De Heilige Schrift

In de jaargangen 1981 en 1982 van De Waarheidsvriend verscheen een serie artikelen over de Heilige Schrift en het Schriftgezag. Het is toe te juichen dat deze instruerende en waardevolle artikelen nu een meer blijvende vorm hebben gekregen doordat Uitg. Kok in Kampen ze samenbracht in een lijvige paperback. Studie van de Schrift en bezinning op de inhoud en de betekenis van de Schrift zijn nooit een luxe, maar zeker niet in een tijd als de onze, waarin de Heilige Schrift op allerlei manieren ter discussie wordt gesteld en waarin het gezag van de Schrift als nooit tevoren wordt aangevochten en ondermijnd.

Variatie

Niet alle, maar wel veel aspekten van de bijbel komen in dit boek aan de orde. Om slechts een greep te doen uit de gevarieerde inhoud: de Heilige Schrift als Godsopenbaring; het zelfgetuigenis van de Schrift; de inspiratie; de grondtalen; de Heilige Schrift in de Reformatie, in de Nederlandse Geloofsbelijdenis, in de Orthodoxie; de historiciteit, literaire genres, Schriftkritiek, verhouding Oude en Nieuwe Testament, tijdgebondenheid en tijdbetrokkenheid, enz.

Dat veertien auteurs — alle uit Hervormd-Gereformeerde kring — hun medewerking gaven brengt een gezonde variatie in deze bundel, ook wat betreft de taal en de stijl. Het heeft ook tot gevolg dat het ene hoofdstuk wat gemakkelijker leesbaar is dan het andere. Zo munt de bijdrage van Exalto over het Schriftgezag in de Nederlandse Geloofsbelijdenis — zoals we van hem gewend zijn - uit door helderheid. Daarentegen eist het artikel van Meijers over de voortgang der openbaring wel enige inspanning en kennis van zaken.

Bij zo'n groot aantal onderwerpen en auteurs zijn enkele overlappingen ook niet te vermijden. Zo komen we bijvoorbeeld in verschillende bijdragen (Maasland, De Reuver, Exalto) het „Testimonium Spiritus Sanctf' (het getuigenis van de Heilige Geest) tegen. En over Israël worden door Den Boer dingen gezegd die we ook weer bij Hovius tegenkomen. Maar hinderlijk is dat zeker niet.

Het is uiteraard onmogelijk hier alle vijftien bijdragen aan deze bundel te bespreken. Daarom wil ik — zonder de andere medewerkers ook maar enigszins tekort te doen — maar een greep doen uit de inhoud.

Godsopenbaring

De bundel zet in met een bijdrage van Graafland over de Heilige Schrift als Godsopenbaring. De eerste vraag is: waarom stellen wij altijd weer de Schrift centraal? Maar vandaag komt daar een probleem bij: hoe functioneert het Schriftgezag? Aan de ene kant wordt dat gezag afgezwakt doordat men uitgaat van tijd-en cultuurgebondenheid, terwijl we anderzijds een letterlijk en wettisch verstaan van de Schrift moeten constateren. Graafland onderscheidt dan een „driestromenland": de kritische, de fundamentalistische en de reformatorische benadering van de Heilige Schrift.

Voor de openbaring van God zijn we aangewezen op de Schrift, wat niet wil zeggen dat die twee elkaar volledig dekken. De openbaring van God vindt haar hoogtepunt in de zending van Zijn Zoon, en van Hem getuigt de Schrift. Er is ook onderscheid — geen scheiding! — tussen het gesproken en het geschreven Woord. En niet alleen door woorden openbaart God Zich, maar ook door gebeurtenissen. Behalve Gods openbaring in Christus is er ook de algemene openbaring. In de bijzondere openbaring gaat het over de Drieënige God, de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. De Heilige Geest zorgt dat Gods openbaring bij mensen komt en Hij doet dat door het Woord. Ook in de verhouding tussen de Godsopenbaring en de Schrift mogen we het trinitarisch karakter niet uit het oog verliezen. Die openbaring is Woord èn daad. Gods spreken is roepen en dat roepen is een geschieden, een gebeuren. Menselijke inbreng of medewerking is hier uitgesloten.

Zelfgetuigenis

De belijdenis dat de bijbel Gods Woord is, aldus Maasland, kan slechts het gevolg zijn van de prediking van en de omgang mèt de Schrift. Men kan niet formeel opkomen voor het gezag van de Schrift terwijl er geen geloof is in de Christus der Schriften. Voordat wij konden geloven heeft God gezorgd voor Zijn Woord. Daarin zegt God: alzo spreekt de Heere! Dat gaf en geeft kracht aan het Woord. Dat is ook het gezag van het Woord. Al mag de menselijke factor in de Schrift niet over het hoofd worden gezien, de Schriften getuigen van God en verkondigen ons het heil in Christus. Wij geloven de Schrift niet omdat de Kerk ze voor waar houdt, maar omdat ze van zichzelf getuigt. Overigens heeft de Kerk wel een roeping t.a.v. de Schrift. De Kerk leidt tot de Schrift. Maar de Schrift is geloofwaardig in zichzelf. De Heilige Geest geeft getuigenis en Hij doet dat mèt en dóór het Woord. Geest en W 7 oord zijn nauw rnet elkaar verbonden. De Heilige Geest zegt niet iets nieuws, los van het Woord, maar Hij actualiseert het Woord en maakt alles nieuw.

De Reformatie

Een juweeltje, zowel naar de vorm als naar de inhoud, is het hoofdstuk dat De Reuver wijdt aan De Reformatie en het Woord, die bij elkaar horen als beek en bron. „Uit de Bron van het Woord welt de beek van de Reformatie. Deze orde is niet om te keren. Niet de Reformatie bracht het Woord voort, maar het Woord verwekte de Reformatie."

Luthers visie op de Schrift komt aan de orde (het Woord als levende stem, als geadresseerde boodschap, als vleugels van de Geest). Maar vooral wordt geciteerd uit de commentaren van Calvijn, die sterk het belofte-karakter van het Evangelie heeft benadrukt: het Woord als spiegel van God, als gewaad van Christus en als wagen van de Geest.

Eenheid

In een bijdrage over de verhouding van het Oude tot het Nieuwe Testament vraagt Hovius onze aandacht voor de eenheid van de Heilige Schrift. Tussen de twee hoofddelen van de bijbel bestaat geen tegenstelling. Wat ook weer niet betekent dat we die twee mogen vereenzelvigen. Enkele verschillen tussen het Oude en het Nieuwe Testament worden dan op een rijtje gezet. In het O.T. ligt het accent op het aardse, tijdelijke leven, op de werkelijkheid van het bestaan. In het Oude Testament zijn ook de ceremoniën talrijker. Tegelijk is het O.T. beperkter dan het N.T. Er is tussen de twee testamenten een heilige spanning, die we niet tegen elkaar mogen uitspelen.

Wanneer de auteur dan in vogelvlucht door de geschiedenis heengaat, noemt hij Marcion, de ketter uit de Oude Kerk, die een tegenstelling maakte tussen Wet en Evangelie en die deze tegenstelling vervolgens projecteerde op de verhouding O.T. — N.T. De kerkvaders, en met name Augustinus, hebben de onderscheiding Oud en Nieuw Verbond nader uitgewerkt. De Reformatie had de strijd op drie verschillende fronten. Allereerst tegen Rome, dat naast de Schrift de traditie en boven de Schrift de kerk plaatste. Vervolgens tegen de Dopers, die de Schrift maar een „dode letter" vonden. Tenslotte tegen de Socinianen, voor wie het N.T. vèr boven het O.T. ging.

Ook vandaag ziet Hovius allerlei radicaliseringen. Het is dikwijls: öf het O.T., öf het N.T., zonder de eenheid tussen die twee vast te houden. De Schrift is echter alleen

te verstaan wanneer het Woord aan het woord gelaten wordt. Een nauwkeurige exegese is dan ook een eerste vereiste.

Tijdgebondenheid en tijdbetrokkenheid

Over dat onderwerp schrijft H. Visser, die toegeeft dat deze termen nogal belast zijn. , , Mede door het woord tijdgebondenheid is er ruimte geschapen voor een kritiek op de Heilige Schrift die het beroep op de Schriften, zoals Christus en Zijn apostelen ons daarin zijn voorgegaan, krachteloos maakt. Men gaat willekeurig schiften in de bijbel wat wel en wat geen gezag heeft voor geloof en leven..." Van zo'n tijdgebondenheid wil Visser — terecht — niet weten.

Toch kan men een bepaalde tijdgebondenheid in de Heilige Schrift niet ontkennen. Men denke aan het antieke wereldbeeld, aan allerlei burgerlijke en ceremoniële wetten, aan de opvattingen over slavernij, enz.

Tijdbetrokkenheid is vergelijkbaar met tijdgebondenheid, maar er is een nuanceverschil. Het laatste heeft meer betrekking op de Godsopenbaring in het algemeen, terwijl het eerste meer te maken heeft met het Schriftgezag. „De tijdbetrokkenheid; staat het gezag van de Schrift niet in de weg, maar versterkt en verstevigt dit gezag juist. Dit doet natuurlijk niets af van het feit dat de Schrift haar eigen gezag heeft en handhaaft."

Aanbevolen

Ik heb slechts enkele „steekproeven" genomen uit dit gedegen werk. Ook de andere bijdragen zijn stuk voor stuk de moeite van het lezen en bestuderen waard, voor ieder die de Heilige Schrift serieus wil nemen en met het Woord bezig wil zijn. Het spreekt vanzelf dat we deze studies uit eigen kring van harte kunnen aanbevelen.

Het is natuurlijk altijd gemakkelijk op te merken dat men het een of ander gemist heeft. Zo zou men zich kunnen afvragen waarom „Klare Wijn", het synodale schrijven uit 1967 over de Schrift en het Schriftgezag, geheel buiten beschouwing is gebleven. Of waarom geen enkele aandacht is besteed aan het geruchtmakende rapport van de Gereformeerde Kerken „God met ons", dat ook handelt over het Schriftgezag. Ook al hebben we hier te maken met een bundeling van reeds geschreven artikelen, het zou toch mogelijk zijn geweest, daaraan één of meer hoofdstukken toe te voegen. Maar wellicht heeft men zich niet willen begeven op het veld van de polemiek. Ook zonder dat staat er genoeg in dit boek om gewapend te zijn tegen afwijkende meningen.

Al met al, ik vertrouw dat dit boek zijn weg zal vinden, en dat velen erdoor bevestigd zullen worden in wat de apostel Petrus schrijft: we hebben het profetische Woord dat zéér vast is, en ge doet wèl, dat ge daarop acht hebt, als op een licht, schijnende in een duistere plaats" (2 Petr. 1 : 19).

N.a.v. DE HEILIGE SCHRIFT. Red.: Ir. J. van der Graaf. Uitg. J. H. Kok, Kampen, 1984, 204 blz. Prijs ƒ 36, —.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen