KLEIKE KRONIEK
Strompelend samen
Dat schrijft dr. A. A. Spijkerboer boven een deel van zijn bijdrage aan de Kroniek in het aprilnummer van Kerk en Theologie. Dat 'samen' slaat op de u bekende beweging 'Samen op Weg'. En dat strompelend heeft o-.a. te maken met de aanvaring tussen dr. Kouwenhoven, Gereformeerd Synodepraeses en publicaties uit hervormde kring. Kouwenhoven gaf op de Hervormde synode uiting aan wat hij noemde een verziekte atmosfeer, wantrou'wen, niet precies weten wat men aan eikaars woorden heeft. Op zijn eigen synode is dr. Kouwenhoven daarover weer ter verantwoording geroepen. Daarbij de heftige kritiek op het hervormd moderamen, o.a. in het blad Evangehsch Commentaar van oktober 1983. Dr. Spijkerboer maakt dan een korte balans. Ik citeer:
„Hoe staan de stukken intussen op het bord voor Samen op Weg.? De Gereformeerde Bond vreest dat de hervormde kerk door hereniging met de gereformeerden nog verder afghjdt van de Schrift en de belijdenis. Nu ik al jarenlang een trouw lezer van de Waarheidsvriend, het officiële blad van de bond, en daarin staan al jaren noodkreten over het verval van onze kerk, ook toen Samen op Weg nog op een laag pitje stond. Ik zou dus zeggen: erger dan het in de hervormde kerk was, kan het met de gereformeerden erbij ook niet worden, dus waar maakt de bond zich druk over.' Je zou ook overdrijven als je zou zeggen dat de Confessionele Vereniging blaakt van enthousiasme voor Samen op Weg. Dan zit er nog een slang tussen de bosjes, die je zo nu en dan wel hoort sissen, maar die toch nog te voorschijn moet komen: er zijn natuurlijk ook hervormden die niet alleen met de gereformeerden, maar ook met de rooms-kath olieken, en als het even kan ook met de Joden en de Moslims samen op weg zouden gaan! Ik poog niet alleen in politieke, maar ook in kerkeHjke zaken realist te zijn, en dan kom ik tot deze conclusie: het zal erg moeilijk worden om, ondanks de genoemde jaartallen voor hereniging, echt iets terecht te brengen van Samen op Weg. De tegen'krachten die boven water, en niet te vergeten: onder water, aan het werk zijn, moet je niet onderschatten, en Samen op Weg zal hier en daar plaatselijk wel vooruitkomen, maar landelijk blijft het voorlopig 'a fight against all odds'."
Tot zover. Even in goed Nederlands die laatste Engelse woorden: een gevecht tegen alle mogehjke onenigheden!
ongunstig klimaat voor hereniging
Spijkerboer schrijft dan waarom hij er toch voor is en geeft tegelijk de oorzaken aan waarom het tij volgens hem voor de nagestreefde hereniging niet bijster gunstig is.
Ik citeer:
„Hetgeen geen reden is om het bijltje er maar bij neer te gooien. Ik zal zeggen waarom ik voor Samen op Weg ben: de Nederlandse Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerken zijn allebei in de zestiende eeuw op het spoor van de Waarheid gezet, hun belijdenisgeschriften getuigen daarvan tot op de huidige dag, en je moet het gesprek en^ de samenwerking met andere kerken niet vergeten, maar hervormden en gereformeerden hebben vanuit hun traditie een niet te onderschatten steun in de rug om tot hereniging te komen.
Het khmaat voor hereniging zou overigens nauwelijks ongunstiger kunnen zijn dan het op het ogenblik is. Ik wijt dat aan iets dat ik nu gemakshalve maar even creatief subjectivisme noem. Ik bedoel daarihee: ieder wil zijn eigen geloof zelf beleven (hetgeen zeer te prijzen is) en ook zelf ontwerpen, alsof er geen verleden en geen gemeenschap bestond (een ondememir^g, waarvan niet in te zien valt, hoe die goed zou kunnen aflopen). Symptomatisch vind ik de kreet dat 'we' nog maar tien liederen uit het Nieuwe Liedboek.van 1973 kunnen gebruiken. Ja, zo snel veroudert dat! Men slaat dan ook her en der aan het dichten van nieu'we hederen, en het componeren van nieuwe melodieën, die in een losbladige map bijeen worden gebracht, zodat alles ook weer tijdig weggegooid kan worden.
Laat ik niet overdrijven: algemeen is dit verschijnsel niet, maar het is toch wel symptomatisch voor het in de kerken heersende klimaat, dat ik met creatief subjectivisme poog te karakteriseren.
Hoe ga je in dit klimaat met de catechismus om? Daarvan zeg je: 'Daar kan ik niets mee!', of: 'Die komt niet goed bij mij over!' Zei je nu maar: 'Daar ben ik tegen'! dan zou er ook in deze negatieve vorm nog gemeenschap met de belijdenis van de vaderen zijn, en zou er misschien in een gesprek nieuwe gemeenschap kunnen ontstaan, want wie weet zouden we betere bewoordingen kunnen vinden dan die van de catechismus. Maar je zegt niet meer, dat je ertegen bent, en met een allerliefst gezicht doe je alsof je geen verleden hebt, en alsof je op je dooie eentje je geloof nieuw kunt ontwerpen. Of neem de pogingen om de Apostolische Geloofsbelijdenis nieuw onder woorden te brengen. Ik heb niet al die pogingen uitgeknipt, maar ik heb wel varianten op de twaalf artikelen gelezen, waarin God geen enkele rol meer speelde en de handelende christen God alleen nog in de vorm van reflectie over zichzelf ontmoette. Diende men nu maar bij de synode een bezwaarschrift tegen de Apostolische Geloofsbelijdenis in, dan zouden we een serieus onderwerp van gesprek hebben, maar zo gaat dat niet. Men zegt: de oude kerk zei het zo, en wij zeggen het nu even iets anders. Dat dit klimaat gunstig is voor het uitéénvallen van de kerk in eens vriendelijk naar elkaar wuivende groepjes, en ongunstig voor hereniging is zonneklaar.
Ik houd altijd nog van de uitdrukking 'formulieren van enigheid'. Want eenheid is een uiterlijk begrip: militairen vormen een eenheid. Wat die jongens denken en voelen, doet er niet toe, want zolang ze maar allemaal tegelijk links-uit-de-flank gaan is er geen vuiltje aan de lucht. Maar enigheid is een innig begrip: mensen weten zich aangesproken door het Woord, raken daarvan diep onder de indruk en gaan dan samen proberen onder woorden te brengen wat ze gehoord hebben. Lukt het om de goede woorden te vinden, zoals bij de catechismus en de Theologische Verklaring van Barmen het geval is geweest, dan slaat dat wijde kringen, en her en der in de christenheid zeggen mensen:
'Ja amen, zo is dat'. Ik kan mij geen kerkelijke hereniging voorstellen zonder enigheid, en zoals ik al zei: hervormden en gereformeerden hebben vanuit hun traditie een steuntje in de rug om tot enigheid te komen."
Tot zover de woorden van dr. Spijkerboer. Ik denk dat vooral dat laatste een belangrijke rem is, die zaak van de enigheid. En dan zoals Spijkerboer dat uitlegt: aangesproken zijn door het Woord, onder de macht van het Woord. De zorg die hij in bepaalde kringen van beide kerken signaleert kan daar meer mee te maken hebben, dan hij ridiculiserend in Evangelisch Commentaar van 24 februari 1984 omschrijft onder de titel 'Jammerklachten'.
We citeren opnieuw:
„Bij de vele beproevingen die de gereformeerde bond in de hervormde kerk toch al moet doorstaan, is nu ook nog Samen op Weg gekomen. De gereformeerden zullen ons nog verder van de Schrift en de belijdenis afhelpen dan we toch al zijn! De gereformeerden moeten zich hier maar niet al te veel van aantrekken. Want al vanaf zijn oprichting ziet de gereformeerde bond de hervormde kerk langs de rand van de afgrond wankelen, en het zou mij verbaasd hebben als de bond uit Samen op Weg niet de conclusie getrokken had dat we nog verder van de Schrift en de belijdenis afraken. Want dat zegt de bond bij alles wat er in de hervormde kerk gebeurt.
Of het iemand in de gereformeerde bond een zier kan schelen weet ik niet, maar ik reken mezelf tot zijn oprechte vrienden. Er is bij deze mensen veel liefde voor datgene waar het in de belijdenis van de Reformatie echt om begonnen is, en niet te vergeten ook veel liefde voor Israël. Mijn bezwaar tegen de bond is, dat hij wel eens leeuwen en beren op Gods weg naar onze harten ziet, en dus eigenlijk niet gereformeerd genoeg is.
Van de jammerklachten die op gezette tijden uit de gelederen van de bond opstijgen moet ik maar opbiechten dat ik ze nauwelijks meer hoor. Daarvoor heb ik ze namelijk te vaak gehoord."
Tot zover dit citaat. Ik wil alleen maar hierop zeggen dat ik dit ook al vaak gehoord heb. En dat ik geneigd ben naar zulke opmerkingen als van Spijkerboer ook niet al te serieus te luisteren.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 4 mei 1984
Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 4 mei 1984
Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's