Spreek de waarheid in liefde

HET NEGENDE GEBOD

(2)

Dc Catechismus wijdt één vraag en antwoord aan het negende gebod. In dit, vrij lange, antwoord 112 wordt eerst aangegeven wat in dit woord verboden, dan wat geboden wordt. Ik ga in dit artikel op het verbodene en in een volgend artikel op het gebodene in aansluiting bij de formuleringen van de Heidelberger in.

Allereerst — en in volkomen overeenstemming met de primaire zin van het gebod — wordt genoemd: 'dat ik tegen niemand valse getuigenis geve'.

Een leugenachtig getuige zal vergaan, zegt de Spreuken-dichter (21 : 28). Het is tegen beter weten in iemand iets aanwrijven en in dc schoenen schuiven, waaraan deze part noch deel heeft. Daarin kun je dan ook nog samenstemmen met andere mensen, een komplot. maken tegen die ene ongelukkige die de zondebok moet zijn. Dat is eigenlijk nóg gemener. Samen voel je je dan sterker tegenover die ene weerloze. Er valt niet te vechten tegen zo'n vals getuigenis. Slechts het beroep op Gods alwetendheid blijft over voor de valselijk beschuldigde. Vandaar dat in de Psalmen zo vaak door een aangeklaagde zijn of haar 'zaakgerechtigheid' wordt gehandhaafd voor het aangezicht van de HEE-RE.

'dat ik niemand zijn woorden verdraaie'

Dat gaat dikwijls met het valse getuigenis gepaard. „Hij heeft toen toch maar dat en dat gezegd en is dat niet hoogst verdacht in het licht van de latere ontwikkelingen? "

Bepaalde woorden worden dan helemaal uit hun verband gerukt, er wordt van af gedaan en er wordt nog eens wat aan tóe gedaan.

Het ligt ons zo gemakkelijk om op een onvolledige en daarom oneerlijke wijze de woorden van anderen weer te geven. Onze weergave van andermans woorden zal in elk geval zó dienen te zijn, dat het kan lijden dat hij er zelf bij zit. Als hij of zij er niet bij is. moeten we des te zorgvuldiger zijn.

De Heere Jezus heeft zelf in alle felheid moeten ondervinden hoe wondend het vals getuigenis is. Van Hem werd geciteerd: deze heeft gezegd: reek deze tempel af, en in drie dagen zal Ik hem weder opbouwen' (Matth. 26 : 61). Dat werd voorgesteld als grootspraak en lastering tegen de tempel en dus tegen de God van de tempel. Godslastering werd Hem ook ten laste gelegd omdat Hij gesproken had: Ik en de Vader zijn één' (Joh. 10 : 30). De andere woorden van Jezus werden niet geacht, maar hetgeen waarop ze Hem meenden te kunnen vangen, werd naar voren gehaald!

Het negende gebod wil dat ik geen achterklapper of lasteraar zal zijn.

Achterklappen is volgens van Dale 'achter iemands rug babbelen, lichtzinnig uit onbedachtzame praatzucht kwaadspreken'. Lasteren is: beledigen, honen, iemands eer of goede naam schenden. Intens gemeen is het om te doen alsof er een roerende vriendschap bestaat, maar intussen er niet voor terug te schrikken om datgene wat in het vertrouwelijk kontakt ter ore kwam achter zijn rug om tégen iemand te gebruiken. Om maar een voorbeeld te noemen: twee vrouwen zijn goede vriendinnen, ze komen veel bij elkaar overhuis, drinken samen koffie en praten heel wat af, waarbij ook heel persoonlijke en intieme zaken ter sprake komen. Maar nu kan het gebeuren dat één van die twee de ander over de straat gaat brengen en allerlei lelijke verhalen uitstrooit, terwijl ze zich héél mooi blijft voordoen. Dat is nu 'achterklap'. Dat komt nooit van openlijke vijanden, maar juist van hen die voorwenden vrienden te zijn.

Het woord 'laster' is nog zwaarder geladen. Iemand bepaalde zaken aanwrijven, terwijl je wéét dat hij of zij er onschuldig aan is. Pertinente onwaarheden heimelijk rondstrooien. Dit is een zonde die in verband staat met het vijfde gebod: oor laster zijn kinderen van hun ouders vervreemd en ouders van hun kinderen. In verband met het zesde gebod: aster kan dodelijk zijn, een mens kan er zo door neergebeukt worden dat hij er nooit weer boven op komt! fn verband met het zevende gebod: uwelijken hebben door laster schipbreuk geleden. In verband met het achtste gebod: oor laster zijn mensen geruïneerd. Maar laster heeft ook alles te maken met de eerste tafel van de wet. Wie lastert tast de naaste als schepsel Gods en zo de Schepper zelf aan. ïn Spreuken 12 : 22 lezen we dan ook: valse lippen zijn de HEERE een gruwel'.

Daar hoort dan ook bij: niemand lichtelijk en onverhoord oordelen of helpen veroordelen.

Ook bij het négende gebod geldt dat de heler even erg is als de steler. „Sommige mensen hebben een duiveltje op hun tong — maar andere mensen hebben er één in hun oren." Ze horen graag iets ongunstigs van een ander. Er zouden niet zoveel roddelaars en roddelpraatjes zijn in de wereld én in de kerk, als er niet zo graag en gretig naar geluisterd werd. Zijn we niet altijd weer geneigd eerder het kwade van een ander te geloven dan het goede? Als boze tongen iets beweren, knikken we bedachtzaam en reageren met: allicht is er wat van waar!

'Lichtvaardig en onverhoord oordelen' doen we soms door alleen maar te zwijgen. We zouden bij het horen van allerlei praatjes telkens de vraag aan onze zegsman of 'zegs-vrouw' moeten stellen: kan hetgeen u zegt wel door de drie zeven van de waarheid?

De eerste zeef: weet u het volkomen zeker wat u over mijnheer X of mevrouw Y vertellen wil? Durft u er uw hand voor in het vuur te steken dat het waar is?

De tweede zeef: dient het ergens toe, is het ook tot nut voor de betreffende persoon, dat u het mij vertelt?

De derde zeef: is het nodig dat ik het weet? Mij dunkt, het merendeel van de 'praatjes' komt niet door deze drie zeven heen!

Wanneer er in de hooiberg een klein vuurtje is aangestoken door één of andere kwaadwillige, en wij staan er maar bij te kijken zonder een hand uit te steken, gaan we dan vrijuit? Natuurlijk niet! We hadden dat vuurtje uit moeten trappen toen het nog gemakkelijk kon en voordat het om zich heen had gegrepen.

Ja, hoe gaat dat? Je zit in een gezelschap, bijvoorbeeld op een verjaardagsvisite — en daar wordt iemand die niet aanwezig is keihard onderuit gehaald. Wat doet u? Knikt u maar wat mee en lacht u maar wat mee? Of zegt u eerlijk: 'ik heb zulke ervaringen nog nooit met hem (haar) opgedaan' of 'er zijn ook wel andere dingen van hem of haar te vertellen'. Dit is onze plicht. Het negende gebod klaagt ons niet alleen aan wanneer wij gesproken hebben waar we zwijgen moesten — maar ook wanneer wij gezwegen hebben waar we spreken moesten.

In dit verband moet ook genoemd worden het hanteren van allerlei dooddoeners, zoals 'als er twee kijven, hebben er twee schuld' of 'de waarheid zal wel in het midden liggen' of 'er zal allicht wel wat van waar zijn'. Voorts het generaliseren: 'van die familie zijn ze allemaal zo', 'negers zijn lui', 'blanken zijn profiteurs'. En dan het etiketteren en stigmatiseren: 'wie eenmaal steelt, is altijd een dief', hij is een nietsnut, zij is niet te vertrouwen, deze is een driftkop en gene heeft ze achter z'n ellebogen. Die man is er één uit dat asociale gezin en die vrouw heeft in een 'inrichting' gezeten, en verder is daar dat mens dat gescheiden is en die vent die zo aan de drank is geweest...

Hier moet ook het rubriceren genoemd worden: we stoppen elkaar in vakjes en daarmee maken we elkaar 'onschadelijk'.

De Catechismus vat dit alles samen in de zin: 'maar dat ik allerlei liegen en bedriegen als eigen werken des duivels vermijde'.

Een slang heeft een gespleten tong. De oude slang, de satan, doet niet anders en niets liever dan bedriegelijk spreken. Dan is hij in z'n element. Water is het element van de vis, lucht is het element van de vogel, leugen is het element van de duivel. Zijn naam, diabolos, betekent 'lasteraar'. In het paradijs is hij al begonnen met lasteren. Daar heeft hij al gepoogd dc HEERE verdacht te maken en dat zaad van laster vond maar al te gemakkelijk ingang in de harten van Adam en Manninne. Wie liegt en bedriegt, is uit de vader der leugens. Slangenvenijn is er dan onder onze tong en onze keel is een geopend graf gelijk.

Allerlei liegen en bedriegen zijn eigen (typische karakteristieke!) werken des duivels. Wie ze bedrijft, laadt de zware toorn Gods op zich. Vergissen we ons niet dikwijls in het soortelijk gewicht van deze zonden met de tong? Waarom wordt bijvoorbeeld de overtreding van het zevende gebod zoveel zwaarder aangerekend dan die van het negende? Het komt voor dat men ach en wee roept over allerlei zonden op sexueel gebied, maar intussen gaat men door met kletsen en kwetsen, roddelen en lasteren. Een bijbelhoofdstuk als Jacobus 3 zou deze blinde vlek

voor het kwaad van de valse tong toch moeten wegnemen! 'Valse lippen zijn de HEE-RE een gruwel — de goddeloze maakt zich daarmee stinkende en doet zich schaamte aan' (Spreuken 12 : 22; 13 : 5).

We zullen eenmaal rekenschap hebben te geven van elk ijdel woord, elk leeg woord en elk vals woord. De leugenachtige komt het beloofde land niet. binnen. De worsteling van Jakob aan dc jabbok was geen schijnvertoning. Dat was werkelijk een worsteling! Want God is waarachtig, maar wij leugenachtig. Hier stokt het. Hier moet ik buiten blijven staan aan de overzijde van de Jabbok. Onder de zware toorn Gods! Zo krijg ik Hem nodig van Wie Jesaja 53 zegt dat Hij geen onrecht gedaan heeft en dat er geen bedrog in Zijn mond is geweest. Ik kan Hem niet meer missen om mijn zonde tegen het negende gebod te bedekken, mijn onreine tong te verbergen onder Zijn reine tong. Maar dan schenkt Hij ook een nieuwe tong door de vernieuwing van de Heilige Geest. Hebt u die nog niet?

U mag er om vragen met die oude, zondige tong van u. Want er staat zo onvoorwaardelijk in psalm 81: doe uw mond wijd open en Ik zal hem vervullen!

V.

J. H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen