Kerkelijk Zuid-Limburg

in vogelvlucht

Wie aan Zuid-Limburg denkt, denkt aan twee dingen: ten eerste: Het is een stukje buitenland in eigen land, prachtig als vakantiestreek; ten tweede: Het is daar allemaal Rooms-Katholiek, Het eerste is onmiskenbaar een feit. Wie daar eenmaal geweest is en het hefelijke landschap heeft gezien, is verwonderd dat zulk een prachtige natuur ons in Nederland nog is geschonken. Het tweede is voor het grootste deel bewaarheid, Toch zijn er in dat Roomse Zuid-Limburg nog wel een handvol protestanten. De geschiedenis van de protestantse kerken heeft daar niet zo'n oude historie, maar bij velen toch wel onbekend, Hoe zijn daar in dat stukje Nederland de protestantse gemeenten ontstaan en hoe staat het er heden ten dage nog mee, ? Dit zijn vragen, die zo opwellen en waar ik in een kort bestek het een en ander van heb vernomen en graag aan u als lezers wil doorgeven.

Het ontstaan

Het ontstaan van deze gemeenten hangt ten nauwste samen met de mijnindustrie, die in Zuid-Limburg in de twintiger jaren van deze eeuw begon. Vele Noord-Nederlanders vestigden zich hier vanuit allerlei streken omdat zij bij de mijnen gingen werken. De omgeving bood niet genoeg arbeiders voor de mijnen, zodat men personeel uit het gehele land moest aantrekken. Al deze mensen, de „import", brachten hun eigen gewoontes mee uit het gehele land. Niet alleen burgerlijke gewoontes, maar natuurlijk ook hun kerkelijke gewoontes en gebruiken.

Omdat de groepen die gelijke gewoontes hadden veelal te klein waren om zelfstandig te functioneren, werden dus gemeenten gesticht, die als resultaat een eigen Limburgse kerkelijke kleur kregen. Deze kerkelijke kleur werd gekenmerkt door verdraagzaamheid en onderlinge samenwerking.

Want als men in zulke kleine groeperingen grote verschillen aan de dag zou leggen, waar zou men dan blijven.? Dagelijks moest men met elkaar optrekken in de mijnen. Men was vaak letterlijk en figuurlijk van elkaar afhankelijk. Zodoende werd gezocht naar zaken waar men elkaar in kon vinden. De zaken waar men van elkaar in verschilden werden op de tweede plaats geschoven. Zo werden theologische problemen hier niet tot hoofdzaken verheven, zoals wel vaak was gebeurd in de plaats waar men oorspronkelijk vandaan kwam. Zo zocht men dus de samenwerking op en moest men van elkaar wat meer kunnen verdragen.

De mijnbedrijven zagen in dat de import hun eigen geloofsbeleving ook moesten kunnen uitoefenen. Men wist dat er protestanten onder hun personeel waren. Dat was hun

risico om elders uit het land personeel aan te trekken. Aangezien deze mensen niet genoeg gelden bijeen konden brengen om kerkgebouwen te laten bouwen, werden er kerkgebouwen gebouwd op kosten van de mijnbedrijven. Tevens werden deze gemeenten door de mijnbedrijven in stand gehouden.

De teruggang

Door de opkomst van de gaswinning en andere energievoorzieningen werden in de zestiger/zeventiger jaren de kolenmijnen overbodig. De regering sloot mijn na mijn. Mede door de sluiting van deze kolenmijnen in Zuid-Limburg beleven deze eens bloeiende Hervormde Gemeenten nu zware tijden.

In de noordelijker provincies hebben vele kerken nog grote sommen gelds uit vorige geslachten overgehouden. Vele geslachten hebben immers de tradities overgebracht op hun kinderen en hun kinderen voorgehouden om voor de dienst des HEEREN veel over te hebben.

Doordat de mijnbedrijven gesloten werden, kon ook niet op de financiële steun van deze bedrijven verder gerekend worden, zodat deze geldelijke middelen opgebracht moeten worden door een relatief gering aantal mensen. Gespaard kon er niet zijn in zo'n vijftig a zestig jaar bestaan, omdat de meeste mijnwencers niet zo'n inkomen hadden dat grote sommen gelds aan de kerk geschonken konden worden.

Huidige situatie

Maar de huidige gemeenten zitten nu dus wel met de problemen voor hoge onderhoudskosten van in verhouding veel kerkgebouwen. En een kerkgebouw voorgoed sluiten doe je ook niet zomaar. Vooral als de kerk soms na het bombardement in de oorlog met je eigen handen weer opgebouwd is.

Zo telt een kerkelijke gemeente als de Nederlands Hervormde Gemeente Zuid-Limburg-Centrum nu nog een tweetal wijkgemeenten, te weten Brunssum — met twee kerkgebouwen (in Brunssum-Centrum en Heerlen-Noord) — en Hoensbroek — met drie kerkgebouwen (in Hoensbroek, Nuth en Brunssum-Treebeek). Vanwege de geringe financiële middelen heeft de centrale kerkeraad aldaar enkele jaren geleden besloten tot reorganisatie van de gemeenten met als resultaat dat er nu twee wijkgemeenten gevormd zijn met totaal twee predikantsplaatsen. Zo proberen zij daar hun gemeenten nog in stand te houden. Het kerkbezoek is door de mijnsluiting ook afgenomen, mede door vertrek van velen naar andere plaatsen. Ook de secularisatie heeft er zijn offers gevraagd.

Vanwege dat verminderde kerkbezoek heeft de centrale kerkeraad in zijn reorganisatie het besluit genomen om in iedere wijkgemecnte per zondag een kerkgebouw te gebruiken. Een enkele keer worden twee diensten na elkaar gehouden door dezelfde predikant in twee kerkgebouwen.

Omdat er dus in de wijkgemecnte Hoensbroek minimaal een kerkgebouw gesloten is (dit gebeurt dus bij toerbeurt), heeft de centrale kerkeraad het als taak gezien om tijdens de zomervakanties het niet te gebruiken kerkgebouw af te staan voor kerkdiensten die georganiseerd worden sinds 1987 op verzoek van en ten behoeve van vakantiegangers uit de Gereformeerde Gezindte.

Juist omdat de Hervormde Gemeenten vroeger uit allerlei modaliteiten gevormd zijn, begrijpen zij dat, omdat de kerkelijke tradities nogal veel verschillen en een vakantieverblijf te kort is, het problemen geeft om een aansluiting te vinden bij hun kerkelijke gemeente. Daarom vinden zij het echter wel een teken van broederlijke zorg en gastvrijheid (en wie heeft nooit gehoord van de Limburgse gastvrijheid.? ) om voor de vakantiegangers de mogelijkheid te scheppen om „in den vreemde" toch de zondagse eredienst te vieren, waarbij men zich „thuis" voelt. Ook vinden zij het daarom op zijn plaats, dat er ruimte moet zijn om voorgangers uit de diverse kerkgenootschappen waaruit de Gereformeerde Gezindte bestaft, in deze diensten voor te laten gaan. Respekt voor eikaars geloofsovertuiging vinden zij het begin van elke oecumene.

Inhoudelijk behoeven wij het op een aantal punten niet met de Limburgse Hervormde Gemeenten eens te zijn, toch is het wel eens goed om ook begrip op te brengen voor deze gemeenten. Zij behoren ook tot de Nederlands Hervormde Kerk. Wij mogen ook voor die gemeenten het gebed doen opgaan, dat ook daar Gods Geest mag wonen.

De zomerse kerkdiensten ten behoeve van vakantiegangers van de Gereformeerde Gezindte zijn geen evangelisatiediensten onder de aldaar woonachtigen. Dat is de afspraak die gemaakt is, maar ook zullen de bewoners uit Zuid-Limburg daar welkom zijn en wij weten niet wat het in de toekomst nog zal worden, maar wij mogen de HEERE wel vragen of Hij ook deze geringe middelen voor ons en voor de Limburgers zal willen zegenen.

J. A. E. de Koning, Merel 52, 2986 BC Ridderkerk, tel. 01804 - 21231

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen