. Het moet voor iedereen wel duidelijk zijn, dat er vooral in Nederland maar ook in verschillende andere landen, veel veranderd is in de roomskatholieke kerkprovincies. Er zijn revolutionaire ontwikkelingen geweest, hoezeer men ook het gezag van de paus van Rome is blijven erkennen. Die ontwikkelingen hebben geleid tot het tweede Vaticaanse concilie dat van 1962—1965 is gehouden. Men heeft geprobeerd daar wat leiding te geven aan die ontwikkelingen en ze binnen bepaalde perken te houden. Dat is echter niet gelukt want reeds daar kwamen grote verschillen openbaar. En in tal van landen bleken nogal wat revolutionaire bewegingen binnen dc kerken te bestaan die veel zo niet alles wilden veranderen. In het Nederlands Dagblad las ik daarover:

„Peter Hebblethwaite (in zijn pas in het Nederlands verschenen boek „Kerk op hol") meent dat tijdens het pontificaat van Pius XII nog wel een fagade van schijneenheid opgetrokken kon worden, maar dat op dat moment reeds de kloven tussen de Romeinse hiërarchie en grote lagen binnen de Rooms-katholieke wereldkerk in grote mate aanwezig waren. De nieuwe theologie had ook in de Rooms-katholieke kerk ingang gevonden (zeker niet als laatste kerk) en dat was iets wat in het geheel niet strookte met de 'opvattingen van de Kerk'. En hoe het hoge gezag het modernisme ook verafschuwde, men kon niet blijven zwijgen. Zoals in

de Nederlandse provincie het geval was begon eveneens in vele landen verwarring en onzekerheid te ontstaan.

Op 25 januari 1959 kondigde paus johannes XXIII — daardoor als progressief toegejuicht door velen — het Tweede Vaticaans Concilie aan (bijna een eeuw na het Eerste Vaticaanse en bijna vier eeuwen na het Concilie van Trenle). Dit initiatief, dat reeds door de vorige paus genomen was, zou kennelijk de tegenstellingen die er waren, moeten overbruggen. De verwachtingen waren hoog gespannen, zeker ook in Nederland. Zou Rome het vernieuwingsbeleid sanctioneren of niet? Over het Tweede Vaticaans Concilie zijn veel boeken geschreven, al konden er over de uitwerking slechts verwachtingen uitgesproken worden. Eén van de deelnemers aan het concilie zei in 1965: 'Pas over tien jaar zullen we weten wat dit concilie betekent'.

In 'Kerk op hol' heeft Peter Hebblethwaite een poging gewaagd tot geschiedschrijving van 'tien jaar postconciliaire Rooms-katholieke kerk'. Hebblethwaite is blijkens zijn geschrift zelf een man met sympathie voor de kerkvernieuwers. Maar dat neemt niet weg, dat hij een duidelijk overzicht geeft van de zaken die in Rome aan de orde geweest zijn en van datgene wat ermee gedaan is.

Plet blijkt dat het Tweede Vaticaans Concilie niet die duidelijkheid heeft gegeven, die ervan verwacht werd. Hebblethwaite beschrijft de belangrijkste feiten, waarbij hij sterk de nadruk legt op de dubbelzinnigheid van de concilieteksten. Het waren vaak compromisteksten en als het naar de mening van paus (en curie) een enkele maal te gortig werd, voerde hij de zaak af of eiste een toevoeging waardoor een uitspraak een geheel andere context kreeg.

Hebblethwaite erkent dat de modernisten na het concilie de uitkomst vaak op een manier gingen uitwerken, zoals die niet bedoeld was. Hij ziet daarin echter geen enkel bezwaar en stelt zelfs dat deze stroming tijdens het concilie alles heeft gedaan om door bepaalde formuleringen openingen te krijgen in de richting die zij wensten op te gaan. In feite keurt hij de onduidelijkheid en dubbelzinnigheid van veel conciliedocumenten dus niet af.

De meer behoudende bisschoppen zullen naar onze mening al niet anders gedaan hebben. In navolging van de paus hebben zij begrepen dat de ontwikkelingen van na de oorlog niet tegen te houden waren door de oude waarheden met oude woorden op het concilie te herhalen. Dan zou de brugfunctie van Vaticanum II teniet zijn gegaan en de ramp niet te overzien. Maar werd de verwarring zo niet nóg groter? " —

Deze vraag tekent inderdaad de situatie in de roomse kerk. Wanneer we alleen maar denken aan de nederlandse kerkprovincie, dan is het al heel duidelijk hoe verdeeld men is en hoe weinig er van de eenheid van de kerk van Rome is overgebleven, ondanks dan de paus die deze eenheid zou moeten waarborgen.

Inderdaad: op hol geslagen!

Het is merkwaardig dat ik onlangs een roomse man van de oude stempel sprak, die zei: „onze kerk is op hol geslagen". En hij voegde er aan toe: „wanneer ze de kant van uw geloof was uitgegaan dan zou ik er nog een beetje vrede mee kunnen hebben, maar ze is net de andere kant opgegaan, ze is bezig vrijzinnig en marxistisch en ongelovig te worden". In het bovengenoemde artikel lees ik verder:

— „ Hebblethwaite geeft een karakterisering van de twee tegenover elkaar staande stromingen, die in zeker opzicht verhelderend kan zijn. Aan de ene kant is er de opvatting van het „heilige", aan de andere kant die van het „geheiligde". Bij het eerste begrip gaat het om het verticale element in de verhouding van de mens tot God, waarvoor bepaalde personen, instituten en dingen nodig zijn, b.v. de „heilige priester", „heilige vaten" en een „heilige plaats"; een bisschop is nog „heiliger" en „Zijne Heiligheid de Paus is het hoogste en heiligste ding op aarde en daarom onfeilbaar", aldus de schrijver van „Kerk op hol". Het „heilige" eist volstrekte toewijding en daardoor bijvoorbeeld ook het celibaat.

Het andere standpunt weigert het „heilige" te Iocaliseren in personen, plaatsen en dingen. Het beroept zich op Joh. 4 : 20—24 en 1 Petrus 2 : 9 en trekt als conclusie dat het „heilige" alomtegenwoordig is. De Heilige Geest werkt overal.

Kort gezegd vertegenwoordigt de eerstgenoemde richting de aanhangers van de monarchie van de paus en de traditionele leer van Rome. Zij menen dat de „Heilige Kerk" de genade-aanbieder is en dat de paus als de apostel die voorrang geniet (zoals Petrus onder de apostelen), het kanaal is waardoor de Geest in de kerk werkt. De lagere geestelijkheid heeft afgeleide heiligheid en afgeleid gezag. Dit maakt bijvoorbeeld ook duidelijk waarom Rooms-Katholieken geen zelfstandige bijbelstudie mochten beoefenen. En nóg is het zo dat Rome leert, dat Gods Woord levend gemaakt wordt dóór de preek.

De tweede stroming wil van de „kanalisering van het heil middels de paus" af. Men zegt wel dat de kerkvernieuwers willen „verprotestantiseren". Dat is evenwel geen complimentje voor het protestantisme, al zijn er grote overeenkomsten te ontdekken tussen de nieuwe Rooms-katholieken en de „nieuwe protestanten".

Dat blijkt ondermeer uit een Vaticaanse compromistekst, die spreekt over een Rooms-katholieke kerk die „op weg is". Voor een toeschouwer-opafstand lijkt het duidelijk dat de paus daaronder verstaat dat de kerk op weg is naar de zaligheid. Hebblethwaite zou zeggen dat de kerk „on-af' is en werken door middel van vernieuwing aan vervolmaking. En dat op een manier die verrassend veel lijkt op de bevrijdingstheologie van hun protestantse collega's.

Het is onmogelijk in kort bestek voorbeelden te geven. Flebblethwaite laat in zijn boek zien dat het alternatieve uitgangspunt van de „hervormingsbisschoppen" op het concilie „tot volstrekt verschillende antwoorden leidt op welke vraag ook". Het priesterschap — zo schrijft hij — komt niet langer toe aan een heilige élite, maar is gewoon een voor de gemeenschap nodige functie, die ook door een gehuwde priester, een vrouw of een parttime clerus uitgeoefend kan worden. Het sacrament is niet langer een heilige rite, maar wordt de samenvatting van de hoogtepunten van het menselijk bestaan. De rol van de kerk in de politiek bestaat niet langer hierin dat zij vanuit een soort superioriteitspositic de volken aanspoort tot het onderhouden van vage morele normen, maar dat de kerk gewoon deelneemt aan liet ruige, dikwijls regelloze politieke leven van elke dag. Het Tweede Vaticaans Concilie is naar de mening van Hebblethwaite een begin geweest. Het heeft aan vernieuwingsgezinde krachten openingen gegeven om verder te werken aan de secularisering van de Rooms-katholieke kerk. Men voelt zich daarbij weer geruggesteund door bepaalde concilie-uitspraken zoals: „De kerk is cr voor de wereld". Deze en vele andere resultaten van Vaticanum II blijken door hen niet verkeerd begrepen te zijn, maar veel meer selectief uitgekozen. We zien dan vanaf 1965 de eindeloos lange en vele nationale concilies en beraden gaan w 7 erken: vaak uit het Vaticaans concilie halend wat erin zat, in progressieve zin. ,

Maar de getrouwen hadden zich toch verkeken conciliaire gebeuren in Rome fronsend aanzag. Enerzijds was de opzet van het concilie in zoverre geslaagd dat de vervreemding tussen het opperste gezag en het gezag over het wereldwijde net van bisdommen — zij het voor korte tijd — verminderd was en voorts de trouwe leken opgelucht adem haalden vanwege hun denkbeeld dat de paus had gezegevierd.

Maar de getrouwen hadden zich toch verkeken op dc levensvatbaarheid van het proces dat door de nieuwe theologen was ingeluid. Hebblethwaite zegt, dat de vrijheid die lokte, de progressieven op hol deed slaan. Het proces, eenmaal op gang gekomen, was door de kerk (de paus) niet meer in de hand te houden. Dat was het „op weg zijn" van de vernieuwers.

En vandaag is de polarisatie veel erger dan vóór het Vaticaans concilie. De „openingen" waren in de ogen van de progressieven inmiddels dichtgestopt, maar men stoorde er zich niet meer aan en ging zelfstandig verder. De „leer" en de „geest" zijn in de huidige Rooms-katholieke kerk in een hevige machtsstrijd gewikkeld" —

Neen, het is onmogelijk om met het huidige Rome „samen op weg" te gaan, zoals het ook onmogelijk was met het Rome van voorheen. Het is onmogelijk om met Rome een „raad van kerken" te vormen en het is voor een reformatorisch christen onmogelijk om daaraan mee te doen. Wanneer we gehoorzaam willen zijn aan Gods Woord cn in gemeenschap van de gereformeerde belijdenis willen leven, zullen we een duidelijk neen daartegen moeten laten horen.

Dit artikel werd u aangeboden door: https://www.hertog.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 16 december 1977

Gereformeerd Weekblad | 16 Pagina's

KLEINE KRONIEK

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 16 december 1977

Gereformeerd Weekblad | 16 Pagina's