De navolging van Christus (1)

GEESTELIJK LEVEN

Inleiding

Wanneer ik in een paar artikelen met u wil nadenken over de navolging van Christus, wil ik me daarbij vooral beperken tot de bijbelse gegevens uit 1 Johannes. En daarbij neemt 1 Joh. 2 : 6 dan nog weer een centrale plaats in.

Als wij spreken over de navolging van Christus zien wij daarmee Christus als een voorbeeld dat nagevolgd dient te worden. In het algemeen zijn wij in onze reformatorische traditie wat huiverig voor het spreken over Christus als een voorbeeld. Dat is op zich ook wel te begrijpen. Immers, maar al te vaak is en wordt Christus getekend als een voorbeeld zondermeer, waarbij Zijn plaatsvervangend werk nauwelijks of geen aandacht krijgt. We houden dan een goed en voorbeeldig Mens over. Die door ons zo goed en zo kwaad als het gaat, nagevolgd moet worden. Meer niet! Duidelijk is dat hier het verzoenend werk van Christus verdwijnt en het Evangehe grondig verminkt wordt.

Anderzijds is het toch een door en door bijbelse gedachte dat Christus ook een voorbeeld is. Wat te denken van deze drie bijbelgedeelten:

- Joh. 13 : 14, 15 - de geschiedenis van de voetwassing. , , Indien dan Ik, de Heere en de Meester, uw voeten gewassen heb, zo zijt gij ook schuldig elkanders voeten te wassen. Want Ik heb u een voorbeeld gegeven, opdat, gelijk Ik u gedaan heb, gij ook doet”.

-1 Petrus 2:21-Petrus schrijft over de vervolging van de christenen. , , Want hiertoe zijt gij geroepen, dewijl ook Christus voor ons geleden heeft, ons een voorbeeld nalatende, opdat gij Zijn voetstappen zoudt navolgen”.

- 1 Joh. 2:6-, , Die zegt dat hij in Hem blijft, die moet ook zelf alzo wandelen, gelijk Hij gewandeld heeft”.

Blijkbaar hebben we in deze navolging te doen met een voluit bijbelse zaak. Wanneer wij vandaag aan alle kanten zien hoe de autonome mens naar zijn eigen goeddunken wandelt, zelf bepaalt hoe hij leven zal, wil de Schrift ons laten zien dat hij zalig is, die ver- nieuwd wordt naar het beeld van Christus, die in de levende verbondenheid met Christus leert wandelen zoals Christus gewandeld heeft. En dan blijft het staan dat Hij wil nagevolgd worden.

In dit verband enkele citaten van Calvijn. , , God, gelijk Hij ons in Christus met Zichzelf verzoend heeft, heeft ons in Christus een beeld voorgesteld, waarnaar wij vernieuwd moeten worden". God werkt heel duidelijk twee dingen. Hij geeft in Zijn Zoon een volkomen Offerlam tot verzoening. Het bloed van Christus reinigt van de zonde en brengt verzoening aan. Toen er bij ons geen enkel offer tot verzoening was, zorgde God Zelf voor een Offer. Door Woord en Geest geeft God ook deel aan deze verzoening. Maar daarnaast is er nog meer. Hij geeft ook in Christus een beeld waarnaar Hij mensen wil vernieuwen. Dat is evenzeer een onuitsprekelijke genade, dacht u niet? Deze genade is onlosmakelijk verbonden met de verzoening door het bloed van Christus. Ook hier blijkt maar weer: God doet geen half werk. Om het wat dogmatischer te zeggen: met de rechtvaardiging is onlosmakelijk de heihgmaking verbonden.

Nogmaals Calvijn in zijn Institutie: , , Christus wordt ons voorgesteld tot een voorbeeld. Welks gestalte wij in ons leven zouden uitdrukken. Wat zoudt gij boven dit enige kunnen begeren? ". Hier wordt de vernieuwing naar Christus' beeld, , , het uitdrukken van Zijn gestalte", voorgesteld als iets dat heel begerenswaardig is. , , Wat zoudt ge boven dit enige kunnen begeren? ". Eenvoudig gezegd: het is iets om zin in te krijgen. Als u de verschijning van Christus liefkrijgt, gaat u dit begeren en zoeken en najagen. Wat zou meer te begeren zijn dan dat?

Wat we niet bedoelen met de navolging

De navolging van Christus wil niet zeggen een letterlijk nadoen, kopiëren van het leven en de wandel van Jezus. Het is wel meermalen in de loop der eeuwen zo opgevat en min of meer in praktijk gebracht. Met name in de Middeleeuwen komen we dit letterlijk nabootsen van het leven van Jezus nogal eens tegen. Een heel duidelijk voorbeeld hiervan zijn de stigmatisatieverschijnselen bijv. bij Franciscus van Assisi. Stigmatisatie wil zeggen dat iemand in de navolging van Christus letterlijk de wonden van Christus krijgt ingedrukt. We denken aan het op bepaalde tijden optreden van bloedingen op plaatsen in het lichaam, waar eenmaal Christus wonden had, bijv. in de handen of in de zijde. Nu is over deze stigmatisatieverschijnselen bepaald nog niet het laatste woord gezegd. In ieder geval maken we er ons te gemakkelijk vanaf, wanneer we spreken over puur bedrog. Nog steeds houden bepaalde psychologen zich met deze verschijnselen bezig. Hoezeer we inmiddels in bepaalde opzichten voor Franciscus van Assisi en anderen respect kunnen hebben - in een tijd van verwereldlijking van de kerk en grote weelde kozen ze voor volstrekte armoede in een streven Christus na te volgen - ze zijn intussen niet aan bepaalde gevaren ontkomen.

De navolging van Christus werd een letterlijk nabootsen, een kopiëren van het leven van Jezus, soms tot en met de wonden in Zijn lichaam toe. Toch wordt dat in de Schrift niet bedoeld met de navolging van Christus. Een aantal gevaren komen hier aan de dag. Zo wordt het lijden van Christus al te gemakkelijk losgemaakt van Zijn verzoeningswerk. Zijn plaatsbekleding. Anders gezegd: van Zijn verzoeningswerk blijft soms zo bitter weinig over. Het unieke, het volstrekt enige van Zijn werk is hier in het geding. Het lijkt hier en daar alsof de mens hetzelfde doet en hetzelfde meemaakt als Christus doet en meemaakt. De weg der zaligheid lijkt soms uit weinig anders te bestaan dan het nabootsen van daden en omstandigheden uit het leven van Jezus en dan vooral uit het lijden van Jezus. Maar Zijn lijden is voor mij niet na te doen. Zijn helle-en hemelvaart doe ik niet over. Wat Hij doet in Zijn plaatsbekledend werk is zo volstrekt enig!

Wel is ook in de Middeleeuwen en later vaak goed begrepen dat de navolging in de Schrift vaak verbonden is met vernedering, zelfverloochening en kruisdragen. Zou daarom de navolging van Christus zo'n moeilijke les zijn voor mensen?

Meermalen komt bij de navolging van Hem een heiligheidsstreven aan de dag, dat bepaald niet bijbels genoemd kan worden. Meerderen van ons kennen het bekende boekje van Thomas a Kempis over de navolging van Christus. Prachtige dingen staan erin, dingen waarmee we zeker onze winst kunnen doen. Zulke klassieke werken blijven de moeite van het bestuderen waard. Toch kan het goed zijn om bij het lezen ervan af en toe Zondag 44 van de Heid. Cat. op te slaan, niet om het gelezene bij a Kempis krachteloos te maken, maar wel om in het oog te houden dat de allerheihgsten een klein beginsel van de nieuwe gehoorzaamheid hebben en goddelozen in zichzelf blijven. Diezelfde Zondag 44 spreekt over het , , hoe langer hoe meer onze zondige aard kennen" en „des te begeriger zijn om de vergeving der zonden en de gerechtigheid in Christus te zoeken”.

Daarbij blijft dan staan het unieke van Christus' werk en weg. De bijbelse navolging van Christus betekent in ieder geval niet dat ik houvast aan mezelf, aan mijn gerechtigheid krijg.

Ze laat me geen ruimte om voor het aangezicht van de Eeuwige te steunen op wat ik doe in het navolgen van Christus. Hoe meer ik juist sterf aan al het mijne, hoe meer de navolging gaat opbloeien.

Ook op dit punt heeft de Reformatie iets van een heilzame correctie in zich. De ontdekking van de rechtvaardiging van de goddeloze om niet, door het geloof, is daar niet vreemd aan.

Luther heeft vanuit de Middeleeuwen, die hij zo goed kende, geweten van een heiligheidsstreven, een navolging van Christus, die hij ten diepste heeft afgewezen, die hij onderkende als een aantasting van het verzoeningswerk van Christus. Toch zou verdedigd kunnen worden dat juist bij hem de bijbelse navolging van Christus aan het licht komt. Hetzelfde kan gezegd worden van Kohlbrügge. Geldt het niet in het algemeen: hoemeer de Heilige Geest me alle grond onder de voeten vandaanhaalt, hoemeer het m'n verlangen wordt naar Christus' beeld vernieuwd te worden?

A.

M.G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen