KLEINE KRONIEK
Hotelkerk
U zult deze uitdrukking wel kennen. Ze wordt van toepassing geacht op de manier waarop in de Hervormde Kerk aan het kerk-zijn concreet gestalte wordt gegeven. Het is uiteraard niet zo'n vriendelijke beoordeling. Zet de woorden hotel en kerk maar naast elkaar. Een kerk. een gemeente, daar horen mensen bij elkaar. In een hotel komen vreemden logeren. Er is een menukaart. Voor elk wat wils. Mensen in een hotel zijn en blijven meestal vreemden voor elkaar, ook al eten en slapen ze onder één dak. In de uitdrukking 'hotelkerk' ligt dan ook een zwaar oordeel over een kerk uitgesproken. Onlangs kwam ik die aanduiding in de kerkelijke pers weer tegen. En ik moest er om een gebeurtenis in eigen kring ook weer heel sterk aan denken. Ik citeer een vrij uitvoerig fragment uit het Gereformeerd Kerkblad van 5 en 12 juli j.1. waarin de vrijgemaakte Gereformeerde predikant dr. C. G. Bos inhaakt op de stappen die onlangs werden genomen ter synode in het Samen-op-Weg proces.
Dr. Bos: „Het gaat met het proces „Samen op Weg" van de Ned. Herv. Kerk en de synode Geref. Kerken niet zo vlot als velen vurig wensen. Opmerkelijk is dat men voor die „hereniging" in de synode Geref. Kerken aanmerkelijk warmer loopt dan in de Ned. Herv. Kerk. We hebben daarvan kunnen lezen in het Nederlands Dagblad van dinsdag 17 juni j.1. Onder de „kop": Onwil bij hervormde partner zal „Samen op Weg" doen mislukken, konden we lezen van behandeling van deze zaak op de synode van de NHK, die 13 juni te Driebergen is gehouden.
Nu meen ik dat deze „vlag" de lading niet dekt. Van mislukking van het proces „Samen op Weg" is in het verslag, dat van die synodezitting gegeven wordt, geen sprake. Juister is de typering die volgt, dat het slagen van dit proces „volstrekt onzeker" is. Maar zelfs dit lijkt me nog te sterk gesproken. Want een voorstel van het moderamen is aangenomen, waarin uitgesproken wordt dat het „Samen op Weg"-proces doorgaat en dat het zoveel mogelijk moet worden gestimuleerd. Dat voorstel is zelfs aangenomen met een door velen niet verwachte meerderheid van 40 stemmen van de 52 aanwezige synodeleden. Toch wil het nog niet recht vlotten. De resultaten van een enquête, gehouden onder gemeenten, classes en provinciale synoden, waren voor de voorstanders zwaar teleurstellend. Van de 60 procent die op de enquête reageerde, heeft 38 procent zich onomwonden tegen „Samen op Weg' uitgesproken. Die bezwaren komen met name uit de kringen van de Geref. Bond. Daar vreest men versterking van het vrijzinnige element. Niet omdat het vrijzinnige element in de synode Geref. Kerken zoveel groter zou zijn dan in de Ned. Herv. Kerk. Maar het is zoveel actiever. Dat is nu eenmaal (nog) het karakter van hen, die uit de Afscheiding en uit de Doleantie voortgekomen zijn. Zij hebben leren strijden, zijn gemobiliseerd voor allerlei activiteiten op vele levensterreinen. In die kringen zijn meer initiatieven genomen en activiteiten ontwikkeld dan in het meer logge lichaam van de Ned. Herv. Kerk, waar veel bleef zoals het was, minder beweging in te krijgen is. De Geref. Bonders vrezen dat het activisme van de synode Gereformeerden in het „Samen op Weg"-proces te grote invloed zal uitoefenen. En dan met name ook in verkeerde zin, met als gevolg verzwakking van het schriftuurlijk gereformeerde element.
Daar komt nog bij de vrees dat bij een fusie de Ned. Herv. Kerk haar naam zal moeten prijsgeven. De vrees leeft dat „Samen op Weg" betekenen zal „uitdrukking van de Hervormde Kerk als planting Gods". Juist in Gereformeerde Bondskringen is men innig verknocht aan de „vaderlandse Kerk". Hei maakt zelfs wel de indruk van een „afgoderij" bedrijven met een kerkelijk instituut, alsof de Heere zich — hoe verwording ook doorvreet — voor altijd gebonden heeft aan cén kerkinstituur. Voor Nederland is dat dan de Ned. Herv. Kerk. Al met al: de zorg over en het verzet tegen het proces „Samen op Weg" is in het grondvlak van de NHK nog groot en profileert zich scherper, naarmate dat proces voortgaat.
In de synode Gereformeerde Kerken ligt dat heel anders. Daar reageerde 82 procent op de enquête. Daar ziet u weer het activisme tot uiting komen! In de Ned. Hervormde Kerk reageerde 60 procent, in de synode Gereformeerde Kerken 82 procent. De betrokkenheid bij wat zich voordoet in het kerkelijke leven is daar aanmerkelijk groter. Maar ook de drang naar eenheid met de Hervormde Kerk is daar groter dan omgekeerd. Want van die 82 procent antwoordde 88 procent positief op de vraag, of ze konden instemmen met de voortgang van het proces van hereniging met de Ned. Hervormde Kerk...
Wat wil nu de Ned. Hervormde Kerk met „Samen op Weg"?
Op de synode van 13 juni kwam de vraag aan de orde, wat eventuele vereniging inhoudt. Volgens het uitgestippelde program moeten beide kerkgemeenschappen in november a.s. verklaren „in staat van hereniging" te zijn. Juist 100 jaar na de Doleantie moet zo de breuk die toen en in 1834 geslagen is, voor wat deze Kerken betreft weer geheeld zijn.
Nu, dat dan die breuk echt geheeld zal zijn /iet niemand meer zitten. Maar het „helingsproces" moet dan toch duidelijk ingezet zijn, met een duidelijke intentieverklaring. De scriba van de synode, dr. R. J. Mooi, stelde de Geref. Bonder ds. S. Meijers gerust met zijn verklaring, dat het „in staat van hereniging"-zijn niet als een eindpunt behoefde te worden gezien. Dus, het behoefde nog geen werkelijke vereniging te zijn. Het blijft ook na november '86 in feite nog een proces. zonder dat de hereniging al gestalte krijgt. In eik geval wordt het een kwestie van lange adem. De assessor ds. B. Wallet gaf de verzekeking niet te willen doorgaan zonder het deel van de kerk dat nu nog nee zegt. Als dit waar gemaakt wordt zou het proces wel eens door kunnen gaan tot sintjuttemis!
Hoewel, het is ook mogelijk dat de uitwerking van het proces zo wordt aangepast, dat de bezwaren van de Geref. Bonders weggenomen worden. Er is nu al een voorstel van het moderamen aangenomen, dat als de vereniging doorgaat, dit geen verplichting voor een hervormde gemeente meebrengt om met een synode gereformeerde kerk ter plaatse een federatie aan te gaan. Het zal dan dus een geheel „vrijblijvende" hereniging worden. De „herenigde kerk'' zal zulk een plurale organisatie worden, dat elke kerk daarin een eigen identiteit kan dragen en voor eigen geloofsbeleving ruimte houdt. En dit dan niet meer als overgangsfase, om tijd en ruimte te krijgen naar elkaar toe te groeien. Maar het kan en mag ook zo blijven. Dat betekent dus een soort „hotelkerk", zoals de Hervormde Kerk nu ook al is, maar dan nog meer geprofileerd. Zoals in een hotel ieder, of elk gezelschap, een eigen tafeltje heeft
cn er met de anderen geen enkele communicatie is dan een ontmoeting in de conversatiezaal van de meerdere vergaderingen, via afgevaardigden. Ieder kiest dan een eigen menu.
Trouwens, iets dergelijks vinden we in andere kerkgemeenschappen ook al wel. Het komt meer voor, dat gemeenten geen territoriale grenzen kennen. Er is dan „open grensverkeer". Men kan lid zijn van een kerk in een andere plaats, terwijl er toch in eigen woonplaats wel een kerk van hetzelfde kerkverband is. Ecn voorbeeld daarvan is de syn. Gereformeerde Kerk te Haarlem, waar officieel de mogelijkheid is geopend, dat iemand lid in volle rcchtcn wordt van een naburige gemeente, overeenkomstig eigen geloofsbeleving.
Maar zo blijft er van de kerk als gemeenschap van de heiligen niets over. Omdat de gemeenschap van dc heiligen geen duidelijke, vaste norm meer kent. Omdat de eenheid van het geloof ontbreekt. Maar war is er dan nog over van het wezen van de kerk? Zonder eenheid van het geloof is de kerk geen kerk meer, maar slechts een godsdienstige groepering, ecn religieuse organisatie, een avifauna, waarin veel vogels van diverse pluimage bij elkaar worden gehouden. Zo wil men dan kaders scheppen voor de Heilige Geest, die de Heilige Geest kan gebruiken voor de geestelijke eenwording van hen, die nu nog op verschillende manier hun geloof belijden en beleven. Maar dan sluit men toch de ogen voor het kader waarin de Heilige Geest volgens dc Schriftopenbaring wil werken: het luisteren naar Gods Woord, de erkenning van Jezus Christus als het juk van Christus, dat zacht is voor wie gelooft."
Tot zover dr. Bos. Ik moet eerlijk bekennen niet zo erg veel verweer te hebben tegen een verwijt als hier bedoeld. De koers die gekozen wordt voor een realisering van de SoW zal in de praktijk tot zo'n soort situatie leiden als in het woord 'hotelkerk' ligt weergegeven. Leidinggevenden in het SoW-proces willen dat niet, men is zelfs principieel op iets anders uit en wel op een hernieuwde geestelijk levende kerkgemeenschap. Maar daar zal een andere weg voor nodig zijn dan thans gegaan wordt. Zo als het nu gaat, krijgen wc inderdaad een geprofileerde hotelkerk in de praktijk.
Maar, laten we eerlijk wezen, ook thans al is de praxis in de Hervormde Kerk min of meer zo. Ik denk aan wat er in Houten tot stand is gekomen. Naast dc Hervormde gemeente die tot de Gereformeerde richting behoorde komt er ook een buitengewone wijkgemeente van de Gereformeerde Bond. Terwijl er in Houten ook al een deelgemeente bestaat. Zeker, daar zijn allerlei verklaringen voor te geven en velerlei verontschuldigingen voor te bedenken die deze ontwikkelingen begrijpelijk maken. Toch blijft het principieel voor een kerk waarin Christus Koning cn waarvan Hij het Hoofd is ecn onbestaanbare zaak. Nu is Houten slechts één voorbeeld in de Hervormde Kerk. Het is met vele voorbeelden aan te vullen. Alleen, déze ontwikkeling scherpt nog weer eens aan de eigenlijk onmogelijke situatie waarin we ons bevinden.
Wie dit gewoon vindt, is ontzonken aan het besef wat een kerk volgens de Schrift dient te zijn. En waarvan ook de confcssie getuigenis aflegt.
Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt
voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen,
vragen, informatie: contact.
Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing.
Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this
database. Terms of use.
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 29 augustus 1986
Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's
Bekijk de hele uitgave van vrijdag 29 augustus 1986
Gereformeerd Weekblad | 12 Pagina's