HET VEROUDERDE TESTAMENT KERSTEN HET OUDE TESTAMENT

De geboorteverhalen in de Evangelen laten ons vele malen haren, dat met de komst van Christus de Schriften vervuki worden. En dat gekit niet alleen van Jezus' geboorte. Zijn leven, lijden en sterven — het is alles vervulling van de Schriften van het Oude Verbond. De voorzeggingen van het Oude Testament komen uit in de verschijning van Christus. Moeten we daarmee niet zeggen, dat het Oude Testament behalve oud ook verouderd is en dus principieel afgeschaft kan worden.?

In de vorige eeuw moest een rechtzinnig proponent voorgaan in een vrijzinnige gemeente. Hij v/ilde daarbij dc Wet laten lezen, wat op groot verzet van de voorlezer stuitte. In de kerkdienst bracht de voorlezer zijn protest tot uiting door de Wetslezing aldus in te leiden: de gemeente der christenen gelieve te luisteren naar de Wet der joden...

Door de hele kerkgeschiedenis heen is deze gedachte aanwezig geweest. De lijn begint bij Marcion, de grote ketter uit de vroege kerk. Ze loopt door via de voederdopers in de middeleeuwen naar het modernisme in de vorige eeuw. In de christelijke kerk hoort het Oude Testament niet meer thuis, zo stelde men. Met de komst van Christus is immers het stadium van het Oude Verbond voorgoed voorbij. Lijnrecht daartegenover staat een uitspraak van wijlen prof. dr. A. A. van Ruler: „Het Oude Testament is de eigenlijke bijbel. Het Nieuwe Testament is niet meer dan een verklarend woordenlijstje bij het Oude Testament".

Een prikkelende uitspraak! Bij dit alles mogen we betrekken de vandaag herlevende belangstelling voor de verhouding tussen kerk en jodendom. In de actualiteit kennen wij ook de beschuldigingen van anti-judaïsme aan onze kringen. Hoe zit het met dit alles.?

Vervulling

Het is een eerste vereiste om in de Schrift zelf te zoeken, als het ons gaat om een antwoord op al deze vragen. Fundamenteel is voor ons, hoe het Nieuwe Testament zelf het Oude Testament ziet. Het sleutelwoord bhjkt dan inderdaad het woord „vervulling" te zijn. Christus is de vervulling van het Oude Testament. Maar daarmee zijn we niet klaar. Grote vraag is dan: wat betekent nu dit , , vervullen".? Het kan bij voorbaat duidelijk zijn, dat dit vervullen niet hezelfde is als afschaffen. In de Bergrede zegt de Heere Jezus Zelf, dat Hij niet gekomen is om de Wet en de profeten te ontbinden, maar om die te vervullen. Dan staan ontbinden/afschaffen en vervullen dus tegenover elkaar! Ook moeten we niet vergeten dat de apostelen in hun preken de Heere Jezus hebben verkondigd vanuit het Oude Testament. Leest u de preken in de Handelingen der apostelen meer eens na!

Wat bedoelt nu het Nieuwe Testament met de „vervulhng" van de Schriften.? Eigenlijk worden daarmee twee dingen bedoeld. In de eerste plaats betekent vervullen: vol maken, tot zijn volle doel brengen. Dat is het, wat gebeurt met de Schriften van het Oude Verbond. Ze worden vol gemaakt door de komst van Christus en niet minder straks door de uitstorting van de Heilige Geest. Met deze vervulling, deze volheid, is de Schrift volledig geworden. En daarom ook voldoende. Er volgen geen nieuwe openbaringen meer. In dc tweede plaats betekent vervullen ook: voldongen, volwaardig maken. De Schriften van het Oude Verbond worden door de komst van Christus ten volle van kracht. Zó spreekt de Heere Jezus daarover in Mattheüs 5.

Samenvattend kunnen we dus zeggen, dat het Oude Testament door de komst van Christus niet wordt afgeschaft, maar afgesloten; niet afgedaan, maar afdoende gemaakt. Van het hoogste belang is daarin, dat de evangelisten en apostelen vanuit het Oude Testament de Christus verkondigen! Zij vinden Jezus in het Oude Testament! Met een woord van Augustinus zouden we kunnen zeggen: het Kruis is de sleutel op het slot van het Oude Testament. Dat betekent enerzijds dat de sleutel zonder het slot een ijdel instrument is; maar anderzijds ook, dat de deur van het Oude Testament op slot blijft zonder de sleutel van het Nieuwe Testament. Hoe zijn deze dingen nu verwerkt in de loop van de kerkgeschiedenis.?

Augustinus

De kerkvader Augustinus heeft in zijn tijd veel te maken gehad met mensen, die het Oude Testament eigenlijk lieten vallen. Overigens bleek daarbij dat dan direkt ook gedeelten uit het Nieuwe Testament wegvielen. Augustinus heeft daartegen stelling genomen door uit te gaan van de principiële eenheid van Oud en Nieuw Testament.

Christus is niet alleen het scharnierpunt tussen, maar ook het middelpunt van de beide testamenten. Het Oude Testament getuigt van de persoon van Christus en van Zijn kerk. Adam was de eerste christen! Augustinus schrijft: „Zo ontmoet en verkwikt op elke bladzij van deze boeken en geschriften Christus mij, hetzij openlijk, hetzij verborgen; mij, die in het zweet van de menselijke veroordeling daarin zwerf en zwoeg". Hoofdstelling van Augustinus is: het Nieuwe Testament is in het Oude Testament verborgen, het Oude Testament wordt door het Nieuwe Testament openbaar. Om deze stelling te verklaren, gebruikt Augustinus zelf het beeld van een bol en een bloem. Het Oude Testament is als een bol, waaruit de bloem van het Nieuwe Testament opschiet en ontluikt. Door de komst van Christus is dus niet het Oude Testament zelf w^eggenomen, maar het deksel is eraf getild, zodat het juist nu zijn volle werking krijgt. „De Heere is gekruisgd en de Schrift werd vloeibaar, helder als was, zodat alle armen haar konden verstaan".

Augustinus benadrukt dus de eenheid van Oud en Nieuw Testament. Het onderscheid is hooguit een kwestie van meer en minder.

Reformatie

Naast vele andere dingen betekende de Reformatie ook een herontdekking van het Oude Testament. Tegenover de rooms-katholieke visie én tegenover de wederdopers grijpen de reformatoren terug op Augustinus. Zowel Luther als Calvijn spreken zo over het Christusgetuigenis van het Oude Testament. Met name Calvijn ziet de eenheid van Oud en Nieuw Testament hggen in de onveranderlijkheid van Gods wil. Daarom kan er geen wezenlijk verschil zijn tussen de beide testamenten. Ze stemmen overeen in wezen en hoofdzaak. Er is alleen een verschil in bediening. Het Nieuwe

Testament voegt er aan de schaduwen van het Oude Testament het wezen toe. Maar het Evangelie is zeker niet op zo'n wijze in plaats van de Wet gekomen, dat het plosteling op een gans andere wijze de zaligheid zou verkondigen. De oude bedeling is evenzeer als de nieuwe gegrondvest op genade en niet op verdienste. De vaderen hadden Christus in de belofte, niet minder dan wij heden. Uiteraard ziet Calvijn wel onderscheid tussen Oud en Nieuw Testament, maar dat is gradueel en niet principieel.

Conclusies

Vanuit bovenstaande gegevens zien we dat er een fundamentele geestelijke eenheid is tussen Oud en Nieuw Testament. Beide testamenten spreken ons van Christus, de Christus der Schriften. Daarmee is gezegd dat wij het Oude Testament christologisch willen verstaan. In de christelijke kerk kan de bijbel alleen van achteren naar voren gelezen worden. Iemand heeft gezegd: het Oude Testament vertelt ons wat de Christus is; het Nieuwe Testament vertelt ons wie de Christus is. Luther vraagt aan Erasmus: Als ge Christus wegneemt uit de Bijbel, wat houdt ge dan nog over?

Er kan vervolgens ook geen principieel onderscheid zijn tussen Oud en Nieuw Testament, Oud en Nieuw Verbond, Wet en Evangelie. Het is een misvatting om met het Evangelie in de hand de Wet naar de tweede plaats te verwijzen. Het Evangelie wordt dan een alibi om de noodzaak van schulderkenning en schulddoorleving te verdrijven; terwijl anderzijds ook de geboden Gods weggedrukt worden uit het leven der dankbaarheid. Met de kennis van Christus wordt juist de Wet in onze harten ingegrift. De Middelaar van het Verbond, het vleesgeworden Evangelie, heeft de Wet niet ontbonden, maar vervuld. Het Evangelie zonder de Wet is een slag in de lucht!

Tegelijk dreigt er het gevaar, om met de Wet in de hand het Evangelie voorwaardelijk te maken. Op die manier wordt echter de Wet gereserveerd voor het Oude Verbond en het Evangelie voor het Nieuwe Verbond. Zo zouden we de calvijnse visie van de twee bedieningen binnen het ene genadeverbond kwijt raken. Van Calvijn kunnen we leren, dat Wet en Evangelie ieder hun eigen plaats hebben binnen het ene genadeverbond. Dan blijven gehandhaafd enerzijds de onvoorwaardelijkheid van het Evangelie en anderzijds de noodzaak van schulderkenning én levensheiliging.

Inmiddels legt het Oude Testament een aantal eigen accenten voor de geloofsbeleving. Deze worden meegenomen in het Nieuwe Testament! Er zou veel te noemen zijn. Eén van die vele dingen is de bevinding, de persoonlijke beoefening van het geloof in de praktijk van het leven. Geloven is: de Heere vrezen. Dat betekent: het geloof is geen rekensommetje, maar diepe doorleving van de verborgen omgang met God in Christus door de Heilige Geest. En dat op de bergen en in de dalen van een leven, dat boordevol is van schuld, ellende, vraagtekens en beproeving. Waar is ooit dieper uitgezegd, wat. het inhoudt om op de zeef van de verzoekingen gelegd te worden, om de schuld van ons leven uit te klagen voor de Heere, om van blijdschap op te springen in Hem; waar ook is ooit meer gepeild en dieper beleefd wat het is, als God Zijn Aangezicht verbergt óf ons Zijn vriendelijk Aangezicht toont, — dan in de Psalmen, in Job, in de Klaagliederen, in de Profeten? ! Niet voor niets neemt de Heere Jezus in de nacht van Golgotha Psalm 22 op de lippen.

Oud en nieuw

Hopelijk is uit het bovenstaande duidelijk geworden, dat het in de kwestie van de verhouding tussen de beide testamenten niet gaat om haarkloverijen. Onze kijk op met name het Oude Testament heeft diepgaande gevolgen voor prediking en geloofsbeleving. Wie is Jezus? Op die vraag geeft niet alleen het Nieuwe Testament antwoord. Het Oude Testament is onmisbaar, om te verstaan dat Jezus de Christus is. Wanneer het Kerstevangelie ons in deze dagen weer verkondigd wordt, mogen wij Christus vinden, gehuld in de doeken van het Woord; óók van het Oude Testament! „Onderzoekt de Schriften", zo zegt de Heere Jezus Zelf, „want die zijn het die van Mij getuigen". Met dit onderzoek van de Schriften is een man als Luther levenslang bezig geweest. Hij schrijft: „Op de Bijbel raken wij nooit uitgekeken. Hij is vol verrassingen. Ik lees hem twee maal per jaar door. Een ongelooflijke grote boom is de Heilige Schrift. Er zit geen takje aan of ik heb eraan geschud. En steeds heb ik er een paar appels afgehaald!"

's-Gravenhage.

L. Wüllschleger.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen