KLEINE KRONIEK
Les van de verkiezingsuitslag
In „Koers" van 1 oktober werd in de rubriek Kansel en Katheder een terugblik gegeven op de uitslag van de verkiezingen van 8 september 1982. Die terugblik richt zich met name op de uitslag van de 3 kleine protestants christelijke partijen. Meestal verzorgt ds. J. H. Velema deze rubriek en ik neem aan dat hij ook dit artikel heeft geschreven, hoewel het niet met zoveel woorden staat aangegeven.
We geven eerst het artikel uit „Koers" aan u door:
Teleurstellend
„In de eerste plaats moet worden opgemerkt dat deze verkiezingsuitslag ronduit teleurstellend is om meer dan één reden. Teleurstellend is de winst van de Partij van de Arbeid met als gevolg dat deze partij de grootste is geworden. Resultaat is dat een informateur uit deze partij is benoemd — de partij die nota bene oorzaak was van het heengaan van en breuk in het tweede kabinet. Steeds luider wordt gezegd: dat is tijdverlies en dat terwijl ons land zo dringend behoefte heeft aan een krachige regering. Ook de geweldige winst van de WD is geestelijk getaxeerd geen reden om te juichen. Laten we duidelijk stellen dat de VVD geen christelijke partij is, ook al wordt ze een rechtse partij genoemd. Daarmee wordt bedoeld economisch rechts, maar niet geestelijk rechts.
Terecht is gezegd dat dit betekent een oprukken naar het materialisme. Al zijn de ideeën van de WD met betrekking tot de financieel-economische problematiek van ons land gezonder dan die van de PvdA — in geestelijk-zedelijk opzicht hebben we van de VVD niet veel goeds te verwachten. De geest van het oude liberalisme, dat in de vorige eeuw zo scherp tegenover de gereformeerde belijders zich opstelde, is helaas nog niet dood.
Dat zijn twee redenen waarom deze uitslag teleurstellend moet worden genoemd.
Derde reden
Een derde reden is gelegen in het feit-dat de drie kleine chr. politieke partijen weliswaar geen verlies hebben geleden in kamerzetels, maar ook geen winst hebben geboekt. De derde zetel van de SGP is behouden dank zij de lijstverbinding met de beide andere partijen. Maar anders was deze zetel verloren gegaan.
Het blijkt dat deze drie partijen toch niet die weerklank hebben onder ons volk, onder ons christenvolk, waarop velen hadden gehoopt. Hoe menigmaal heb ik in deze weken de redenerig niet gehoord: het gaat nu om Van Agt of Den Uyl. Het is nu zaak dat het CDA de grootste partij blijft; daarom stemmen we daarop. Hetgeen overigens niet heeft geholpen.
Verootmoedigend
Deze uitslag is reden tot verootmoediging voor elk van deze drie kleine „rechtse" partijen. Alle drie hebben op winst gespeeld en hun verwachting niet onder stoelen of banken gestoken.
De SGP als oudste van de drie zag mr. G. Holdijk reeds in de fractie als volwaardig lid "en de supporters van deze partij lieten geen gelegenheid voorbijgaan om deze kundige fractiemedewerker te presenteren.
Het GPV deed hetzelfde. De heer E. van Middelkoop, ook fractiemedewerker gooide hoge ogen — zo werd ons in het Ned. Dagblad voorgehouden — om nu ook in de Kamer te komen. Oudtijds had het GPV ook twee leden. De oude tijden zouden nu weer gaan herleven. Evert de tweede man — koop maar vast bloemen.
Maar ook in de kringen van de RPF meende men door de heer Frinsel op de derde plaats te zetten een goede greep te hebben gedaan. Men was er wel bijna zeker van dat deze Pinksterman „het heil des volks" nu zo gaan behartigen op het Binnenhof.
Geen van deze drie partijen heeft reden tot juichen. Integendeel, elk van deze drie partijen heeft alle reden om zich te verootmoedigen voor Gods aangezicht.
"De hoop van alle drie partijen is voor de eerste jaren vervlogen, alle inspanningen, partijavonden en dure advertenties ten spijt!
Stand van zaken
In de SGP is een duidelijke neergang te bespeuren. Van 2, 13% in 1977 en 1, 97% vorig jaar, kwam de SGP nu op 1.90%. Dat is een duidelijke achteruitgang die te denken geeft. Zonder lijstverbinding zou de SGP gereduceerd zijn tot twee zetels. Deze neergaande lijn is een teken aan de wand!
Er is iets aan de hand in de kringen van de kiezers van deze vanouds zo stabiele partij. Onbehagen, ontevredenheid?
Ook bij het GPV is een lichte achteruitgang te constateren — licht, want een teruggang van 0, 82 naar 0, 81% is niet veel, maar het is wel tekenend dat ook deze partij geen winst boekt ondanks het feit dat ook deze partij zowel in het verleden als heden over bekwame vertegenwoordigers beschikte. Alleen de RFP ging duidelijk vooruit van 1, 25% naar 1, 50% maar kon toch geen derde zetel in de wacht slepen zoals men vurig had gehoopt en verwacht.
Analyse
In het RD van 11 september komt een interessante analyse voor van de stembusuitslag op basis van Intomartcijfers.
Daar wordt o.a. gezegd dat 15000 CDA-ers en 8000 SGP-ers en 3000 GVP-ers overliepen naar de RPF, Daartegenover zouden 10.000 voormalige RPF-kiezers nu CDA hebben gestemd; naar SGP, GPV en zelfs Centrumpartij gingen — naar elke partij — 1000 kiezers en de EVP wist zo'n 2000 voormalige RPF-ers achter zich te krijgen.
De RPF heeft dus nog geen stabiel kiezerskorps. Niettemin, deze partij deed het beter dan SGP en GPV.
Het RD zegt dat deze partij zich via de media en anderzins onmiskenbaar goed weet te verkopen. En dat ondanks het feit dat deze partij geen eigen dagblad heeft zoals de SGP in het Reformatorisch Dagblad en het GPV in het Nederlands Dagblad. Of kan dit nadelig werken omdat men dan te veel, te vaak en te beslist met het eigene van een partij wordt geconfronteerd, hetgeen afstotend kan werken.
Zo kan ik me begrijpen dat reformatorisch denkende SGP-ers zich afwenden van de SGP als ze telkens lezen dat enkele SGP-zaken sterk worden benadrukt. Dat zelfde geldt van die GPV-ers die verder hebben leren kijken dan de ware kerk waarvan zij overigens van harte lid zijn.
Reactie
Het is vooral het Reformatorisch Dagblad dat duidelijk aandacht besteedde aan deze teleurstellende uitslag. Helaas op een bijzonder irriterende, kloven verbredende manier.
„Nu zich verlies van kiezers voordoet naar de RPF zal de SGP zich ten opzichte van die partij duidelijker moeten profileren. De SGP zal meer dan tot dusver de kiezer duidelijk moeten zien te maken dat hij zijn stem het meest verantwoord op haar lijst uitbrengt en niet op die van CDA, RPF, GPV of welke andere partij ook."
Het is deze reactie, die me dit artikel mede doet schrijven.
Niet verstaan
De commentator van het RD heeft de les van de verkiezingsuitslag niet verstaan. Hij heeft uit partijpolitiek oogpunt het voor de SGP opgenomen daarmee die lezers van zijn blad tegen de haren instrijkend die bij gebrek aan beter deze krant, die niet reformatorisch of katholiek is, lezen, maar die vurig hopen dat er nog eens iets gaat veranderen op het terrein van de dagbladpers. Maar dat is het ergste niet, al is het zeer onverstandig en zeer ontactisch. |
Het ergste is dat op deze wijze de stembusuitslag niet geestelijk wordt gewogen en dat mag men van een krant die prijs stelt op het woord reformatorisch verwachten!
Ieder vecht voor zijn eigen huis — de oude SGP voorop, maar niemand lijkt te vragen naar het belang van Gods huis en Gods zaak in deze landen.
Eenheid of verschil?
Zijn we ervaren in het verstaan van de tijden ais we in deze weken en maanden de verschillen tussen de drie kleine rechtse partijen breed gaan uitmeten en ons opmaken om het de orthodoxprotestantse kiezer voor te houden: bij ons moet u wezen! dit is het gebod van het uur!
Ik ben zo vrij om te zeggen dat ieder, die nu strijdt voor eigen gelijk de tijden niet verstaat en een dwaasheid doet in dit tijdsgewricht.
Er zijn ongetwijfeld verschillen tussen deze drie partijen — historische verschillen, ten dele samenhangend met kerkelijke verschillen. We kunnen noch mogen ze ontkennen. Er is een verschillend klimaat. Ik weet het ook wel.
Maar er is veel meer overeenkomst, eenheid tussen deze* partijen dan verschil. Weet u waarom?
Omdat alle drie partijen willen vasthouden aan Gods Woord en Wet ook voor het publieke leven. Dat is een zeer belangrijk gegeven. Alle drie partijen willen getuigen van de souvereiniteit Gods, de alleenheerschappij van Gods Woord, de gehoorzaamheid aan Koning Christus. Dan kan men soms op onderdelen tot verschillende beslissingen komen, als het op stemmen aankomt, zoals laatst in het Nederlands Dagblad werd aangetoond. Maar is dat een belemmering?
Nogmaals — enkele jaren geleden heb ik ook in deze geest geschreven — wil ik gebruik maken van deze gelegenheid om, nu de stembussen geopend zijn en de verkiezingen achter de rug en we hopelijk de eerstkomende tijd niet meer naar de stembus behoeven te gaan, een beroep te doen op iedere reformatorische christen om koste wat kost tot meerdere eenheid tussen deze partijen te komen.
Het zou niet goed zijn om direct te komen tot één partij maar het is wel goed om te komen bij een volgende keer met één lijst. Dat moet kunnen met behoud van ieders zelfstandigheid.
Vele motieven
Er zijn vele motieven voor te noemen. Allereerst: de eer van Gods Naam, die door alle drie partijen wordt gebruikt, vraagt het. Dan: de geestelijke situatie vraagt om een duidelijke, sprekende doorbraak.
Vervolgens: de politieke situatie van nu is zodanig dat de christelijke politiek er veel geloofwaardiger op zou worden als /deze drie partijen de hoofden bij elkaar staken. Vermoedelijk zou dat velen aan spreken die nu zich afwenden van elk van deze drie omdat ze ze te klein vinden.
Ik noem maar enkele motieven.
De interne situatie vraagt er ook om. Zowel bij SGP als GPV is er een duidelijke ondergrondse tendens: het moet anders — anders in de politiek; anders in de krant; anders op allerlei andere gebieden. Juist omdat de RPF daar op heeft aangedrongen, daarom trekt deze partij stemmen uit de beide andere partijen.
Voortouw?
Nog eens weer: wie neemt het voortouw? Een aantal broeders (en zusters) uit alle drie partijen om samen te bezinnen, te overleggen, te bespreken wat ons te doen staat, hier en nu. Het wordt tijd dat er meerdere eenheid komt — de les van de verkiezingsuitslag."
Tot zover „Koers".
Gelijk
Ik denk dat de schrijver volkomen gelijk heeft als hij signaleert hoe de commentator van geciteerd dagblad in zijn vise eerder de verdeeldheid voedt dan tegen gaat. Is de slagvaardigheid van het Gereformeerd Protestantisme niet daarom zo gering vaak, omdat we zo ontstellend geremd worden door onderlinge verdeeldheid. Is dat geen luxe geworden die we ons in onze zo ontstellend geseculariseerde wereld onmogelijk meer kunnen veroorloven? We moeten elkaar inderdaad eerder zoeken als reformatorische christenen dan elkaar afstoten. En dat laatste vindt onder ons helaas meer plaats dan het eerste. Is de secularisatie van ons volk niet mede daarom een oordeel dat we zelf over ons gehaald hebben? Welk getuigenis ging en gaat er van ons uit?
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van donderdag 7 oktober 1982
Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van donderdag 7 oktober 1982
Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's