KLEINE KRONIEK

Vragen rond het huwelijk

Over bovenvermeld onderwerp hield drs. A. Noordegraaf op de jaarvergadering van de Confessionele Vereniging een lezing. Begrijpelijk dat dit onderwerp aan de orde werd gesteld, want hierover leven in onze tijd vele vragen, ook binnen de gemeente. Menige kerkeraad zal zich hebben te beraden over een aanvraag voor een kerkelijke huwelijksbevestiging, waarbij één of beide partners gescheiden zijn. Ouders zitten met de handen in het haar, want één van de dochters woont samen met een vriend en leeft alsof ze gehuwd is. In het Hervormd Weekblad (orgaan van de Confessionele Vereniging) stond in het nummer van 26 juli het eerste deel van de lezing van ds. Noordegraaf. We willen u daaruit iets laten lezen.

Het huwelijk in opspraak

Ds. Noordegraaf begint aldus: „Wij verkeren in een merkwaardige situatie. Enerzijds blijkt er in ons land op grote schaal getrouwd te worden en neemt het aantal trouwlustigen toe, zodat je geneigd bent te zeggen dat de situatie van het huwelijk bijzonder sterk staat. Anderzijds is het huwelijk in zijn traditionele vorm in onze revolutionaire tijd op allerlei wijze in opspraak.

Elke pastor, arts of maatschappelijk werkerweet van vele, vaak schrijnende noodsituaties. Statistieken over ontbonden huwelijken laten verontrustende cijfers zien.

Pleidooien voor alternatieve samenlevingsvormen, zoals het samenwonen van ongehuwden, of de communale leefgemeenschap winnen steeds meer terrein.

Voor-echtelijk of buiten-echtelijk geslachtsverkeer wordt door velen toegejuicht als het doorbreken van sexuele taboes.

De verbinding tussen huwelijk en kinderzegen is lang niet meer voor ieder vanzelfsprekend. Kunnen we, zo zegt men soms, in een wereld met dreigende overbevolking, die verantwoordelijkheid nog wel op ons nemen? " —

Gewijzigde situatie

Uitvoerig gaat ds. Noordegraaf vervolgens in op de gewijzigde omstandigheden waarin wij heden zijn terecht gekomen vergeleken met enkele decennia geleden:

„De snelle veranderingen op allerlei terrein in onze samenleving hebben ook de visie en de praktijk van huwelijk en gezin niet onberoerd gelaten. Ik noem zonder te streven naar volledigheid enkele van die veranderingen.

Door de emancipatie van de vrouw die zich grotendeels heeft doorgezet is de relatie tussen man en vrouw in vele opzichten gewijzigd. Man en vrouw zijn veel meer eikaars partners geworden, financieel onafhankelijk van elkaar, terwijl de rolverdeling veel minder vast ligt. De relatie blijkt daardoor kwetsbaarder geworden te zijn. De mogelijkheden voor overspel, relaties met derden blijkt veel groter te zijn dan vroeger. De kracht van de traditie, alsmede de sociale controle die men in de vroegere gesloten gemeenschappen op elkaar uitoefende, heeft aan invloed verloren. Echtscheiding was in een gemeenschap waar iedereen iedereen kende, vroeger een schandaal. De enkeling leeft veel meer anoniem. Twee mensen in een huwelijksrelatie zijn veel meer op zich zelf aangewezen. De bindende kracht van de dorpstraditie of de gewoonten van de buurt is veelal verdwenen.

De toegenomen welvaart heeft naast allerlei positieve kanten, ook het consumptieve levenspatroon bevorderd. Als je kunt krijgen wat je wilt, vaak zonder veel inspanning, word je licht verwend. En verwende mensen kunnen tegenslagen maar moeilijk aan. Onze cultuur is in vele opzichten hedonistisch doordrongen van een streven naar genot, naar een gestroomlijnd leven, waarin voor ascese, zelftucht, onthouding geen plaats is. En deze hang naar een gestroomlijnd leven betekent-vaak een vlucht uit de verantwoordelijkheid.

In de vierde plaats noem ik de revolutie inzake de waardering van de sexualiteit. Ongetwijfeld zit hier een reactie in tegen onbijbelse, Grieks-dualistische onderwaardering van de lichamelijkheid en de sexualiteit.

Maar rcactiebewegingen slaan gemakkelijk door. Vandaag de dag spelen lustbevrediging en behoeftebevrediging een doorslaggevende rol. Het sexuele dreigt verzelfstandigd te worden. Ik heb dan nog niet eens diegenen op het oog voor wie sex een consumptieartikel aan het worden is. Ik denk veel meer aan al die voorlichtingsboekcn die ons suggereren dat een goede sexuele techniek een gelukkig huwelijk moet garanderen en dat het uitleven van je sexuele gevoelens een belangrijke bijdrage vormt tot de harmonische ontplooiing van de mens.-

Tenslotte zou ik onder de factoren die mede oorzaak zijn van een gewijzigde visie en levenspraktijk ten aanzien van huwelijk en sexualiteit toch ook willen noemen het verschijnsel van de secularisatie. De zucht van de moderne mens om in autonome mondigheid zich te onttrekken aan de normen van een door God gegeven openbaring met bindende voorschriften, het horizontalisme van onze tijd, heeft mede de chaos rondom eros bevorderd.

Wij staan daar ook als christelijke gemeente midden in. Immers wij leven in deze tijd, in deze wereld, wij ademen de lucht in van de cultuur van vandaag. En de secularisatie laat ook onze gemeenten, en met name onze jongeren niet onberoerd.

Het is niet zo eenvoudig als christen vandaag de dag onze weg in dit alies te vinden. De maatschappelijke ontwikkelingen gaan hun gang. En het blijkt b.v. in toenemende mate moeilijk bijbelse inzichten te vertalen in de wetgeving.

In pastoraat en hulpverlening stuiten we vaak op een weerbarstige werkelijkheid die ons soms dwingt tot compromissen. Dat moet ons bescheiden maken in ons spreken en oordelen. Jc kunt soms „stoere" uitspraken doen, zeer belijnd en zeer principieel, totdat je, als ouders van opgroeiende kinderen, geconfronteerd wordt met de concrete situatie, en dan staan we ondanks onze stoere woorden sprakeloos.

Daar komt bij dat we er ook niet mee klaar zijn als we ons terug trekken op gewoonte of traditie,

hoeveel goeds daar ook van te zeggen valt. Maar eerlijk is eerlijk: Kunnen al onze gewoonten op het terrein van huwelijk en sexualiteit de toets van de bijbelse kritiek doorstaan? Flebben we ook, als christenen, niet vaak een dubbele moraal gehanteerd, waarbij de man altijd veel meer mocht dan de vrouw?

Heeft de nieuwe sexuele moraal niet terecht de vinger gelegd bij een stuk formalisme en schijnheiligheid, ook onder ons, waarbij onder het vernis van de gehandhaafde regel huwelijkspraktijken schuil gingen, waarbij oprechte liefde en trouw ver te zoeken waren? Hebben we het zevende gebod niet menigmaal geïsoleerd van de overige geboden, zodat zonden tegen dit gebod breed uitgemeten en bestraft werden, terwijl men vergat dat er nog negen andere geboden zijn?

Ik wil maar zeggen: Wij zullen onze weg moeten vinden tussen verstarring en verwarring door.' v —

Verloving-samenwonen-huweüjk

Ook de redactie van het weekblad Kerknieuws besteedde aandacht aan de lezing van ds. Noordegraaf. Men had met hem een gesprek, dat te lezen stond in het nummer van 22 juni j.1. Daaruit lichten we het volgende gedeelte voor u, waarin ds. Noordegraaf ingaat op een vraag aan hem gesteld over het veelbesproken samenwonen:

— Een andere vorm van relativering van het ideaalbeeld van het gezin is te vinden in het verschijnsel van samenwonen. Dr. Rinzema zei onlangs in een interview met dit blad dat het samenwonen eenvoudigweg de rol van de verloving heeft overgenomen.

— ja, daar zit wel wat in, maar helemaal waar is het naar mijn mening niet. In de eerste plaats zijn er veel samenwonenden, die helemaal niet het plan hebben om te gaan trouwen. Verder is het natuurlijk toch ook een wezenlijk verschil, dat mensen die gaan samenwonen hun relatie zo alzijdig willen beleven, dat ze dat ook uitstrekken tot de geslachtsgemeenschap. En ik heb de indruk, dat Rinzema niet alleen vaststelt dat in de praktijk samenwonen op die wijze de functie van de ver-loving overneemt, maar dat hij er ook principieel ruimte voor wil maken. En daar heb ik toch moeite mee. Ik ben geneigd om in de lijn van het synodale rapport 'Liefde en sexualiteit' te zeggen, dat je er bijbels toch moeilijk om heen kunt dat de geslachtsgemeenschap haar legitieme plaats binnen het huwelijk heeft.

— Dat dat verschil er is tussen verloving en samenwonen, is duidelijk. Maar wanneer u de verbondenheid van geslachtsgemeenschap en huwelijk fundeert, dan gebeurt dat toch door te wijzen op de noodzakelijke verbinding van sexualiteit en trouw. Maar is die verbondenheid ook niet aanwezig in de serieuze vorm van samenleven waar we nu over spreken?

— Ik ben best bereid om aan te nemen dat vele mensen die samenwonen voor zichzelf die trouw heel oprecht menen. Zoals ik dat ook aanneem van wie zich verlooft. Maar een verloving kan uitgaan, al kost dat soms veel pijn. Een verloving is daarom ook nog geen huwelijk. En ik ben het met de Amerikaanse ethicus Lewis B. Smedes eens, dat de geslachtsgemeenschap daartegenover toch een levensbindende handeling is. En daarom is het goed, dat een huwelijk ook publiek gesloten wordt. Ik vind dan ook, dat er toch een stuk onhelderheid in schuilt, wanneer men zegt: wij willen elkaar altijd trouw zijn, maar we willen dat niet publiek bevestigen. Ik heb de indruk, dat de mens van vandaag die bescherming en bedijking van zijn relatie net zo hard nodig heeft als de mens in bijbelse tijd, en misschien nog wel meer.

Gedragen door de gemeente

— Hoe zoudt u samenwonende mensen pastoraal willen benaderen?

— Dat is een moeilijke vraag, en daar valt ook niet één lijn in te trekken. Daarom begint het pastoraat met het luisteren. Je moet goed doorvragen naar de motieven. Daarom heb ik er bezwaar tegen om in alle gevallen van samenwonen te spreken van 'hokken'. Dat vind ik verwarring stichtend. Het maakt voor mij wel verschil of twee jonge mensen het eigenlijk niet aandurven, en uit angst

vcor de grote woorden die ze moeten spreken niet durven te trouwen, óf dat ze uit een geëmancipeerd en geseculariseerd vrijheidsbeeld gewoon niet willen trouwen. Nou moet u niet de conculsie trekken: dus van Noordegraaf mag het ergens wel. Nee, ik denk dat het eigenlijk niet kan, maar ik denk wel dat er moeilijke situaties zijn, waarin je zegt: in die gebrokenheid moeten we samen verder. Vandaar dat ik er geen vrede mee heb als mensen als algemene regel stellen: ze hebben samengewoond, dan wil ik het huwelijk niet inzegenen. Als mensen opnieuw willen beginnen en je kunt de kwesties bespreekbaar maken vanuit de verbondenheid aan het Woord van God, het Evangelie van zonde en genade, en als ze serieus een kerkelijke inzegening van hun huwelijk begeren — mag de kerk die uitgestoken hand dan weigeren? Een heel belangrijke vraag is dan ook: is de gemeente zozeer een gemeenschap, dat de huwenden zich daar thuis voelen, zich gedragen weten. De gemeente moet niet alleen ach en wee roepen als er mensen samenwonen, maar ze moet ook door haar voorbede de jonge mensen dragen, die met veel strijd en moeite het huwelijk ingaan. Pas dan kun je aan jonge mensen ook duidelijk maken wat de grote waarde van de huwelijkssluiting is als steun voor die relatie." —

Slot

Nog veel vragen zouden er te noemen zijn. Naast het te veroordelen samenwonen, denk ik aan het toch wel veelvuldig berekend aangegane huwelijk. Een vrij duur huis wordt gekocht. Maar op de basis van jarenlang inkomen van beide gehuwden. De 'pil' zorgt ervoor dat dat kan. Reageert men dan net zo heftig als wanneer jongeren gaan samenwonen? Ik wil niet beweren dat de hier opdoemende problemen zo simpel zijn op te lossen. Daarom mogen we ze niet ontwijken. Gods gebod vraagt om liefdevolle gehoorzaamheid. Gij geheel anders. Dat geldt ook inzake het huwelijk en wat daarmee samenhangt. We zijn drs. Noordegraaf dankbaar voor de heldere toelichting bij deze vaak brandende problemen in gezinnen en gemeenten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen