KLEINE KRONIEK
Een verenigde protestantse kerk van België (1)
In ons blad heeft men reeds een bericht kunnen lezen over de vereniging van verschillende protestantse kerken in België. Door velen wordt dit toegejuicht, ook in ons land, want de eenheid van de kerk gaat velen boven de waarheid. Dc oecumene zoals ze bedreven wordt vanuit de Wereldraad van kerken te Genèvc heeft in onze dagen, waarin weinig kennis der Waarheid is, grote invloed. Zo gaan in de loop van dit jaar verschillende protestantse kerken in België samen. Reeds verschillende malen zijn in de loop van deze eeuw pogingen tot meer eenheid van het protestantisme in België ondernomen. Maar deze kwam niet tot stand om verschillende redenen, maar toch ook wel om de vrijzinnigheid die in bepaalde kerken werd gevonden. Thans is echter het „toverwoord" voor de kerken „de eenheid" geworden. En predikant van de Belgische zendingskerk, Paul Combier, die thans de kerk in Zuid-Frankrijk dient schreef een open brief waaruit ik het volgende overneem:
„In deze bladzijden neem ik me voor u mijn bezorgdheid, ja mijn verontrusting mee tc delen die ik voel in een periode van het jaar waarin het magische woord eenheid op aller lippen is, waar men door een soort 'Coué-methode' de Protestanten wil doen geloven dat één enkele zichtbare kerk de remedie zou zijn voor alle kwalen waaraan de kerken lijden. Meer en meer bewerkt men ons met een aantal uitdrukkingen en termen die waarschijnlijk hun weg wel zullen maken en waarvan u de meest voorkomende bekend is: 'Vergeef en wis onze verdeeldheid uit'. En wanneer men zo, door de herhaling van de litanieën de veerkracht heeft afgesleten, zal de weerstand verslappen, tenminste zo veronderstelt men. Dit wil in 't geheel niet zeggen, dat de diepe verdeeldheid van de kerken op geloofsgebied voor mij niet zeer pijnlijk is. Het doet mij diep leed wanneer ik vaststel dat, zelfs in de kerken die uit de Hervorming voortgekomen zijn, de grote Christelijke waarheden en de wezenlijke en elementaire leer van het geloof van de Apostelen (de werkelijkheid van de vleeswording, de betekenis van het Kruis, de opstanding, de leer van de Drieëenheid, stellingen die absoiuut door de Hervormers vastgelegd zijn) soms verworpen worden.
Het verontrust mij wanneer ik één van onze vrienden hoor beweren, dat het enige alternatief voor het Belgische Protestantisme van nu 'de eenheid op korte termijn of de dood' is : wanneer ik merk dat een andere vriend vraagstukken, die voer elke evangelische (dit is de naam die de protestanten zich geven) toch niet van belang ontbloot zijn, zoals de Geloofsbelijdenis van dc kerken, hun financiële middelen, hun structuur, enz., niet werkelijk in overweging neemt. Wat nu heeft het de eerste Christelijke gemeenten en de Hervormers er bij te halen wanneer men, om de moderne mens niet af te schrikken, en in naam van de 'eenheid', bewust of niet, hun wezenlijke leer verdoezelt. Naar mijn mening is dat wat overheersen moet niet de 'eenheid' maar de eenvoudige trouw aan het geloof van de apostelen. De eenheid van dc Kerk is vals wanneer zij niet rust op deze basis (Galaten 1 : 6—9).
Tot besluit van deze te lange brief die vooral mijn ongerustheid uitdrukt (een gevoel dat sommigen mij misschien ten kwade zullen dulden — maar waarom zou ik het niet uiten? roept Christus ons niet tot waakzaamheid? ) zou ik eenvoudig willen zeggen dat ik de eenheid, waarvoor Christus, onze Heer, heeft gebeden vóór zijn kruisiging (Joh. 17), eenheid van de discipelen in Hem, die Hij zo volledig, zo diep, zo existentieel wilde als die eenheid die de Vader, de Zoon en de Heilige Geest verbindt, eenheid die sinds het Pinksterfeest daadwerkelijk alle discipelen en alle uitverkorenen van alle tijden en alle plaatsen verbindt, dat ik weiger deze eenheid te verwarren met het samenbrengen, het hergroeperen in één of meer grote kerkelijke organismen van afzonderlijke gemeenten. Ik geloof dat zelfs het bestaan van een ééngemaakt kerklichaam, dat aan de wereld een indrukwekkende fagade vertoont, die misschien de heidense verbeelding van de mensen kan aanspreken, die steeds gevoelig is aan de macht en het aantal, nooit het zeker teken kan zijn dat men wenst van de authentieke christelijke eenheid." —
Inderdaad, de eenheid van de kerk is een soort afgod geworden. Maar eenheid kan er alleen zijn in enigheid des waren geloofs.
Een verenigde protestantse kerk van België (2)
In België zelf is ook verzet tegen deze eenheid die gaat boven geloofsverdeeldheid. In De Kruisbanier wordt door verschillenden onder woorden gebracht waarom men zich tegen deze eenheid verzet. Daar is allereerst het gezag van de Heilige Schrift:
„Het Kerkblad voor de prot. kerkgemeenschap van Antwerpen toont in het hoofdartikel van vorige week aan dat de nieuw aanvaarde verklaring over het gezag van de H. Schrift de oorspronkelijke teksten over dit gezag sterk relativeert en dat rnen de termen 'onvoorwaardelijk en absoluut' heeft laten vallen. De schrijver van het Kerkblad protesteert tegen het slot van dit artikel, luidende: '...binnen deze opdracht is er vrijheid om uitdrukking te geven aan eigen tradities en geestelijk leven'. " —
Ook de kwestie van de vrouw in het ambt is aan de orde :
„N.a.v. cle discussies tijdens de laatst gehouden Synode van de Hervormde Kerk van België schrijft het Kerkblad voor de prot. kerkengemeenschap van Antwerpen: 'Als men de situatie van nu en het moderne levensgevoel mede als uitgangspunt neemt tast men het basisbeginsel van de geloofsverklaring aan, dat de Bijbel alléén dc hoogste regel is. Als men ten aanzien van de vrouwelijke predikant een precedent schept dan is het hek van de dam,
dan kan men ook ten aanzien van de persoon van Jezus Christus beweren dat de moderne tijd nu eenmaal meebrengt alle nadruk te leggen op Jezus als revolutionair. Naast de Schrift gaat dan een andere instantie functioneren'. "—
Zo zijn er nog wel andere punten als het aanvaarden van subsidies van de staat waar sommige kerken principieel tegen zijn e.a. Toch is het verzet tegen de verenigde kerk van België niet zo sterk als de principiële tegenstanders wel zouden wensen. De kernvraag waar het op aankomt is deze: of de Heilige Schrift de hoogste cn laatste norm is voor het geloof en leven of dat men dit standpunt loslaat.
Een verenigde protestantse kerk van België (3)
In De Kruisbanier wordt de vraag gesteld wat er zal veranderen wanneer er straks een verenigde kerk van België zal zijn ontstaan. Naar Belgische verhoudingen wordt het een grote kerk, een kerk met meer dan honderd predikanten. Zal er veel veranderen? Daarop wordt het volgende antwoord gegeven:
„Immers, in het kerkelijk beleid niet alleen, maar ook op de terreinen, die de overheid nu toevertrouwt aan het nieuwe verenigde kerklichaam, komt inspraak van velen, die tot op 30 september 1978 nog hebben behoord tot Kerken, die de handhaving van de leer van het gezonde Evangelie hebben neergeschreven, soms een eeuw lang, in hun grondbeginselen.
Bovendien staat toch duidelijk in de gemeenschappelijk opgestelde grondbeginselen neergeschreven dat de Heilige Schrift als maatstaf zal dienen voor het handelen der Kerk! Zal er dan — in de praktijk — op de kanscis geen plaats meer zijn voor de stellingen van wat men noemt het vrijzinnig protestantisme? Zullen ouders, die hun kinderen willen toevertrouwen aan het Protestants Godsdienstonderwijs, zeker mogen zijn dat in dit onderwijs geen functies worden toevertrouwd aan leraren, die dit vrijzinnig protestantisme aanhangen? Immers, dc gehoorzaamheid aan de Heilige Schrift sluit dit alles toch duidelijk uit?
Een Frans predikant, pasteur Gonin, liet twee jaar geleden een brochure verschijnen over de gang van zaken in de (verenigde) Eglise Réformée de France. In 1938 werden twee grote kerken daar verenigd en de gemeenschappelijk aangenomen stukken waren goed. Zulke vereniging moest men startkansen gunnen, ofschoon onmiddellijk twee kerkgroepen besloten in zulke vereniging niet mee te gaan. Hadden zij goed gezien?
De Franse predikant bekijkt het alles, veertig jaar later. Dan kan de geschiedenis oordelen. En hij somt een aantal zaken op, hier en daar dramatisch geïllustreerd, door dingen, die haast ongelooflijk lijken. Het moeizaam bedongen modus vivendi, tussen orthodoxen en vrijzinnigen over geloofsbelijdenis cn kerkorde, overwon de aarzelenden en gaf de stoot tot de vereniging. Dc fusie bracht niet het beoogde doel; de vrijzinnigheid versterkte nog haar posities. Het kerkelijk leven schrompelde verder in, de gemeenten werden uitgedund. Onder dc éne koepel van het verenigde instituut bleven licht cn duisternis samen. Predikanten verlieten deze kerk en gingen over naar de nieuwe afgescheiden kerkgemeenschappen, vooral in het zuiden van Frankrijk. De schrijver merkt op dat in de eerste jaren na de Vereniging het optimisme nog voorrang had, de in aantal zeer versterkte organisatie had méér gezag, maar dit duurde niet lang. De fundamenten waren niet gezond. Het bouwsel begon te scheuren.
Er zouden uit het buitenland nog wel meer voorbeelden aan te halen zijn. Op de vraag of er in wezen iets veranderen zal, en dit dan geestelijk bedoeld kan als eerste antwoord gesteld worden dat — en hier citeren wij nogmaals het Kerkblad van de Protestantse Kerkgemeenschappen van Antwerpen — het relativeren, het afzwakken van het Schriftgezag, geen goed voorteken is. Bovendien is er de waarborg dat iedere plaatselijke kerk eigen geestelijke identiteit mag behouden. Denderleeuw evenzeer als de PKB van Luik. In de praktijk en naar volkskerkelijke traditie krijgt de verenigde kerk dan een oeverloze bedding. Een van de bladen, die op protestants erf verschijnen, het blad 'Morgen', dat zich in een te prijzen eerlijkheid aandiende als middenlinks, en overigens al vraagtekens heeft neergeschreven achter de Bijbelse verkondiging van de Hemelvaart van de Heere Jezus, kreeg mogelijkheid om via officieel protestantse kanalen zich te presenteren.
De nieuwe vereniging zal, of de ouders dit nu goed vinden of niet, ook invloed hebben op de inhoud van het Prot. Godsdienstonderwijs in de officiële scholen. Het blijft natuurlijk af te wachten of de inspraak van nieuwe leden in de betreffende commissies, verandering zal brengen. De Inspecteurs behoorden vroeger tot de Prot. Kerk van België. Het is mogelijk en waarschijnlijk dat in de toekomst steeds méér inspecteurs zullen komen uit de rangen van de thans nog genoemde Herv.en Geref. Kerken. Het is dus mogelijk dat er een verandering ten goede komt. Daartegenover moet gesteld worden dat de geschiedenis van vroegere kerkenfusies wijst op een afzwakken van de geloofsbasis en op den duur kan zich zulke trend ook doorzetten in de sektor der bevoegdheden van de verenigde kerk. De ouders zullen in ieder geval zeer waakzaam moeten blijven." —
Uit het bovenstaande is het derhalve wel duidelijk dat de vereniging van een deel van de protestantse kerken van België nu niet door allen met grote verwachting wordt tegemoet gezien. Het is trouwens ook duidelijk uit het feit dat er ook kerken en gemeenten zijn die met deze kerkvereniging niet mee willen gaan, hoewel gezegd moet worden dat de Verenigde kerk van België straks de grootste protestantse kerk zal wezen waarbij de andere groeperingen slechts klein zullen zijn.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 29 september 1978
Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 29 september 1978
Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's