Enige opmerkingen over het Christendom en de Cultuur

(2)

Op de vraag wat is eigenlijk cultuur, moeten wij eerst een antwoord geven, willen wij zuiver en scherp onze houding tegenover de cultuur zien, en het gevaar van algemeenheden en holle woorden vermijden. Want er zijn tegenwoordig niet weinigen, die met een bijzonder gewichtig gezicht pleiten voor een zeer nauw verband tussen christendom en cultuur, maar in hun woorden blijven steken, als ge hun vraagt, wat nu eigenlijk onder de hooggeroemde cultuur moet worden verstaan.

En er zijn er ook, die met vroom gebaar en principiële argumenten de cultuur contrabande achten, doch ook zwijgen, als zij nader moeten vertellen, wat zo gevaarlijk voor ons Christendom en ons geloof is. Het is daarom een allereerste eis nauwkeurig te onderzoeken, wat in het woord cultuur opgesloten ligt, en wanneer wij dit doen, zal het ons duidelijk worden, dat de zaak zo eenvoudig niet is, als ze wel schijnt. Eerlijke beoordeling is nog wat anders dan oppervlakkige aanbidding op ondiepe verwerping.

Zoals iedere Christen weet is alles zo van God verordineerd, dat elk wezen dat leeft nodig heeft een bepaalde worsteling. De plant b.v. onttrekt groeikracht uit de lucht en uit de aarde. Ook de dieren moeten worstelen om het lichaam in stand te houden.

Ditzelfde geldt nu ook van de mens. De mens neemt in de schepping een eigen zelfstandige plaats in. Zelfbewustheid en redelijkheid zijn de gaven aan de mens verleend. De mens heeft een bijzonder roeping op deze aarde. Hij is a.h.w. de priester der ganse schepping Gods. De mens moet voor Gods aangezicht al de eer en heerlijkheid der aarde de Heere opdragen. In het paradijs moest Adam de hof bouwen en bewaren. Dat was een scheppingsordinantie. Maar ja, de mens komt onder de macht van zonde en de dood, Het zondegif wordt hem daardoor in d«

aderen gedruppeld. De lofzang der schepping wordt nu gesmoord. Toch ligt in de mens nog die drijfkracht om de aarde te veroveren. De oefening baart kracht. In de mensheids geschiedenis zien wij dat inderdaad, vandaar de cultuur.

Cultuur komt van een latijns woord, dat bebouwen of beplanten, bearbeiden of bewerken betekent. De cultuur is in algemene zin het cultiveren of de bearbeiding van de natuur, dan natuur zo ruim mogelijk genomen, met deze bedoeling en dat resultaat dat die natuur aan de mens onderworpen wordt en hem dient in de vervulling van zijn levenstaak. Zo beschouwd is de taak, welke de Schepper aan de mens geeft, om de aardbodem en in het bijzonder het paradijs te bebouwen een cultuurtaak, en is de cultuur een gave Gods.

De cultuur in haar algemeen karakter is niet een uitvindsel van de boze of een product van de geest dezer eeuw, en is zelfs niet een noodzakelijk gevolg van de zonde, doch de cultuur is een gave sterker nog een voorrecht en een roeping tevens, die God aan zijn beelddrager geschonken heeft. Wanneer Hij hem formeert, maakt Hij hem niet om hier een lui leven te leiden van niets doen en vrome meditatie, maar HIJ legt hem een taak op, een gewichtvolle taak op. Hij roept hem om de schepping, om de natuur, waarin de Almachtige onnoemelijke rijke schatten van weelde en schoonheid heeft neergelegd, te bearbeiden, opdat wat verborgen is in het licht trede, en deze wereld zich in al haar grootheid en rijkdom ontplooie tot heerlijkheid des Scheppers. Dat is cultuur.

Of wil men, dat is de cultuurtaak, en cultuur is de samenvatting van alle vrucht en alle resultaten, die de vervulling van deze taak heeft opgeleverd. Nu moeten we in de cultuur onderscheiden. Er is tweeërlei cultuur en cultuurtaak. Omdat we kennen een tweevoudige wereld. God heeft niet alleen de stof, maar ook de geest geschapen. God maakte niet slechts de materiële, maar ook de ideeële natuur, en Hij gaf niet alleen een schepping om in onze stoffelijke noden te voorzien, doch ook om de ideeële behoeften van kennen en gevoelen te lenigen.

Welnu in die tweeërlei richting verbijzondert zich de cultuurtaak. Wij zijn niet tegen de cultuur. Niet tegen de materiële hoe geestelijk wij ook zijn en niet tegen de ideeële, al kent zij gevaren. Doch in de ideeële cultuur heeft de mens God te dienen. Ook op de terreinen van wetenschap en kunst. Wanneer de mens niet redelijk was, dan zou daarvan geen sprake zijn. Bij de dieren is geen sprake van cultuur. Van geslacht op geslacht worden de ervaringen overgedragen. Daarbij vervult de taal, inzonderheid het schrift, een geweldige rol. Het schrift is begonnen met een eenvoudig teken, zoals b.v. het Egyptische hieroglyphenschrift.

De twee elementen zijn voor de cultuur van geweldige betekenis tot heden toe.

Het cultuurproces loopt een merkwaardige gang. Van familie tot stam, tot volk, tot natie, tenslotte tot de moderne staatsvormen van heden, het wonderlijke technische cultuurleven.

Ook in deze cultuur heeft de mens God te dienen.

In de bearbeiding van de geestelijke natuur moet hij ook de roeping vervullen, welke de Heere hem oplegt, en die roeping staat in het nauwste verband met de behoeften, welke de Schepper aller dingen Zelf in ons zieleleven gelegd heeft. Ze richten zich niet alleen naar de religieuse behoeften, maar ook naar de arbeid van het intellect en van de wetenschap. Denkarbeid in het algemeen en wetenschappelijk onderzoek is dus plicht en een Christen mag zich allerminst onttrekken aan de goddelijke last, om deze wereld in de spiegel van zijn bewustzijn op te nemen en haar door te denken in haar onderlinge verhoudingen en verband. En hij vooral niet. Want hij kan komen tot het ware weten, omdat hij alle dingen mag bezien in het licht der waarheid Gods en bij het schijnsel van Hem, Die het eeuwige Woord is, en in Wien alle dingen te samen bestaan.

Men dient wel te bedenken dat de Heilige Schrift noch wetenschap noch kunst bijzonder hoog stelt. Israël was noch tolk van de wetenschap noch tolk van de kunst, maar het volk der religie en de drager van de openbaring Gods, en alle nadruk valt in het volk der belofte op de geestelijke dingen en op de verhouding van de mens tot God.

En wat het Nieuwe Testament aangaat, is het, alsof het oudste Christendom zelfs de wetenschap onderschat en tegenover deze cultuur vijandig gezind is. God heeft de wijsheid der wereld tot dwaasheid ge-

maakt (1 Cor. 1) en de kennis maakt opgeblazen (1 Cor. 8:1) ziet toe, dat niemand U als een roof vervoere door de filosofie, en ijdele verleiding (2 Col. 2 : 8) hebbende een afkeer van de tegenstellingen der valselijk genaamde wetenschap (1 Tim. 5).

Het is dan ook geen wonder, dat velen het eerste Christendom „cultuur-vluchtend" genoemd hebben en nog altijd een diepe klove zien tussen de oorspronkelijke belijders van de Christus en de cultuurschatten, die vooral toen in de Grieks-Romeinse wereld gevonden werden. Dit contrast bestaat echter niet.

Epe

j. H. de Boer

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen