Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

KLEINE KRONIEK

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

KLEINE KRONIEK

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

Zo is het ook geen leven!

Deze woorden zijn inmiddels wel bekend geworden. Ze werden door ds. F. N. M. Nijssen geschreven aan het slot van een artikel in het dagblad „Trouw" van 17 febr. 1979. Dat artikel van ds. Nijssen droeg de titel 'Kerkscheiding misschien een uitweg'. Ds. Nijssen bepleit in dat artikel kortweg: de modus-vivendi. En dan wel in zijn meest uitgesproken vorm. Hij zou willen komen tot een soort boedelscheiding dwars door de kerken heen. Laten de 'rechtsen' in één kerk gaan zitten en de 'linksen' ook in een eigen kerk. De Bonders zouden samen kunnen gaan met de bezwaarden uit de Gereformeerde Kerken en binnenkort misschien zelfs wel met de R.K. aanhangers van Gijsen en Simonis, hoewel hij dat laatste nog niet zo ziet zitten. Ik heb sterk het gevoel dat bij de positie van de Gereformeerde Bond in de Hervormde kerk voor ds. Nijssen de grootste ergernis zit. Hij is tenslotte zelf ook Hervormd predikant.

Het stoort hem mateloos dat in één Hervormde gemeente twee Avondmaalstafels kunnen staan: één in de deelgemeente en één in de gewone (Bonds-)gemeente, al vergeet hij dat het ook net andersom voorkomt. Hoeveel gesprekken waaronder de laatst weer gehouden modaliteitsgesprekken, er ook geweest zijn, het haalt allemaal niets uit. De kloof blijft en lijkt al groter te worden. Ik vind dat ds. Nijssen dat wel juist aanvoelt. Onlangs bleek dat ook weer in het debat ter synode over de gift van het PCR aan het Patriottisch Front van Rhodesië. Zaanse Hervormde predikanten bleken moeite te hebben met Bonders in één kerk te zitten omdat men blijkbaar een ander geloof en een ander Evangelie belijdt. De Bond wordt verweten een kerk in de kerk geworden te zijn met schaduworganen voor zending, evangelisatie, vormingswerk onder jongeren en ouderen, sociale opleiding etc. Laten we maar uit elkaar gaan, schrijft ds. Nijssen, want zo is het ook geen leven. Ik denk dat meerderen dat voor hem hebben verzucht. En hij zal de laatste wel niet zijn. Ais hij maar goed bedenkt dat ook zij die Gereformeerd willen zijn in de Hervormde Kerk zijn verzuchting menigmaal naspreken.

Reacties

Op het artikel van ds. Nijssen kwam vrij veel reactie los. Instemming vond ds. Nijssen nauwelijks. Zijn schrijven heeft wel een en ander losgemaakt. Ik vermoed dat dat zijn bedoeling ook is geweest. Het gaat niet aan alle reacties u door te geven, voorzover u ze nog niet onder ogen hebt gehad. De meest venijnige en onbilüjke vond ik die van ds. A. A. Spijkerboer onder de titel: 'Wat as en armzalige schillen'. Een deel van zijn reactie laat ik u hier lezen.

„Volgens ir. J. van der Graaf neemt de gereformeerde bond in de hervormde kerk een, om niet te zeggen: dè legitieme plaats in. Nee, natuurlijk piekert de bond er niet over om de hervormde kerk op te laten splitsen, want in die kerk is de bond, althans in zijn eigen, hèt kristallisatiepunt van het echte hervormde belijden: de bond herinnert de hele kerk aan de Schrift en de belijdenis van de Reformatie. Alle andere hervormden hebben zich daar maar omheen te groeperen, totdat de hele hervormde kerk één grote gereformeerde bond geworden is.

Geen kennis

Ik zou het met Van der Graaf eens zijn, als ik zou geloven, dat de bond het Evangelie, zoals de Reformatie het ons heeft leren verstaan, voor onze tijd zou vertolken. Maar dat geloof ik helemaal niet, want het tegendeel is het geval: de bond heeft geen kennis van de Reformatie.

Stijf

Want waar in de bond wordt vrijmoedig geleefd uit het feit, dat God in Jezus Christus ten goede over ons beslist heeft, en dat daar niets aan toe en niets van af te doen is, zonder dat deze vrijmoedigheid meteen overwoekerd wordt door de angstige vraag of het allemaal ook wel voor jou is? Waar in de bond wordt spontaan en dankbaar geleefd, zonder dat deze spontaniteit en deze dankbaarheid meteen worden bedolven onder een hele waslijst van dingen die moeten, en nog veel meer dingen die niet mogen?

Ja, deze gevaren worden in de bond wel gezien, maar men moet niet proberen mij wijs te maken, dat deze gevaren niet zondag in zondag uit door preken van bondsdominees worden opgeroepen. Als de bonders in de zestiende eeuw hadden geleefd, waren ze volgens mij allemaal stijf rooms-katholiek gebleven. Gewoon omdat ze tegen alles zijn dat anders is dan vroeger. Getuige hun verzet tegen de nieuwe psalmberijming. Ja, ik ken de 'theologische bezwaren' tegen deze berijming wel, maar ik hecht er geen geloof aan, omdat het zonneklaar is dat het eigenlijke bezwaar tegen de nieuwe psalmberijming is dat hij nieuw is.

Men wenst eenvoudig niet te erkennen dat uit

de nieuwe psalmberijming een echt gereformeerd levensbesef spreekt.

Een catastrofe is de reis van de bond naar Zuid-Afrika geweest. Wanneer je verknocht bent aan de Reformatie moet je op zo een reis op zijn minst eendrachtig en resoluut pleiten voor gemeenschappelijke avondmaalsviering van zwarte en blanke gereformeerden, en voor de maatschappelijke verzoening tussen al die volkeren van Zuid-Afrika, zoals Beyers Naudé die voorstaat. Het is er verre van dat de bond dit gedaan heeft: men kwam thuis met vage verhalen en met de mededeling dat Beyers Naudé niet erg op de hoogte was van de belijdenis.

Wat te doen?

Het eerste dat er in de hervormde kerk gebeuren moet is dat de midden-orthodoxie de bond aan zijn verstand brengt dat hij de Reformatie niet begrijpt. Van de Reformatie hebben de bonders niet veel meer dan wat as en armzalige schillen in hun handen.

Het is overigens nog maar de vraag of de midden-orthodoxie daartoe in staat is. Men is daar in de afgelopen jaren zo hard van het ene experiment naar het andere gehold, dat men nu op apegapen ligt, en zo maar een beetje naar de lucht kijkt in de hoop dat de donkere wolken voorbij drijven. De midden-orthodoxie zal het ook alleen kunnen wanneer ze oprijst uit haar lamlendigheid, eens de moeite neemt de betekenis van de Reformatie tot zich door te laten dringen, en de draad weer opneemt waar die bij mensen zoals H. M. van Randwijk, Koopmans en Noordmans is afgebroken.

Zou de midden-orthodoxie ingaan op Nijssens voorstel de kerk maar op te delen in clubjes van geestverwanten, dan zou ze zich weer buitenspel zetten. En dan deze keer waarschijnlijk voorgoed.

Venijnig en onbillijk

Zo zou je de reactie van ds. Spijkerboer mogen noemen. Om te beginnen: het gaat er de Gereformeerde Bond niet om de hele Hervormde Kerk tot één grote Gereformeerde Bond te maken. Dat is een steeds klinkend verwijt. We hebben ons dat wel enigszins aan te trekken. Kennelijk wekken we die indruk. We mogen de organisatie nooit tot doel op zichzelf maken. De Flervormde Kerk hoeft niet „Bonds" te worden, maar ze heeft Gereformeerd te zijn, omdat ze dat krachtens haar kerkorde pretendeert te zijn. Daartoe wil de Gereformeerde Bond de Hervormde Kerk bij de voortduur oproepen. En daar vallen ook al die leden van de Hervormde Kerk onder die lid zijn van de Bond. Want ook daar is lang niet alles Gereformeerd wat zich wel Gereformeerd noemt. In dat opzicht mogen we de kritiek van ds. Spijkerboer ons wel aantrekken, ook al vraag ik me af, gelet op de toon, of de kritiek van ds. Spijkerboer uit de aard der liefde is bedoeld. Afgezien daarvan is er onder ons ook meer dan genoeg wat de toets der Reformatie niet haalt. We mogen nooit vergeten, ook binnen de Bond, dat ook wij en onze gemeenten behoren tot een kerk die veelal is afgeweken van het spoor der Schrift en de weg der Reformatie.

Venijnig noemde ik de reactie van ds. Spijkerboer. Daar tenslotte nog dit van. Het venijn zit voor mij in Spijkerboers ophalen van de reis van de Bond naar Zuid-Afrika. Dat is hem kennelijk zo ontzettend in het verkeerde keelgat geschoten, dat hij maar niet kan ophouden daarover te schrijven en daarvan te spreken en zelfs zijn hele positiekeuze ten aanzien van de Bonders in het geheel van de kerk en in zijn eigen gemeente ervan te laten afhangen. Laat het waar zijn dat in Spijkerboers ogen de Bond zich in zijn standpuntbepaling ten aanzien van Zuid-Afrika ongeloofwaardig heeft gemaakt in al haar spreken, mag je dan alles wat uit de kring van de Bond wordt gezegd daarna steeds en voortdurend in dat licht bezien?

Tenslotte, moet de midden-orthodoxie de Bond aan zijn verstand brengen dat hij de Reformatie niet begrijpt? Weten ze in de midden-orthodoxie dan wel wat de Reformatie bedoelt? Vinden ze dat daar veelal niet allang achterhaald? Ik vraag maar, vooral als ik denk aan het standpunt van de midden-orthodoxie, bijvoorbeeld ten aanzien van de Reformatorische belijdenisgeschriften? Ik geef toe, wij hebben het erfgoed der Reformatie ook lang niet zuiver en helder bewaard. Maar daar wel dan? Trouwens, ds. Spijkerboer vraagt zich dat ook terstond af. Laat Spijkerboer zelf eens een gedegen boek schrijven waarin hij de hele kerk, Bonders en midden-orthodoxen, en er zijn er nog meer in de Hervormde Kerk, uit de doeken doet wat Reformatorisch is en wat dat concreet inhoudt voor ons zijn in de Hervormde Kerk en in de wereld waarin wij heden leven. Wij de schillen. Wel, hij dan de vrucht. Hij schijnt het te weten.

Dit artikel werd u aangeboden door: https://www.hertog.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 16 maart 1979

Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's

KLEINE KRONIEK

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 16 maart 1979

Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's