Incest, veroorzaakt door het gezin en de bijbel...

Over incest is de laatste tijd al zóveel gesproken en geschreven dat ik er liever maar het zwijgen toe zou doen. Voor het feit dat vaders hun dochters, broers hun zusters - kinderen soms nog! - sexueel misbruiken, kan niemand een goed woord over hebben. En toch gebeurt het misschien wel in onze naaste omgeving, misschien wel in gezinnen waaraan we pas in de laatste plaats zouden hebben gedacht...

Nu moeten we er, denk ik, rekening mee houden dat het aantal incest-gevallen van bepaalde zijde wordt opgeschroefd. Althans, bij mij wil het er gewoon niet in dat minstens één op de tien vaders niet van zijn dochter zou kunnen afblijven. Op den duur zou een vader zijn eigen kind niet meer mogen omhelzen of zoenen zonder de verdenking van incest op zich te laden...

Wat niet wegneemt dat elk geval er één te veel is en dat we helaas moeten constateren dat het ook in kerkelijke kringen voorkomt, misschien naar verhouding niet méér, maar toch ook niet minder dan onder mensen die niet leven bij het Woord van God.

Afgezien van het feit dat het zware zonde is - God gebiedt, naar de uitleg van de Heidelbergse Catechismus van het zevende gebod dat we kuis en tuchtig zullen leven, zowel in als buiten het huwelijk - moesten mensen toch alleen ai door het tegennatuurlijke van dergelijke sexuele contacten ervan weerhouden worden hun gezins-of familieleden te misbruiken! Maar indien ergens, dan blijkt hier wel de waarheid van het woord van de psalmdichter dat ons hart is „een vuile bron van alle wanbedrijven".

Dat ik het onderwerp hier toch ter sprake breng is het gevolg van een artikel dat ik las in Woord en Dienst van 4 nov. j.1. onder de titel „De vaderen ter sprake" recenseert dr. Riet Bons-Storm de door Hervormden en Gereformeerden gezamenlijk uitgegeven Handreiking voor het Pastoraat, over „Pastoraat en Incest". Mevrouw Bons is sinds kort bijzonder hoogleraar aan de theologische faculteit van de Rijks Universiteit te Groningen en heeft als leeropdracht de feministische theologie. We kunnen dus al een beetje aanvoelen uit welke hoek de wind zal gaan waaien...

Ik citeer uit haar artikel: „In allerlei gezinnen komt dit sexueel misbruik van dochters door vaders voor, ook in christelijke gezinnen. Het verhaal over incest is een stoorzender in het mooie verhaal over het gezin. Het gezin als hoeksteen van de samenleving, als door God gewilde basis van het menselijk samenleven, komt op de tocht te staan. Juist het traditionele gezin, waar de vader het voor een groot deel voor het zeggen heeft, de moeder verzorgend bezig is en de kinderen geacht worden uit liefde te gehoorzamen, juist dat gezin blijkt de mogelijkheid van sexueel misbruik in zich te hebben.

Hoezeer het ons ook verontrust, < Ie zaak wordt er niet beter op als wij deze stoorzender uitzetten om weer ongehinderd te luisteren naar het mooie verhaal over het christelijk gezin. Want er vallen slachtoffers. Kinderen, in verreweg de meeste gevallen dochters, worden lichamelijk en geestelijk diep gekwetst".

De stoorzender

Als we het nog niet wisten, dan weten we het nü: de oorzaak van alle ellende ligt in het gezin. Mevrouw Bons stapelt de woorden zomaar op elkaar: „Het mooie verhaal over het gezin. Het gezin als hoeksteen van de samenleving, als de door God gewilde basis van het menselijk samenleven". Het leek allemaal zo mooi, maar nu blijkt het de broedplaats te zijn van alle ongerechtigheid. Want de vader maakte de dienst uit, de moeder met haar verzorgende taak was het sloofje in de keuken, en de kinderen hadden te gehoorzamen.

Dat gezin komt op de tocht te staan, aldus Mevrouw Bons. Zij doet haar best objectief te blijven, maar het lukt niet helemaal. Wie goed luistert kan in haar woorden iets horen van ingehouden triomf: we hebben het altijd wel geweten, maar gelukkig dat er nu eens door dat mooie verhaaltje wordt hééngeprikt! Eindelijk is er een stoorzender, die we vooral niet moeten uitschakelen!

Tegen een zo suggestieve en verdachtmakende betoogtrant - waarmee overigens niets wordt bewezen! - is weinig verweer mogelijk. Men krijgt het wrange gevoel dat er eindelijk een stok is gevonden om de hond te slaan. Eindelijk een beetje springstof die onder het traditionele gezin kan worden gelegd. Met de feiten over incest kan het mooie plaatje van het traditionele gezin aan flarden worden gescheurd.

Natuurlijk - het moet erkend worden - zijn er altijd en overal vaders geweest die autoritair optraden. Moeders die niets in te brengen hadden dan lege briefjes. En kinderen die hun ouders slaafs gehoorzaamden. Maar is dat het traditionele gezin?

Mevrouw Bons zal het misschien niet willen geloven, maar ik ken uit mijn familie-en vriendenkring, en uit de praktijk van het pastoraat reeksen gezinnen, waarin de vader in goed overleg uiteindelijk de beslissende rol speelt, en waarin de moeder elke dag weer met veel vreugde de zorg voor man en kinderen op zich neemt en geen enkele behoefte heeft aan een baan buitenshuis, en waarin de kinderen zonder problemen en met liefde gehoorzamen, en waarin toch incest echt niet voorkomt!

De bijbel

Het wordt echter nog erger! Niet alleen in het gezin moet de oorzaak voor incest worden gezocht, nee, ook in de bijbel! Ik citeer opnieuw:

„De macht van de vader is echt geen incidenteel gebeuren, maar stoelt op een vooral in christelijke kring diepliggende overtuiging, dat de vader het voor het zeggen heeft, meer dan de moeder bijvoorbeeld. God, gezien als de Allerhoogste, Almachtige Vader, geeft als het ware een onderbouwing en legitimatie van die macht. In de bijbel worden ons talloze verhalen overgeleverd, waarin vaders met hun dochters ongestraft doen wat zij willen. Zij huwelijken hen uit, maar zij geven hen ook weg om verkracht te worden, zie Genesis 19 : 7 en 8. De bijbelse verhalen geven openingen naar vaderdochter incest. In Leviticus 18 : 6—20 staat een hele rij vrouwelijke verwanten waarmee een man geen sexueel contact mag hebben, maar de dochter staat er niet bij. De macht van de vader wordt in de hele bijbel onderschreven.

De vaderen, de kerkvaders hebben deze macht van de vader in stand gehouden. In het traditionele gezin met zijn vastomschreven rollen voor vrouw en man kan die macht vorm krijgen".

We verwonderen ons vandaag nergens meer over. Wanneer theologen met een overspannen Israël-visie menen de wortels van het anti-semitisme al te kunnen vinden in het Nieuwe Testament, dan kan de bijbel ook wel aansprakelijk worden gesteld voor het verschijnsel-incest. Je moet dan echter de bijbel wel lezen vanuit een vóóringenomen standpunt, en dat is het laatste dat van de hoogleraar in de Godgeleerdheid zou mogen worden verwacht.

Want inderdaad wordt ons verteld (Gen. 19 : 7—8) dat Lot zijn beide dochters "aanbiedt aan de inwoners van Sodom, maar dat betekent nog niet dat dit ook wordt goedgekeurd! En wanneer de dochter niet wordt genoemd onder de vrouwen met wie een man geen sexuele contacten mag hebben (Lev. 18), dan komt dat doordat het zó vanzelfsprekend is dat het geen vermelding behoeft! Wanneer déze voorbeelden moeten worden gebruikt om te bewijzen dat de Heilige Schrift „openingen naar incest" geeft, dan weet ik het echt niet meer...

Gepikeerd

Ik laat de bespreking van de Handleiding (die ik trouwens zelf niet heb gelezen) verder buiten beschouwing. Ik heb me wel afgevraagd waarom dit geschrift, een uitgave van de Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerken samen, door Mevrouw Bons toch zo afgekraakt wordt. Ik meen echter wel ontdekt te hebben waar de schoen wringt. Mevrouw Bons citeert uit de Handreiking de volgende zijn:

„Met name in veel publicaties van vrouwen wordt er de nadruk op gelegd, dat het bij incest de sociaaleconomische machtspositie van de man zou zijn, die het vóórkomen van incest sterk bevordert... Die machtspositie is zeker een heel belangrijke, maar beslist niet de enige".

Over deze zin is Mevrouw Bons erg gepikeerd. Vooral die „venijnige veeg uit de pan naar publicaties van vrouwen" zit haar dwars. Ik zou willen vragen of vrouwen zelf - met alle eer overigens voor het zwakke geslacht! - het er niet naar hebben gemaakt dat zij zo'n veeg uit de pan krijgen? Maakt Mevrouw Bons het er in dit artikel zélf niet naar dat er op deze wijze wordt gereageerd? Als zó ongenuanceerd de beschuldigende vinger wordt uitgestoken naar „het traditionele gezin" en als de bijbel in de beklaagdenbank wordt gezet omdat hij openingen zou geven naar incest?

Het is uitermate triest dat een hoogleraar in de theologie op deze manier over incest durft te schrijven. En minstens zo triest dat een blad als Woord en Dienst, dat bedoeld is om ambtsdragers te vormen en te instrueren, z'n kolommen openstelt voor een dergelijke visie.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen