De Heilige Geest en het Woord

De Geest en Zijn werk

Het kan geen kwaad dat wij in de weken na Pinksteren nogeens nadenken over de Heilige Geest en Zijn velerlei werk. Vanuit de sekten wordt ons nogal eens voor de voeten geworpen dat wij in de kerk(en) te weinig bezig zijn met de Heilige Geest, of zelfs dat de Heilige Geest Zelf weinig of niet bezig is in de kerk(en) en dat daar van Zijn werk nauwelijks iets te merken is. En inderdaad, de matheid en de ingezonkenheid van het geestelijk leven geven ons weieens aanleiding orn met de profeet te vragen: Waar is Hij Die Zijn Heilige Geest in het midden van hen stelde?

En toch is het werk van de Heilige Geest zo veel en velerlei. Het is immers de Heilige Geest Die werkzaam was in de schepping: De Geest Gods zweefde (broedde) op de wateren. Het is ook de Heilige Geest Die Zijn vernieuwend werk doet in de natuur: Zendt Gij Uw Geest uit zo worden ze geschapen en Gij vernieuwt het gelaat van het aardrijk. Het is de Heilige Geest Die de Geest der wijsheid en der kennis is, Die mensen bekwaam maakt tot hun werk, Die zelfs kunstenaars inspireert.

Maar niet alleen in de natuur, vooral in het werk van Gods genade is de Heilige Geest voortdurend bezig. Hij is het Die de Middelaar een lichaam toebereidde in de schoot van de maagd Maria. Die Hem aangordde tot Zijn Middelaarswerk. Die de Auteur is van het geschreven Woord Gods. En Die ook werkt in de harten van allen die geloven. Hij geeft verlichte ogen des verstands, Hij wederbaart, vernieuwt, doet ons onze zonde en schuld zien en erkennen, ontdekt ons aan onze verlorenheid, opent de ogen voor Christus, maakt in ons hart plaats voor Christus, neemt het ilit Christus om het ons te verkondigen, doet ons roepen , , Abba, Vader", vervult ons tot alle volheid Gods.

En als we deze dingen zo zeggen, dan hebben we nog maar een enkel aspekt van het werk van de Heilige Geest genoemd, en dan nog gesproken in woorden die het mysterie van dat werk nog niet bij benadering kunnen weergeven. Hoe zal immers ooit in menselijke woorden kunnen worden vertolkt het ondoorgrondelijke werk van de Heilige Geest Die van de Vader en de Zoon uitgaat en Die wil wonen en werken in zondaarsharten? Niet voor niets wordt de Heilige Geest, om de veelheid en de volheid van Zijn werkingen, in de Schrift soms genoemd: „de zeven Geesten Die voor Zijn troon zijn".

Die Heere is en levendmaakt

Dat de Heilige Geest nodig en zelfs onmisbaar is om ons deel te doen hebben aan Christus en al Zijn weldaden is een zó bijbels gegeven dat niemand het met enig recht zal kunnen ontkennen. De brieven van Paulus en van de andere apostelen staan vol met uitspraken over de onmisbaarheid van het werk van de Heilige Geest. Zo iemand de Geest van Christus niet heeft die komt Hem (Christus) niet toe (Rom. 8:9). Niemand kan zeggen Jezus de Heere te zijn dan door de Heilige Geest (1 Cor. 12 : 3)

Calvijn, wel de theoloog van de Heilige Geest genoemd, zegt ergens dat de Heilige Geest de band is waarmee Christus ons met Zichzelf verbindt en verenigt. Op een andere plaats dat de Heilige Geest de sleutel is waardoor ons de schatten van het Koninkrijk der hemelen worden opengedaan.

Onze Heidelbergse Catechismus zegt in Zondag 20, dat de Heilige Geest mij gegeven is opdat Hij mij Christus en al Zijn weldaden deelachtig make. En op de vraag waar het geloof vandaan komt geeft hij in Zondag 25 net antwoord: van de Heilige Geest.

Ik denk ook aan ons derde belijdenisgeschrift, de Dordtse Leerregels waarin van de Heilige Geest wordt gezegd dat Hij „doordringt in de binnenste delen van de mens" en dat Hij „opent het hart dat gesloten is, vermurwt dat hard is, besnijdt dat onbesneden is".

Allemaal variaties op het ene thema dat reeds in de Geloofsbelijdenis van Nicea onder woorden is gebracht met die enkele zin: „Ik geloof in de Heilige Geest'Die Heere is en levendmaakt..."

Met twee woorden spreken

Dat wij slechts door de Heilige Geest deelhebben aan het heil in Christus en anders niet is een waarheid die onder ons nauwelijks tegenspraak zal ondervinden. Echter, wij mensen zijn in staat alles wat de Heere ons in Zijn Woord heeft geopenbaard, naar onze eigen hand te zetten. De verkiezing bijvoorbeeld, zonder welke niemand zalig zou kunnen worden is voor velen in de praktijk een struikelblok geworden op weg naar de zaligheid. Wat God heeft geopenbaard, achteraf, en dan tot troost van allen die in Zijn Naam geloven, wordt vooropgesteld, en dan tot schrik, om mensen van het geloof af te houden.

Op dezelfde manier kunnen we bezig zijn met de Heilige Geest en Zijn werk. Wat ons in de Heilige Schrift wordt geleerd als de enige mogelijkheid om te komen tot kennis van de zaligheid, dat blijkt voor veel mensen te ontaarden in een volslagen onmogelijkheid. Immers, in het pastoraat lijkt het weieens alsof de Heilige Geest, Die er Zijn werk van maakt om Christus en de zondaar tot elkaar te brengen, niets liever zou doen dan die twee bij elkaar vandaan te houden. We kennen die redenering wel: Ja, ik lees wel in de bijbel en ik buig mijn knieën en ik ga trouw naar de kerk, maar uiteindelijk zal de Heilige Geest het toch moeten doen! Alsof de Heilige Geest niet gewillig zou zijn om het ook inderdaad te doen en alsof de Heilige Geest, juist door middel van deze dingen het niet zou doen!

Hoe diep dit misverstand ingeworteld zit blijkt weieens op de catechisatie. Wanneer aan de jongens en meisjes de vraag wordt gesteld: „Hoe kom je nu aan waarachtig geloof? " dan luidt tien tegen één het antwoord: „Door de Heilige Geest".

Ik heb dan weieens de gewoonte om te zeggen: „Wil je met twee woorden spreken? " Er volgt dan meestal een niet-begrijpend aanstaren, omdat ze zich niet bewust zijn onbeleefd te zijn geweest. En dan moet ik ter . verduidelijking zeggen: „Heilige Geest, dat is maar één woord. Geest èn Woord, dat zijn twee woorden".

Door middel van het Woord'

We doen dus niets af van het feit dat het de Heilige Geest is Die levendmaakt, Die het hart wederbaart en vernieuwt, Die het verstand verlicht en de wil ombuigt. Maar deze verborgen werking van de Heilige Geest staat nooit los van het Woord. Hoe zou dat ook kunnen, daar de Heilige Geest Zelf de Auteur is van het Woord?

Er is weieens gezegd: „De Heilige Geest is niets anders dan het Woord Gods in aktie". We denken aan woorden uit de Schrift als „Hij spreekt en het is er, Hij gebiedt en het staat er"; of: „God Die de doden levend maakt en roept de dingen die niet zijn alsof ze waren". En heeft Christus Zelf niet gezegd: „De ure komt en is nü dat doden zullen horen de stem van de Zoon van God en die haar gehoord hebben zullen leven"?

De Catechismus antwoordt dan ook, in de reeds genoemde Zondag 25, op de vraag: „Vanwaar komt dit geloof? " niet zonder meer met: „Van de Heilige Geest", maar voegt daaraan toe: „Die het geloof in onze harten werkt door de verkondiging van het heilig Evangelie".

Het Woord van God, het Evangelie, is dus het genademiddel bij uitstek. Telkens als het Woord ons verkondigd wordt, doet de levende God een beroep op ons hart, op ons geweten, noodzaakt Hij ons tot een keuze, tot een beslissing. Het Woord van God kan nooit vrijblijvend worden aangehoord, maar vraagt om antwoord. Als het Evangelie met Zijn beloften ons wordt voorgesteld en Christus ons in dat Evangelie wordt aangeboden, dan kunnen wij niet doen alsof we niets gehoord hebben, alsof 't ons niet aangaat. Dan kunnen we zéker niet meer zeggen: „Jamaar, de Geest moet het toch doen". Want de Geest spreekt door middel van het Woord, en heeft Zich gebonden aan het Woord. En zo is de prediking van het Woord „een kracht Gods tot zaligheid voor een ieder die gelooft".

Een verborgen werk

Er is al veel getwist over de vraag hoe nu in de wedergeboorte, de vernieuwing van het hart, Woord en Geest Zich tot elkaar verhouden. Immers, de Heilige Geest werkt blijkbaar niet overal waar het Woord wordt gepredikt, want dan zouden allen die het Woord horen ook tot geloof en bekering komen. En waar de Geest wèl werkt, hoe doet Hij het daar? Op die vraag kan eigenlijk niemand een afdoend antwoord geven. De Heilige Geest doet een verborgen werk. Dat heeft de Heere Jezus al gezegd in het nachtelijk gesprek met Nicodemus: De wind blaast waarheen hij wil en ge hoort zijn geluid, maar ge weet niet vanwaar hij komt en waar hij heengaat. Alzo is een ieder die uit de Geest geboren is" (Joh. 3:8).

Alle pogingen om het werk van de Heilige Geest en Zijn „samenwerken" met het

Woord op formule te brengen moeten ergens falen, omdat dit werk zich gewoon niet onder woorden laat brengen.

Het is, om nogeens met de Dordtse Leerregels te spreken, „een gans bovennatuurlijke, een zeer krachtige en tegelijk zeer zoete, wonderbare, verborgen en onuitsprekelijke werking, die naar het getuigenis van de Schrift (die van de Auteur van deze werking is ingegeven) in haar kracht niet minder noch geringer is dan de schepping of de opwekking uit de doden, alzo dat al diegenen in wier harten God op deze wonderbaarlijke wijze werkt, zeker, onfeilbaar en krachtig wedergeboren worden en metterdaad geloven". (Art. III/IV, par. 12)

Het zaad der wedergeboorte

Het is voor ons niet zo belangrijk te weten hoe de Heilige Geest Zich paart aan het Woord, het is wèl belangrijk te weten dat Hij het doet. Deze wetenschap zal ons ertoe aandringen, de middelen der genade biddend te gebruiken. Zo niet, dan zullen we eenmaal vallen onder het vonnis: Het Woord der prediking deed hun geen nut omdat het met het geloof niet gemengd was in degenen die het gehoord hebben" (Hebr. 4:2).

Vandaar dat de Leerregels, die zo sterk de nadruk leggen op het werk van de Heilige Geest, ook rustig durven stellen dat dit werk van de Geest „niet uitsluit, maar juist vereist het gebruik der middelen waardoor God naar Zijn oneindige wijsheid en goedheid deze Zijn kracht heeft willen uitoefenen". Het Evangelie, zeggen ze, is immers een zaad der wedergeboorte en een spijs der ziel!

Twee dingen hebben allen die in het Woord arbeiden altijd weer voor ogen te houden. Het ene is: de Geest is het Die levendmaakt. Het andere is: Ontvangt met zachtmoedigheid het Woord dat in u geplant wordt en dat uw zielen kan zaligmaken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen