KLEINE KRONIEK

Uit het jaarverslag 1984 GZB

Onlangs verscheen weer het goed verzorgde en uitvoerige jaarverslag van de GZB. Over beleid en voortgang van het werk wordt grondig voorgelicht. De arbeid van de GZB verdient ons hartelijk meeleven en meebidden. Ronduit triest is dat het bestuur in het voorwoord moet vermelden: „Een extra complicatie vormt hierbij dat steeds meer blijkt dat het 'traditionele' achterland van de GZB — voorheen vaak aangeduid als hervormde(gereformeerde) gemeenten — helaas niet meer ongedeeld en ongescheiden achter het werk van de GZB staat. Voor het bestuur is dit een reden tot grote zorg, waaraan het niet achteloos voorbijgaat. Overigens deelt de GZB dit lot met andere Hervormde Bonden op geref. grondslag. Het is een teken van de geestelijke crisis, waarin de gereformeerde gezindte binnen en buiten de Hervormde Kerk steeds meer terecht is gekomen en waarvan de grote onderlinge verdeeldheid symptoom en gevolg is".

Er wordt gesteld dat men nochtans wil voortgaan met de arbeid in overeenstemming met grondslag en doelstelling van de GZB. Daarop wil men aangesproken worden bij alle arbeid. Laat bestuur en staf en medewerkers van de GZB zich door een biddend meeleven gedragen weten van de gemeenten in wier naam dit werk wordt gedaan.

Chili

Uit het jaarverslag licht ik een onderdeel dat handelt over de kerk in Chili. Er wordt een beeld gegeven van het Protestantisme in Chili. Er blijkt een enorme versplintering te zijn onder de „Evangelicos" zoals de protestanten zichzelf plegen te noemen. Ik citeer nu verder uit het verslag:

„Het is verhelderend een zekere ordening aan te brengen in de chaotische veelheid van evangelicos. Gewoonlijk worden de volgende drie groepen onderscheiden:

a. De immigrantenkerken: immigranten uit Europa stichtten hun kolonies en droegen hun kerken en dominees mee.

De Duitsers hebben hun lutherse Kerk, de Engelsen hun anglicaanse Kerk als een getrouwe kopie van de moederkerk, geheel in vaderlandse taal en stijl.

b. De zendingskerken: ontstaan uit Noordamerikaanse zendingsactiviteiten van een reveilachtig piëtisme.

Tot deze groep behoren de meeste kerken: Methodisten, Baptistenkerken, Congregationalisten. Presbyterianen en vele andere denominaties die zijn gegroeid uit alle mogelijke kerken die men in de Verenigde Staten aantreft. Tot deze kerken kunnen ook de denominaties gerekend worden, die geboren zijn uit de ge--Ioofszendingen.

Het feit dat de zendingskerken veelal hun achtergrond hebben in dissidente en afgescheiden kerken van Europa, die de wijk zochten naar de Verenigde Staten om daar de vrijheid te vinden, die hun in eigen land onder de staatskerk menigmaal ontbrak, verklaart veel van hun individualistische en anti-oecumenische karakter, c. De Pinksterkerken als verreweg de grootste groep.

De Pinksterkerken (onderverdeeld in talloze groepen denominaties) tellen ruim één miljoen leden, dat is 85—90% van alle protestanten.

Het leven van de pentecostales wordt bepaald door twee centrale momenten: de prediking in de openlucht en de godsdienstoefening in het kerkgebouw. De openluchtprediking spreekt aan. De prediker is steeds weer een ander, niet een theoloog, maar een ambachtsman, een fabrieksarbeider, een werkvrouw.

Prediker en hoorder spreken zodoende dezelfde taal en behoren tot dezelfdde sociale klasse. Dc diensten in de Pinksterkerken vertonen grote onderlinge verschillen, maar één ding hebben ze gemeen de grote betrokkenheid en participatie van de aanwezigen in de kerkdiensten.

Wat zijn de kenmerken van dc historische kerken, zoals de immigrantenkerken en de zendingskerken samen worden genoemd?

a. In de eerste plaats lijken ze nauwkeurige kopieën van de kerken in de Verenigde Staten (anders dan in Peru bijvoorbeeld, waar de Pres-

byteriaanse kerk onder Schotse invloed tot ontwikkeling kwam). Daarbij komt de economische afhankelijkheid. Móet de zelfstandige ontplooiing van de kerken hierdoor niet ernstig belemmerd worden?

b. Verder worden deze kerken gekenmerkt door een type vroomheid, waarbij de wereld en haar vragen weinig in het gezichtsveld lijkt te komen.

c. Ook lijken deze kerken nogal eens het gevaar te lopen eenzijdig gericht te zijn op zichzelf cn de rechtvaardiging van het bestaan van de eigen kerk.

d. Positief mag gezegd worden, dat genoemde kerken vanaf het begin een belangrijke bijdrage hebben gegeven op het gebied van het onderwijs. Veel niet protestantse leerlingen hebben in goede en moderne scholen onderwijs genoten en hebben daar de Heere Jezus Ieren kennen.

Ook vandaag, nu de wet nieuwe mogelijkheden biedt, zetten vele kerken zich in voor positief christelijk onderwijs in Chili.

e. Dc evangelicos kenmerken zich door een drietal anti's: Anti-katholicisme, anti-oecumenisme en anti-communisme.

f. De traditionele protestantse kerken leven buiten de eigen context. Waarschijnlijk ligt het probleem van het protestantisme in Chili in zijn totale afhankelijkheid van het buitenland. De liederen, de lectuur, de kerkorde, de liturgische vormen, de levensstijl en de moraal, vertegenwoordigen in feite allemaal de Noordamerikaanse manier van kerk cn christen zijn. Veel protestantse denominaties wekken sterk de indruk een geïmporteerde subcultuur te vormen, vreemd aan de Chileense werkelijkheid en kunstmatig in stand gehouden door de zendelingen en hun dollars. Een Zuidamerikaan heeft het zo onder woorden gebracht: „Door zich niet te incarneren in haar context dreigt de kerk het Evangelie te verkeren in een ideologie, die de grote massa van Latijns Amerika op geen enkele wijze raakt of aanspreekt."

g. De evangelicos dragen doorgaans ecn liberale maatschappijvisie uit. Maar al te vaak tonen evangelicos zich onverschillig tegenover de problemen van de verdrukking, het onrecht, dc exploitatie, de honger en de ellende, waaronder het Chileense volk lijdt. De oorzaak van deze onkritische en onverschillige houding ten opzichte van het maatschappelijk gebeuren moeten we zoeken in de geschiedenis van het Chileens Protestantisme. Dat is immers gestempeld door het Noordamerikaanse piëtisme, dnt zich kenmerkt door 'n consequent individualisme, dat de enkeling scheidt van de samenleving en sociale ethiek in feite onmogelijk maakt. Alle nadruk valt op moralistische regels voor het persoonlijk gedragen, zoals: niet roken, niet drinken, niet dansen. Een christen moet zich verre houden van de politiek. Wie zich inzet voor sociale gerechtigheid, heet al gauw marxist. Zij her minder dan een dertig jaar geleden, overal in de protestantse denominaties vindt men dit dualisme terug, dat het hele leven in tweeën deelt: ziel en lichaam, hemel en aarde, het religieuze cn het aardse, kerk en staat, enzovoorts. De oude liberale maatschappijvisie met de bekende scheiding van de terreinen van kerk en staat past volledig in dit denken. De kerk is een zaak van geloof en van innerlijke beleving, het staatsterrein kent zijn eigen natuurwet; de kerk heeft er niets te zoeken. Hier ligt de verklaring van het stilzwijgende verbond tussen de militaire regiems van Latijns-Amerika en veel rechts-evangelische groepen. De politiek Iaat de kerk vrij, maar wenst in ruil daarvoor noch door enige kerk, noch door het Evangelie te worden aangesproken Er wordt grif „godsdienstvrijheid" verleend, als de kerk zich maar beperkt tot „zuiver religieuze activiteiten". Het is duidelijk dat een dergelijke opvatting, die het geloof reduceert tot een privézaak voor de binnenkamer, de totalitaire machten vrij spel geeft en elke vorm van profetisch en kritisch spreken van de kerk bij de wortel afsnijdt.

De hiervoor gegeven kenschetsing (a t/m g) verschaft ons ecn niet al te positief beeld van het Chileense protestantisme. Om recht te doen aan

dat protestantisme als geheel, verdient dit beeld tegelijkertijd ook aanvulling en correctie. Om onjuiste generalisering te voorkomen, volgt hier een aantal complementerende notities.

1. Wie een splinter ontdekt in het Chileense protestantse oog, probere in de eerste plaats beweging te krijgen in de balk in het eigen Nederlandse oog.

2. De Pinksterkerken onderscheiden zich als inheemse kerken, die vrijwel geen steun uit het buitenland ontvangen. Eén van de historische kerken, die er in geslaagd is tot op zekere hoogte in te groeien in de Chileense samenleving is de Methodistenkerk; haar zeventig plaatselijke kerken laten een eigen gezicht zien.

3. Het protestantisme kent een aantal oecumenische verbanden, die zich beginnen te organiseren, zoals de Christelijke Broederschap van kerken (Confraternidad). Deze Confraternidad is in het verslagjaar bekend geworden om zijn „Open Brief aan de natie", waarin op bijbelse gronden stelling wordt genomen tegen het rechteloze beleid van de Chileense regering.

4. Protestanten stonden vanaf september 1973 vooraan in de strijd om de mensenrechten, in de zorg om de ballingen en in de sociale gezondheidszorg.

5. Er zijn theologische opleidingsinstituten, die hun bijdrage leveren om de protestantse kerken bewust te maken van haar roeping in de Chileense samenleving.

4. De samenwerking met de Nationale Presbyteriaanse Kerk van Chili (IPNA)

Met één van de hierboven getekende zendingskerken onderhoudt de GZB sinds enkele jaren een relatie. Deze kerk is één van de zes in totaal 5000 lidmaten tellende presbyteriaanse kerken in Chili.

Om iets van de ontstaansgeschiedenis van deze kerk te verstaan, moeten we teruggaan tot 1845. In dat jaar begon de Noordamerikaanse congregationalist David Trumbull met Evangeliewerk onder Engelssprekende zeelui in de haven van Valparaiso. Spoedig strekte zijn werk zich ook uit tot de Chilenen en bereikte hij ook andere plaatsen dan Valparaiso. Toch duurde het tot 1868 voor er in Santiago de eerste kerkdienst in het Spaans werd gehouden. Men kon spreken van de eerste Chileense Evangelische kerk. Drie jaar later werd de eerste Chileense predikant in het ambt bevestigd: José Manuel Ibanez, volgens sommigen ook dc eerste Latijnsamerikaanse predikant. In 1872 ging het werk van Trumbull over van de Buitenlandse Evangelische Unie, die hem tot dan toe gesteund had, in handen van de zendingsorganisatie van de Presbyteriaanse kerk van de USA, die daarmee haar intrede in Chili deed. Zo ontwikkelde zich onder de Noordamerikaanse verantwoordelijkheid een presbyteriaanse kerk, die zich in zijn eigen kerkvorm officieel organiseerde in 1883. De Iglesia Presbyteriana de Chile begon met drie gemeenten en vijf predikanten en telde rond 19(X) twaalf gemeenten en vijfhonderd lidmaten. Het beeld, dat we krijgen van de Iglesia Presbyteriana vanaf haar oprichting in 1883 tot in de tweede helft van deze eeuw toe, is niet erg opwekkend. Voortdurend waren er spanningen en conflicten tussen de Amerikaanse zendingsarbeiders en de Chilenen over het leiderschap.

In 1944 vond een afscheiding plaats. Bezorgd over het groeiend „liberalisme" en het tolereren van vrijmetselaars binnen de presbyteriaanse kerk vormde zich de „Kring voor Evangelische Actie, ten gunste van de geestelijke, morele en economische belangen der gemeente". Het liep er op uit, dat zes gemeenten en negenhonderd lidmaten zich afscheidden. Zo ontstond de Iglesia Presbiteriana Nacional. Er zijn nu bijna twintig gegemeenten en een veertiental predikanten naast een aantal zendingsarbeiders.

Eén van deze zendingsarbeiders — naast een aantal Amerikanen — is ds. W. van Laar, die in 1983 met zijn gezin werd uitgezonden naar Chili. Hij is daar met name betrokken in de toerusting van de gemeente, uitgaande van twee polen: arbeid aan dc basis van de gemeente en participatie in het theologische onderwijs aan het Instiruto Evangélico de Chile."

Tot zover uit het jaarverslag van de GZB over 1984. Moge ds. Van Laar wijsheid ontvangen van zijn Zender om binnen deze kerk en binnen deze geplaagde samenleving te staan met het bevrij-

dende Evangelie van Koning Jezus.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen