De eerste zestig jaren van de G.Z.B.
„Het voorloopig orgaan der Vereeniging is het Gereformeerd Weekblad." Zo luidt de laatste bepaling van het eerste Huishoudelijk Reglement van de Gereformeerde Zendingsbond, opgericht in 1901. Die voorlopigheid heeft ongeveer zes jaar geduurd. In 1907 verscheen het eerste nummer van „Alle den Volcke" en dat is nog heden ten dage het orgaan van de G.Z.B. Maar tot die tijd werden berichten, mededelingen, verslagen van vergaderingen en zendingsbijeenkomsten, en financiële verantwoordingen opgenomen in het Gereformeerd Weekblad.
Mede om die reden is het ons een genoegen een' boek te kunnen aankondigen waarin het bovenstaande — en nog véél en véél meer! — te lezen is. Een lijvig boek, waarvoor het materiaal is verzameld en bewerkt door Dr. Th. van den End, voormalig docent aan de Theologische Hogeschool te Jakarta. De Raad voor de Zending van de Ned. Herv. Kerk heeft samen met de Zending van de Geref. Kerken in Nederland en de G.Z.B. de uitgave verzorgd.
Een bronnenpublicatie
Het boek maakt meteen een forse en gedegen indruk. Alleen al door de omvang: het telt bijna achthonderd pagina's! Maar niet minder vanwege de inhoud, want slechts een klein gedeelte — de eerste vijftig bladzijden — zijn gewijd aan een beschrijving van de geschiedenis van de G.Z.B. De rest — en dat is dus ongeveer zeven-achtste van het boek — bestaat uit documenten. Niet ten onrechte heeft het boek als ondertitel: „een bronnenpublicatie". De geschiedenis, overigens interessant genoeg, dient als inleiding op de bronnen die het eigenlijke werk vormen. Achterin is bovendien een serie van 80 oude en zeldzame foto's opgenomen.
Allerlei waardevol materiaal is hier bijeengebracht: archiefstukken, lijsten met de namen van hoofdbestuursleden, van zendingsarbeiders, van ambtenaren, van predikanten, enz. enz. En dat is dan nog maar een gedeelte van alles wat de samensteller van het boek heeft weten op te sporen. Een compliment voor zoveel speurzin èn voor de wijze waarop het gevondene is weergegeven, is dus zeker op z'n plaats.
De eigen weg
Wie dit boek vluchtig doorbladert zal misschien in eerste instantie wat teleurgesteld zijn. Het geheel maakt een wat saaie indruk en nodigt niet direkt uit tot lezen. Dat is echter maar schijn. Wat dieper gravend komt zoveel interessants boven dat men het boek niet meer zo gemakkelijk uit handen legt.
Wij zijn nu eenmaal vertrouwd met het bestaan van de G.Z.B., die inmiddels al een geschiedenis van meer dan tachtig jaar achter zich heeft. Maar we kunnen ons ternauwernood meer voorstellen wat ons voorgeslacht toch wel bewogen moet hebben om deze G.Z.B. op te richten en daarmee een werk aan te vatten dat naar de mens gesproken onmogelijk was. Wat daarachter zat was de onweerstaanbare drang om het Evangelie te brengen in de heidenwereld. Het verstaan van de opdracht: „Gaat heen in de gehele wereld, predikt het Evangelie aan alle creaturen". En omdat men om des gewetens wil niet kon participeren in het zendingswerk van de Nederlandse Hervormde Kerk, waartoe men behoorde, zag men zich gedwongen een eigen weg te gaan. Maar ondanks dat werd de band met het zendingswerk van de Ned. Herv. Kerk niet doorgesneden. Dat was, en is nog altijd het probleem, en dat geeft aan dit boek ook een stuk aktualiteit: het naast elkaar bestaan van de G.Z.B. en de Raad voor de Zending van de Ned. Herv. Kerk.
Bezinning
Hoewel het boek ogenschijnlijk slechts de historie wil vastleggen — en dat doet het zéker, vooral dan de historie van de eerste zestig jaar en de zendingsarbeid op Celebes, geeft het zondoende ook een flink stuk bezinning. En dan blijkt telkens weer dat er, hoewel de omstandigheden van het ogenblik anders zijn dan die van het begin — toch niet zóveel veranderd is.
Aan de ene kant moest, en moe-t de G.Z.B. nóg, haar afzonderlijk bestaan motiveren en legitimeren tegenover de Kerk. Van het eerste uur af moest een antwoord worden gegeven op de vraag: waarom staan julhe apart en gaan julUe een eigen weg.? Maar aan de andere kant was er altijd weer de „achterban", die het werk moest steunen en waar het geld vandaan moest komen, en die met argusogen het beleid van het bestuur volgde en bij elke vermeende afwijking van de belijdenis alarm sloeg of de waarschuwende vinger ophief.
Wie van gedachte is dat alleen vandaag de roep weerklinkt dat „de G.Z.B. ook niet meer is wat zij geweest is" moet dit boek maar lezen. Ik citeer uit een artikel van de toenmahge „direktor" Ds. J. Batelaan, opgenomen in „Alle den Volcke" van 28 april 1947:
„'t Is nodig enkele bedekte of openlijke beschuldigingen aan 't adres van den G.Z.B., alsof men bezig is het bestaan van den Gereformeerden Zendingsbond eigenhandig te ondermijnen, te ontzenuwen. Alleen reeds 't feit dat, dat in ons Hoofdbestuur mannen van onverdacht, gezond Gereformeerde beginselen zitting hebben en leiding geven, moge een geruststelling voor de vreesachtigen zijn, dat er geen sprake van is, dat er onverantwoord gevaarlijke daden worden verricht of voorbereid. Bij alle samengaan in kerkelijke banen met andere zendingsinstanties staat één zaak vast als een muur, n.1. dat dit samengaan nooit mag geschieden ten koste van 't beginsel, waarom meer dan 40 jaar geleden de Hervormd Gereformeerden besloten voortaan een eigen koers te gaan. Bij alles wat veranderen moge is 't ons vaste voornemen het onveran-derlijk te houden bij de volle prediking van 't Evangehe van Jezus Christus naar Schrift en Belijdenis onzer vaderen 't Toradjavolk en andere volken der aarde, opdat God de Heere meerdere eer ontvangen moge".
Aktualiteit
Het is uiteraard onmogelijk in kort bestek de inhoud van dit boek weer te geven. Wie het zelf ter hand neemt zal tot de conclusie komen dat de problemen uit de eerste zestig jaren van onze eeuw in wezen dezelfde W'aren als waarmee wij worden geconfronteerd. De stromingen binnen de Gereformeerde sektor van de kerk tekenen zich ook in dit boek af. Nadruk op de leer van de verkiezing en op de onmacht van de mens aan dc ene kant, optimisme en aktivisme aan de andere zijde. Tussen die twee ging en gaat de G.Z.B. de koninklijke weg.
Dit boek, dat de geschiedenis van de G.Z.B. beschrijft en tegelijk een stuk bezinning biedt, moge voor zendingswerkers en voor de mensen van het thuisfront een stimulans zijn om op die weg verder te gaan.
W. v. G.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 13 december 1985
Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 13 december 1985
Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's