KLEINE KRONIEK

Nogmaals over de prediking

Vorige keer gaf ik een wijgemaakt-gereforme geluid over de prediking door. Deze keer aanda voor een inbreng van christelijke-gereformee zijde. Op zaterdag 8 februari waren zo'n 70 am dragers vanuit de verschillende geestelijke stro gen binnen de Christelijke Gereformeerde Ker bijeen te Rijnsburg. Het was de bedoeling tot derlinge bezinning en bespreking te komen over de vraag: „ wat is het ABC van de christelijke gereformeerde prediking? ”

Als inleider trad op prof. dr. W. H. Velema. In „de Wekker" van 21 februari geeft dhr. D. Koole de volgende samenvatting van Velema's betoog.

„Waarom is er onder ons zoveel onduidelijkheid en verwarring? Met deze vraag zette de inleiding in. En het antwoord was niet onduidelijk: we kennen niet meer (zo goed) het ABC van de christelijke gereformeerde prediking, van het christelijk gereformeerd zijn. Als het om dat ABC van de prediking gaat, wordt niet gedoeld op de technische kant van de preek, op de vraag dus hoe een preek in elkaar moet zitten, maar op wat vanuit Schrift en belijdenis in de prediking aan de orde moet komen. Op de inhoudelijkheid dus. En wat voor de prediking geldt, geldt evenzeer voor het pastoraat, want die twee zijn niet van elkaar te scheiden. Waarom gaat het dan ten diepste in de prediking? Dat het Woord wordt uitgelegd en toegepast, met twee noties als spits: a. dat mensen door het Woord en door de Heilige Geest moeten worden wedergeboren, bekeerd moeten worden en b. dat zij geestelijk, in de kennis van de geloofsgeheimen, mogen groeien. Die twee brandpunten moeten aan de orde komen. En dan mag en moet de gemeente daarbij worden benaderd en worden aangesproken als belofte-gemeenschap, op basis dus van de beloften die de Here God vanuit het met de gemeente van Jezus Christus gesloten Verbond heeft gedaan. De gemeente is Verbondsgemeente en op dèt voorrecht moet zij in ernst en liefde worden aangesproken. En als - wat wel voorkomt - er ook ongedoopte mensen in de kerk zouden zijn, moeten die op heel bijzondere manier in de prediking worden benaderd.

De prediking moet reformatorisch zijn. Dat is ze, als die twee zojuist genoemde brandpunten de prediking bepalen. We weten en ervaren dat de Nadere Reformatie de prediking sterk heeft beïnvloed, door een sterk accent op de bevinding te leggen, op de vraag hoe het heil zich in het leven van Gods volk uitwerkt en met welke geestelijke ervaringen dat bij Gods kinderen gepaard gaat.

Tussen Reformatie en Nadere Reformatie kon de referent echter geen tegenstelling zien. De laatste is een nadere uitwerking van de eerste, hoe verschillend men over verschillende zienswijzen misschien ook kan denken.

Trinitarisch

De vraag waarom het in de prediking inhoudelijk gaat, kan men onder twee gezichtspunten uitwerken: a. wat de Here God van zijn kant zegt en b. wat daarop door de gemeente moet worden geantwoord. Wat het eerste betreft: de verkondiger die in de prediking over God spreekt, zal dat Trinitarisch moeten doen. Het werk van een Drieënige God zal moeten worden verkondigd, hoe moeilijk het ook is om dat grote geheimenis in menselijke woorden te vatten. De naam en het werk van Va­ der, Zoon en Heilige Geest moeten worden genoemd. De naam van de Vader als onze Schepper en Verlosser, tegen wie wij hebben gezondigd en aan wiens schepping wij ons, niet het minst ook in onze tijd, op een verschrikkelijke manier bezondigen. De naam van de Zoon, die het verlossende werk heeft gedaan door het offer dat Hij bracht, De gemeent moet kennis hebben van de Middelaar. En de naam van de Heilige Geest die in ons wil wonen en die ons het heil toeëigent.

Verkondiging van het werk van God is verkondiging van een Drieënige God. Men kan het ook zo zeggen: de realisering van het heil dat God voor zijn volk heeft bereid, geschiedt in een heilige coöperatie tussen Vader, Zoon en Heilige Geest. Schriftuurlijke prediking is voorts prediking van Wet en Evangelie. Zonder Wet leert een mens zichzelf niet kennen. Wetsprediking is nodig voor de onthulling van onze zondige aard, van ons zondaar zijn. De inleider stond er niet op dat dit laatste in elke preek altijd even sterk tot uitdrukking wordt gebracht, maar in de prediking horen de elementen Wet en Evangelie bij elkaar.

De drie stukken

Als we spreken over de prediking dan is er ook de mens voor wie het Evangelie bestemd is. Niet die mens staat in de prediking centraal, maar hij is er wel voorwerp van en daarom zijn begrippen als bevinding, beleving en ervaring voor wie over de verkondiging van Gods heil spreekt, volstrekt legitiem. Opmerkelijk is dat we in allerlei verbanden van de samenleving vandaag veel horen spreken over ervaring, waarbij soms zelfs van spirituele ervaring wordt gesproken. Wie over de ervaring van Gods kinderen spreekt is bijbels legitiem bezig, Denken we alleen maar aan de psalmen. Daarin gaat het weliswaar niet alleen over menselijke ervaring; er zit ook Goddelijke openbaring in, maar er wordt toch sterk in beschreven en bezongen wat er in hoofd en hart van Gods volk omgaat. Het geheim van christelijke gereformeerde prediking is dat ook de ervaring er een plaats in krijgt. En als dat gebeurt, komen daarin de drie stukken van de Heidelbergse Catechismus, verlossing, ellende en dankbaarheid, als het goed is tot gelding.

Na de tassenzang volgde de toepassing

Hoe moet je dat als predikant 's zondags doen? Op dit punt is er onder ons verschil. Er is de stelling dat met opening en uitleg van de Schrift kan worden volstaan. Anderen zijn van mening dat uitleg van de Schrift niet zonder de praktische uitwerking in vorenbedoelde zin kan. De preken van vroeger waren op dit punt in die zin zonder probleem, dat vóór de zogenaamde tussenzang uitleg van de Schrift werd gegeven, terwijl nè de tussenzang de toepassing volgde. Dan ging het over de vraag hoe God een mens bekeert en de , , waardering" die een preek kreeg, werd vooral bepaald door de inhoudelijkheid van die toepassing. Toen gold en ook nu geldt, dat de prediker recht moet doen aan de tekst door verantwoorde uitleg. Hij zal de Trinitarische geleding van het Woord moeten laten spreken.

En dan zijn er in het Woord van God onderwijzende teksten en teksten waarin menselijke emoties aan de orde zijn.

Hebt u de sleutel bij u?

Voorts moet de prediking breed en wijd zijn, het leven in zijn volle werkelijkheid omvattend. In de prediking èn in het pastoraat (de inleider wees predikanten en ouderlingen hier op hun gezamenlijke plicht) moet worden ingegaan op vragen als: hoe komt men tot geloof? - hoe kan een mens in het geloof standhouden? (er zijn altijd wel strijd, weerstanden, ongeloof, twijfel, bijzondere verleidingen en wat al niet meer) - hoe wordt een mens uit de diepte opgehaald? - mag er in het leven van de gemeente geestelijke groei zijn? - hoe dienstbaar is men aan de wereld, een roeping die men niet mag verwaarlozen? Er zou meer te noemen zijn. De catechismusprediking biedt alle ruimte om op deze en andere dingen leerstellig en praktisch in te gaan. En dat moet dan spiritueel gebeuren, waarbij ons geestelijk leven met een kleine g gevangen wordt gelegd onder de Geest met een grote G. Gevoelens van mensen mogen in prediking en pastoraat best eens aan de orde komen. Weten we daarmee als ambtsdragers om te gaan?

Met wisselende accenten moet de prediking profetisch (God spreekt), priesterlijk (in bewogenheid) en Koninklijk (de heerschappij van Jezus Christus over ons leven verkondigend) zijn. Prediking moet gericht zijn op het Koninkrijk Gods (een gedachte die in de confessie te veel ontbreekt).

De inleiding sloot af met de opmerking dat prediking bediening is van de sleutelmacht. Dat is een gegeven van diepe ernst. In de prediking gaat de deur open of dicht. „Hebt u de sleutel bij u? " vroeg een ouderUng eens aan de dienstdoende predikant. In die vraag ligt eigenlijk alles besloten. Wie deze vraag goed verstaat, kent het ABC van de christelijke gereformeerde prediking, aldus professor Velema.”

Wat mij betreft mag het door Velema gestelde net zozeer gelden als „ABC van de hervormd-gereformeerde prediking". Ook binnen de sector die wel aangeduid wordt als „de rechterflank van de hervormde kerk" zouden dergelijke ontmoetingen van betekenis zijn. Vinden die niet plaats, dan neemt de onderlinge verwijdering en het onbegrip alleen maar toe. Koole merkt in zijn nabeschouwing over bovengenoemde bijeenkomst op dat we moeten leren eikaars woorden, waarmee we geestelijke noties proberen uit te drukken, op een juiste manier te verstaan, het goede en de werkelijke bedoeling eruit op te pakken en er op Christelijke manier aansluiting bij te zoeken.

Dit onbevangen luisteren naar elkaar is een hoge kunst. Gebeurt dat niet, dan schrijven we elkaar al te gemakkelijk af. Dan worden bijvoorbeeld kansels van een groot aantal predikanten gesloten gehouden, terwijl hun prediking toch niet afwijkt van Schrift en Belijdenis. Ik zeg met Koole dat het door Velema genoemde ABC alle instemming verdient. Maar binnen die kaders is er nog allerlei verscheidenheid in vormgeving. Een „meer eigentijdse verwoording van deze dingen hoeft niet te betekenen, dat het wezen van de zaak ontbreekt” (Koole).

J.H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen