Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Mensenrechten

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Mensenrechten

11 minuten leestijd Arcering uitzetten

(2)

Met uw goedvinden zetten wij de verkenning van de mensenrechten voort. Nu ik deze weken met deze materie me meer dan ooit bezig houd, valt me op dat dit woord als aanduiding van norm welhaast elke dag eens of meer ter sprake komt in de stroom van nieuws waarmee we worden overspoeld. De laatste dagen vervulde de tragische dood van vier nederlandse journalisten in San Salvador zovelen met deernis en met verontwaardiging ook. Steeds ging het in de beschouwingen, die aan de toedracht ten beste werden gegeven, over de rechten van de mens. Ik wil verder gaan met een verwijzing naar de verworteling van' bedoelde rechten in eerder, soms eeuwen verschenen verklaringen van dezelfde aard. Na deze terugblik zou ik ook aan de orde willen ' hebben de vraag hoe de mensenrechten tot dusver hebben gefunktioneerd. Wij kunnen hiermee zeker een artikeltje vooruit.

het ei van Franklin

De achternaam van de een is soms andermans voornaam. Mogelijk hoorden we van Benjamin Franklin, de Amerikaanse geleerde en staatsman. Te zijner tijd, als geen calamiteiten en catastrofes volle aandacht opeisen, zou men in 1990 best eens zijn sterfdag, dan 200 jaar geleden, kunnen ge-

denken. Franklin was onder andere de uitvinder van de bliksemafleider. Over deze deugdzame deïst gaat het nu niet. Nog niet.

Een president in datzelfde Amerika, Franklin Delano Roosevelt, legde de grondslagen voor de Verenigde Naties. Trouwens een van zijn voorgangers, Thomas Wocdrcw Wilson, deed hetzelfde in zijn tijd voor de Volkenbond, waarvan ook al sprake was in het vorige artikel. Roosevelt was — als het u interesseert — van Nederlandse afkomst. In Oud-Vossemeer kan men u de woning van zijn voorgeslacht aanwijzen.

De ontdekker van het Amerikaanse continent leeft tegelijk voort als de man van het ei. Het ei van Columbus. Onze Franklin D. legde zogezegd het ei voor de Human Rights, de mensenrechten.

Roosevelt was een van de drie of vier grote leiders gedurende de laatste grote mondiale oorlog. Een van de mannen van Yalta was hij. Maar vooral architect dus van de Verenigde Naties en profeet en leraar van de mensenrechten. Nog volop in oorlogstijd, toen de meeste ellende nog komen moest en toen de strijd eigenlijk nog maar goed en wel_ was aangebonden, verkondigde Roosevelt in zijn jaarlijkse boodschap aan het Congres van de Verenigde Staten van Noord-Amerika — denk aan onze Troonrede — en wel op 6 januari 1941, de vier fundamentele vrijheden namelijk geloofsvrijheid, vrijheid van meningsuiting, vrijwaring voor vrees en voor gebrek. Zoals de geboorte van een prinses in barre oorlogstijd hoop en moed gaf aan een geknecht en bedreigd volk werden kiemen gelegd voor een betere verstandhouding tussen mensen en volkeren onderling in een periode, waarin rechten en vrijheden door soldatenlaarzen werden vertrapt.

In benauwdheid der tijden, toen mensen mager werden als hun gebeente en toen duizenden in dozen van karton naar hun graf werden gebracht. Zo wrang waren die jaren. Roosevelts vier vrijheden vormden een kader voor de toekomstig uit te werken rechten van de mens. Zijn vier vrijheden waren de zaden, waaruit de Universele Verklaring zou opwassen. Het ei van Franklin, dat bijna zeven jaar later in Parijs zou worden uitgebroed.

Roosevelt heeft zijn „Kanaan" niet mogen binnengaan, laat staan beërven. Hoezeer het ging om zijn initiatief en zijn levenswerk blijkt uit het feit dat Roosevelts vrouw, zijn stut en steun in moeilijke jaren, als eerste presidente optrad van de Commissie inzake rechten van de mens. De benoeming van haar eerde tegelijk de grondleggende arbeid van haar overleden echtvriend.

diepere wortels

Als mensen hebben mensenrechten een stamboom. Niet elkeen kan als de Universele Verklaring verre voorouders met naam en toenaam vermelden. De onthoudende l^zer herinnert zich hoe ik terloops de vorige keer bij het citeren van het eerste artikel van de mensrechten, liet zien dat daarin de woorden vrijheid, gelijkheid en broederschap voor het grijpen lagen. Minstens mogen wij afdalen naar de Franse Revolutie om na te gaan welk bloed de mensenrechten door de aderen vloeit.

In 1789 verscheen de zogenaamde „Déclaration", de Verklaring van de rechten van de mens en van de burger, een proclamatie, die nog aan de later geformuleerde grondwet voorafging. Tot ap de dag van vandaag wijst de in 1958 laatstelijk gewijzigde Franse grondwet naar deze „Déclaration" terug. Ik noemde daarnet het jaartal 1789. Dat was de tijd van de eerstgenoemde Franklin, de man wiens geslachtsnaam zo luidde. Deze Benjamin ging in 1776 naar Frankrijk om steun te vragen voor de Amerikaanse revolutie. Met veel succes deed hij dat.. Teruggekeerd had hij als president van Pennsylvanië een groot aandeel in de totstandkoming van de grondwet van de Unie. Wat mensenrechten betreft en de bijdrage van de Verenigde Staten daaraan kunnen wij een duidelijke lijn trekken van Franklin tot Franklin om het pakkend te maken.

Beschrijvers van mensenrechten duiken nog dieper in de historie. Reeds de Magna Charta van 1215 hebben de Universele Verklaring van 1947 gevoed. Ik bedoel het befaamde document ook „Groot Privilegie" geheten, dat door de toenmalige Engelse lords ais vrijheidsbrief werd afgedwongen aan hun vorst Jan zonder land. De Magna Charta gelden als grondslag van de burgerlijke rechten in het Verenigd Koninkrijk en eisen voor zich de eer op de eerste en oudste grondwet te mogen zijn. Evenals de Franse revolutie heeft de Angelsaksische wereld van de Magna Charta af aan, via ook de allerhande Bills of Rights van diverse Noord-Amerikaanse Staten en niet te vergeten de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring van 1776 aan vorm en inhoud van de dertig rechten van de mens, neergelegd in de Universele Verklaring, belangrijk bijgedragen.

Wat wel opvalt is de omstandigheid dat opstandigheid stoot gaf een codificering, verwoording, van verworven rechten. Na de revolutionaire omwentelingen, bevrijdingen en onafhankelijkheidsverkrijging worden de vrijheden ingegraveerd. Verbazingwekkend is dit niet. De drang is sterk om vast te legen wat dikwijls ten koste van tranen en bloed w T erd bevochten. Men moest voorkomen dat op sluipende manier de aanspraken Weer zouden ontglippen. Het nageslacht zou het klaar moeten weten.

Wanneer staatkundige verplaatsing van bakens vele zinnen, woorden en begrippen hebben toegedaan lijkt het zin te hebben ook de Russische revolutie 'pas van 1917 te onderzoeken op gehalte van mensenrechten. In hoofdlijnen komt resultaat van ingesteld onderzoek er op neer dat weliswaar officiële verklaringen en betuigingen behoorlijk tol hebben betaald aan verbale belijdenis, aan belijdenis met lippen zogezegd, zonder overigens veel nieuws toe te voegen. Dat laatste geeft reeds te denken. Aan het werkelijk concreet maken van mensenrechten heeft de Russische Revolutie niets opgeleverd. Integendeel.

De bronnen van de humanitaire rechten waren er verschillende zoals intussen ons is gebleken. Eén onderzoeker begint zelfs bij de profetische woorden van de welbekende Micha, die — zoais u weet — verkondigde: „Hij heeft o bekend gemaakt, o mens!, wat goed is; en wat eist de HEERE van u, dan recht te doen en weldadigheid lief te hebben en ootmoediglijk te wandelen met uwe God? " (6, 8). Van Micha leidt hij ons langs 't massagraf van de jonge vrijheidshelden om de beroemde rede van Pericles te horen en vervolgens naar de Bergrede. Zodoende komen wij tot de conclusie dat mensenrechten diep wortelen in klassieke en, wat meer is, in canonieke getuigenissen. „Hij heeft u bekend gemaakt, o mens!" Die aanspraak: o mens! is treffend nu wij bezig zijn. wortels bloot te leggen van de rechten van de mens. Het ontgaat ons echter niet dat mensenrechten slechts tot hun recht komen, wanneer mensen recht doen en weldadigheid liefhebben.

Heel begrijpelijk was het slechts mogelijk zeer sumier de stamboom te tekenen. Het - ging er alleen maar om een enkele gedachte te bepalen. Een gedachte die wij hard nodig hebben, wanneer wij in een derde en laatste stukje onze houding ten aanzien van de mensenrechten zullen verwoorden. Daarom is het begonnen. Maar geen evaluatie zoals dat tegenwoordig meestal heet, geen bepaling van waarde (en onwaarde) zonder gezien te hebben.

Na deze wijdse blik in het verleden wat meer naar het heden. Ik beloofde ook een weergave van de werking van de geformuleerde mensenrechten. Toen de mensenrechten aanvankelijk als voorstellen circuleerden, hadden vooral westerse mogendheden nog al bezwaren en moeilijkheden. In de na-oorlogse periode vond de liquidatie plaats van de koloniale relaties. Men vreesde inmenging ter zake aangelegenheden. Toen de dekoloniesatie 'redelijk voorspoedig zijn beslag kreeg, verdwenen vele bedenkingen. Daarna kreeg wellicht het gevoelen de overhand dat de voormalige koloniale landen een aanzienlijke bijdrage hadden geleverd en dat zodoende 'n moreel recht ontstond om collegalanden, waar mensenrechten te wensen overlieten, te kunnen manen. Een machtige en heel de wereld bestrijkende vrijwaring van vrees zat er volstrekt niet in. Met een verwijzing naar de rechten van de mens sta je, hoe invloedrijk ook en zelfs met één van de eerste violen in de hand, een andere mogendheid heel snel op zeer lange tenen. Maar met het verweer van niet-inmenging is het mogelijk van je af te slaan. Ook lukt het met een tegenaanval de aandacht af te leiden.

Ons land wil graag medeleden van de Verenigde Naties voor de voeten lopen en op dit punt zedenmeesteren. Allicht staat zo'n aangevallen natie best met haar woordje klaar. Nederlanders, die veronderstellen dat mensenrechten bloeien en groeien op onze bodem, staan toch wel een moment beteuterd te kijken, wanneer na aantijgingen van schromelijke schendingen van humane rechten, die andere mogendheden prompt gereed zijn met een weerwoord. Ons land moet de hand in eigen boezem steken. De bejegening van minderheden, die leiden tot een gijzeling als bij Wijster, en het optreden tegenover woonwagenbewoners laden boter op onze hoofden. Dat zeggen ze. Er mankeert bij

ons Ook genoeg aan, zo zie je maar.

Vanzelfsprekend bleef er ter wereld genoeg te wensen over, wanneer de mensenrechten als maatstaf worden aangelegd. Terwille van sterker effect besloot ons deel van Europa tot het verdrag van Rome, dat in november 1950 werd gesloten. Temeer ook omdat vele landen eindeloos traineerden om de verdragen inzake de mensenrechten te ratificeren. Mooie doelstellingen en schone idealen hebben lange, lange aanlooptijden nodig in de gebroken wereld, indien zij al ooit volkomen slagen.

aller heren landen en mensenrechten

Om te laten zien wat er over de hele wereld aan de hand is wanneer je alle mogelijke toestanden gaat toetsen aan mensenrechten en fundamentele vrijheden, heb ik een vijftal dikke delen, elk van ruim vijfhonderdvijftig pagina's, naast de typemachine opgestapeld. Ik moet u zelfs een inhoudsopgave van al die delen besparen. Ik beperk me vooral tot wat in het eerste deel aan de kaak wordt gesteld. Politieke gevangenissen in de USSR, de bekende Goelagarchipel. Daar opent dit deel mee. Het uitvoerige artikel wordt op de voet gevolgd door een analyse van de discriminatie van zwarten in de V.S. Voorts antijoodse discriminatie sedert het einde van de tweede wereldoorlog. Discriminatie komt nog al eens ter sprake. Bijvoorbeeld ook in het arabische midden-oosten en zelfs in Groot-Brittanië. Gastarbeiders in West-Duitsland, situaties in Spanje en in Peru. Elders ethnische minderheden als de Koerden in Turkeye en in Iran, Irak, Syrië. Kabyls (Berbers) in Noord-Afrika. Ethnische minderheden in Japan. Ook rassenrelaties in Australië geven reden tot pessimisme. Zo gaat het door in alle delen van deze studies. Kastensystemen in India en Srki Lanka. Telkens komen bovendien al eerder onderzochte situaties opnieuw aan de orde, omdat intussen meer materiaal en documentatie ter beschikking was gekomen. De Papoea's op West-Guinea vragen bijna dertig bladzijden. Geen werelddeel en geen land gaat vrijuit. In dit opzicht mag gezegd worden dat veel boeken maken geen einde is om een woord-van de Prediker aan te halen.

Trouwens, nu we het over de Prediker hebben: Hij wist het reeds getuige zijn woorden: „Daarna wendde ik mij en zag aan al de onderdrukkingen, die onder de zon geschieden; en ziet, er waren de tranen der verdrukten en dergenen, die geen trooster hadden; en aan de zijde van hun onderdrukkers was macht, zij daarentegen hadden geen vertrooster" (4, 1).

Ook ons eigen land blijft iiiet buiten schot. De vaderlandse tolerantie is bijna spreekwoordelijk, maar een auteur vindt het de moeite waard die verdraagzaamheid aan de toets der critiek te onderwerpen. De titel toegelicht zegt: Holland op de rand van conflict. .

Wie vrij is van dit kwaad werpe de eerste steen. Alle landen, " volken, talen en rassen zorgen voor zwarte bladzijden in de annalen van de geschiedenis van de mensenrechten. Vijf werelddelen, vijf kloeke delen vol van schending, discriminatie, achteruitzetting en molestratie. Verdrukking van mensen en wie verdrukt smaadt hun Maker. Het is de hoogste tijd dat wij na alle uiteenzettingen ons afvragen welk waarderingscijfer wij moeten toekennen aan de rechten die ons zo bezig houden. Daarvoor een nieuw nummer.

Dit artikel werd u aangeboden door: https://www.hertog.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 9 april 1982

Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's

Mensenrechten

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 9 april 1982

Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's