Post over de kijkkast

Het is alweer meer dan twee maanden geleden dat ik, naar aanleiding van een kerkeraadsbesluit in Rijssen, enkele opmerkingen maakte over het bezit en het gebruik van de t.v. Zoals bij een dergelijk onderwerp mag worden verwacht leverde dat enkele reakties op, telefonische en schriftelijke, overigens alle getuigend van instemming.

Twee brieven heb ik bewaard om er te zijner tijd nogeens op terug te komen. Met opzet liet ik ze enige tijd liggen om te voorkómen dat het medium t.v. onevenredig veel aandacht zou krijgen. Ik moest namelijk denken aan een opmerking van mijn vrouw, die zij jaren geleden maakte. Wij waren samen op bezoek geweest bij mensen die de hele avond hadden gevuld met verhalen over het goddeloze van de t.v. Toen we thuis kwamen zei mijn vrouw: , , Ik geloof dat alle mensen in de ban van de t.v. zijn, de één kijkt er de hele avond naar en de ander praat er de hele avond over".

Ik bedoel maar dat we niet moeten doen alsof er geen andere zonden zijn dan het bezit van een t.v.-toestel, en daarop wees ik ook in mijn stukje van 12 februari. Dat neemt niet weg dat er reden genoeg is om de gevaren van de t.v. in onze gezinnen te signaleren en tegen het misbruik ervan te waarschuwen. Dat was ook de intentie van

de broeder uit mijn eigen gemeente, die me schreef dat er „in onze kringen veel te gemakkelijk en te argeloos" naar allerlei programma's gekeken wordt. Maar ik wil hem graag zelf even aan het woord laten.

, , 'k Heb zelf geen t.v., ik wil het ook helemaal niet. Ik lees rustig mijn krant, al kom ik dan misschien een paar uur achter. Ik wil echter mijn bezorgdheid uiten over de invloed die de t.v. heeft juist in onze gezinnen. Hoe gemakkelijk blijft de t.v. aanstaan zonder dat er op het gehalte gelet wordt. En als ik eens ergens ben en zie hoe kinderen met gespannen gezichten alles volgen dan denk ik weieens: ze zijn allen (soms ook vader en moeder) in de ban van de t.v. Een gesprek kun je niet beginnen, want dat komt helemaal niet gelegen. Het is zo indringend, véél meer dan bijvoorbeeld de radio, en de kans op verslaving is zo groot. Ik vraag me weieens af: kunnen de ouders nog de maatstaf aanleggen bij het beoordelen van de programma's? Kunnen ze zelf de wil opbrengen om af te breken wanneer ze dat nodig vinden? Als het bij kleine kinderen al niet gebeurt, hoeveel moeilijker wordt het dan als ze groter worden. En ze hebben ook hun inbreng! Helemaal erg is wanneer de ouders er niet tegen opgewassen zijn."

Tot zover mijn briefschrijver, die het is opgevallen dat er over het algemeen te weinig gewezen wordt op de gevaren van de t.v., die de wereld gelijkvormigheid in onze gezinnen sterk stimuleert. Hij betwijfelt of de kansel de aangewezen plaats is om te waarschuwen tegen de t.v., maar moest het dan bijvoorbeeld op huisbezoek of op gemeente-avonden niet aan de orde komen? Hebben we wel voldoende aandacht voor het feit dat het geestelijk leven door de t.v. wordt bedreigd?

Ik heb aan deze brief weinig toe te voegen, daarom heb ik één en ander zomaar, zonder commentaar, doorgegeven.

De Gereformeerden en het toneel

Het tweede schrijven waarvoor ik de aandacht wil vragen is van de hand van een collega, die ook zijn zorgen heeft over het t.v.-gebruik (misbruik? ) in zijn gemeente. Maar, zo verontschuldigen zijn parochianen zich, wij kijken alleen naar de programma's van de E.O. Mijn ambtsbroeder zegt terecht dat er door de E.O. zeker ook positieve programma's worden uitgezonden, maar bij andere heeft hij zijn vragen. En dan schrijft hij:

„Wat moeten we bijvoorbeeld denken van speelfilms? We dienen toch afwijzend te staan tegenover het toneel. Speelfilms zijn niet anders dan toneel. Ik denk aan de verfilming van het leven van Abraham. Velen kijken kritiekloos daarnaar. Maar Abraham is toch de vader van alle gelovigen? Met zijn worstelingen in het geloof, met de strijd die hij daarin beleeft. Mag je het werk van de Heilige Geest, zoals dat in zijn leven openbaar komt, naspelen? "

De vragen en opmerkingen van mijn collega waren voor mij aanleiding weer eens te duiken in de materie van „de gereformeerden en het toneel". Een oeverloos onderwerp, waarover al veel geschreven is. Ik kan dan ook slechts enkele hoofdlijnen aangeven.

Overigens dateren de bezwaren tegen het toneel niet uit de tijd van de Reformatie. De kerkvaders hadden reeds felle kritiek op theatervoorstellingen. Tertullianus, Cyprianus, Chrysostomus en Augustinus hebben eenstemmig het toneel veroordeeld op grond van afgoderij en zedeloosheid. Ze zagen het als een bedreiging voor de christelijke religie en vreesden niet ten onrechte voor een terugval in het heidendom.

Het Protestantisme in de 16de en 17de eeuw wees opnieuw het toneel af. Het Calvinisme en het Puritanisme zijn het sterkst in hun verzet. Tot een eeuw na de dood van Calvijn is er in Génève geen enkel toneelstuk opgevoerd.

Het oudste bekende Nederlandse geschrift tegen het toneel is van ds. G. Nolthenius, „Van de Schouspelen" (1600). Daarvóór echter hadden verschillende synoden reeds in negatieve zin over het toneel gesproken. En in de 17de eeuw is er een hele reeks van synodale en classicale waarschuwingen en verboden ten aanzien van het toneel. Was men nog enigszins toegeeflijk wanneer nietbijbelse stoffen werden gespeeld, de dramatisering van bijbelverhalen werd categorisch afgewezen.

Wat voor bezwaren had men nu eigenlijk tegen het toneel? Het argument dat altijd en overal weer terugkeert: het is een „profanatie" (ontheiliging) van het Woord en van de dag des Heeren. Verder leidt het tot verderf van ziel en lichaam. Men maakt van zonde en oordeel een spel. Het bevordert de zedeloosheid, doordat mannen vrouwenrollen. moeten spelen en omgekeerd. En... het is een zinloze verkwisting van tijd en geld.

Om terug te komen op de brief van mijn collega, ik denk dat de meeste argumenten nog weinig van hun aktualiteit hebben verloren. Staan we als gereformeerde mensen tóch al afwijzend tegen het toneel in het algemeen, we moeten het zeker afkeuren dat bijbelse geschiedenissen worden gespeeld of

verfilmd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen