KLEINE KRONIEK

Spanning rond synode-besluit homoseksualiteit

Zoals algemeen bekend heeft het besluit van de hervormde synode inzake homoseksualiteit dat november 1994 genomen is, aanleiding gegeven tot zeer veel commentaar. Het orthodoxe deel van de kerk hield zich opvallend rustig, maar de progressieven maakten veel tam-tam. Wat was het geval? De synode liet aan principieel bezwaarde kerkeraden de vrijheid om aan mensen die in een homoseksuele relatie de toegang tot de tafel des Heeren te ontzeggen, mits dat op een pastoraal juiste wijze gebeurt en de betreffende kerkeraad de betrokkenen verwijst naar een andere gemeente waar ze wél terecht kunnen. Velen riepen luidkeels dat hiermee een vrijbrief was gegeven om te discrimineren en dat de synode op dit besluit zo gauw mogelijk, dat wil zeggen in de vergadering van maart, terug zou moeten komen. In het dagblad Trouw van 2 februari was een vraaggesprek opgenomen dat Arjan Dasselaar had met ds. Y. de Groot, de vice-voor zitter van de synode, die ook zelf homoseksueel is. Persoonlijk vindt hij het gewraakte synodebesluit nog steeds een prachtig, wijs, genuanceerd besluit.

„Het advies werd overgenomen door de synode en vervolgens van alle kanten onder vuur genomen. Niet terecht, vindt De Groot. , , Wij hebben gezegd: Ais je dan toch meent homo's te moeten weren, maak dan duidelijk dat de kerk groter is dan jullie gemeente en zoek voor hen onderdak in een progressieve gemeente waar ze wel welkom zijn." De Groot moet toegeven dat het advies niet de gewenste uitwerking heeft gekregen. , , Ik heb gezien hoeveel pijn dit besluit gedaan heeft. Mijn ideaal is nu dat de synode een keer zal uitspreken dat homoseksuelen er volledig bijhoren, punt uit. Alleen mag dat niet inhouden dat mensen die moeite hebben met homoseksualiteit verketterd worden." Wie homoseksueel is, heeft het in de orthodoxe hoek van de Nederlandse Hervormde Kerk niet gemakkelijk. Nog steeds heerst daar de mening dat homoseksualiteit een zonde is. Een afwijkende geaardheid wordt alleen aanvaardbaar geacht als de homo in kwestie in onthouding leeft. Wie een relatie heeft, kan in het kader van , , tucht" geweigerd worden aan het Heilig Avondmaal. Dat gebeurde in het begin van de jaren tachtig in de Schotse Kerk in Rotterdam. Twee homo's werden niet aan de Avondmaalstafel toegelaten; de theologische discussie rond homoseksualiteit barstte in alle hevigheid los.

In 1989 wees de synode tucht vanwege een homoseksuele levenswijze van de hand. Zonder ander resultaat dan , , een geweldige commotie", aldus De Groot. Het besluit werd teruggenomen na een paar maanden. , , Men riep: waar bemoeit de synode zich mee? De synode gaat helemaal niet over de tucht, want kerkeraden zijn daarin zelfstandig. Daarom heeft de synode toen gezegd dat die afwijzing van tucht was bedoeld als een appèl op de kerkeraden, als een advies.”

Overigens kan de synode in theorie de gemeenten een opvatting dwingend voorschrijven. Maar De Groot is daar geen groot voorstander van. , , De synode kan zogenaamde belijdende uitspraken doen over bepaalde onderwerpen, zoals met de apartheidsideologie is gebeurd. Daarover heeft de kerk gezegd: racisme is zonde en de apartheidsideologie is ketterij. Maar over homoseksualiteit zijn de meningen erg yerdeeld. Het lijkt wel moedig ook daarover zo'n belijdende uitspraak te doen, maar wat schiet je ermee op? Mensen gaan niet anders denken omdat de synode dat zegt.” Schaduwkerk

Radicale uitspraken over homoseksualiteit hoeven van De Groot niet. „Dan blokkeer je het gesprek. De katholieke kerk heeft een duidelijk standpunt over homoseksualiteit: het mag niet. En dus krijg je een tegenbeweging, een schaduwkerk, zoiets als de Acht mei-beweging. De gereformeerde synode heeft ooit uitgesproken dat homoseksualiteit mag en , , daar praten we niet meer over". Daar is het gesprek óók geblokkeerd. Het is mij heel wat waard het gesprek open te houden, want dan kom je verder.”

De hervormde synode besloot na het gekrakeel in 1989 de onenigheid op een andere manier op te lossen. Er werd een commissie in het leven geroepen, , , die zich moest gaan buigen over wat er nu precies in de bijbel staat", over de exegese. , , We hebben niet alleen gekeken naar wat er in de bijbel staat, maar ook naar de hermeneutiek; hoe kun je wat er in de bijbel staat vandaag de dag toepassen? ”

Het kostte de breed samengestelde commissie heel veel moeite het eens te worden. Er waren momenten dat ze er het bijltje bij neer wilde gooien, maar uiteindelijk kwamen de leden tot het inmiddels bekende voorstel: als een gemeente een homo niet wil toelaten tot het Avondmaal, dan moet de gemeente hem of haar doorverwijzen naar een gemeente die ruimer denkt.

In de meeste gemeenten heeft men overigens geen enkel probleem met homo's, volgens De Groot. Er zijn maar een paar gemeenten die blijven staan op hun recht homoseksuelen te weren. Tot hen richt zich het advies van de synode. , , We wilden homoseksuelen een plaats aan tafel garanderen, zonder gemeenten te forceren”.”

Ds. De Groot stelt dat het om slechts een paar gemeenten gaat die daadwerkelijk tucht op praktiserende homoseksuelen toepassen. Nu komt het er wel op aan goed te onderscheiden. Mij is op dit moment van geen enkele orthodox-hervormde gemeente bekend dat daar een tuchtprocedure inzake homoseksualiteit loopt. Tegelijkertijd is het zo dat er in de hervormde kerk wel 500 gemeenten zijn waar de overtuiging dat homoseksuele praxis niet naar de Schrift is, de overhand heeft. Men moet niet bagatelliserend doen over de aanhang en invloed van deze overtuiging.

„De goede bedoehngen kwamen niet over. Dat was al tijdens de behandeling van het advies in de synode duidelijk. Van de 75 synodeleden stemden er 22 tegen, onder wie... ds. Ynte De Groot. , , Een compromis werkt alleen als het ook als compromis geaccepteerd wordt. Tijdens de vergadering merkte ik dat het niet werkte, dat er veel oppositie was. En dan is een compromis geen compromis meer. Daarom heb ik tegen gestemd, tegen het voorstel dat ik heb helpen bedenken. Als het vrijwel eenstemmig was aanvaard, was het een goed besluit geweest. Maar het was kennelijk te ingewikkeld of misschien echt niet goed. Ik weet het niet.”

De Groot bestrijdt dat de tegenstemmers stuk voor stuk uit de rechterflank van de kerk kwamen. , , Daar waren er wel een paar van, maar het merendeel kwam uit het meer progressieve deel van de kerk. Die vonden het een discriminerend voorstel. Volgens hen is het toch een soort apartheidspolitiek; de kerkeraden krijgen de mogelijkheid zich erg gemakkelijk van mensen te ontdoen. Een ander argument tégen is de gedachte dat het uiteindelijk de Heer is, die uitnodigt tot het Avondmaal. Het pijnlijke van deze hele zaak is dat het getalsmatig om heel kleine groepen gaat, omdat de meeste homoseksuelen de kerk al uit zijn.”

Pijn

De discussie is , , tot nu toe ten koste van de homoseksuelen gegaan, " zegt Ynte De Groot. , , Daar moet een eind aan komen." Dat betekent niet dat de deur naar de orthodoxen moet worden dichtgegooid. , , Mensen met een oprechte mening moet je niet buitensluiten of belachelijk maken. Je moet gespreksruimte houden.”

„We zijn het in de kerk niet met elkaar eens over homoseksualiteit, en ik zie voorlopig ook niet dat we het eens worden. Ik vind dat de liefde teveel van één kant moet komen. Homoseksuelen mogen in de wachtkamer blijven zitten, tot de kerk er eindelijk eens uitkomt. Ik voorzie dat de kerk er voorlopig niet uitkomt. Dus moeten we tegen homo's zeggen: kom maar binnen wachten. Ik zou het bijzonder jammer vinden als de synode niet bereid is om zo'n uitspraak te doen. Het zou me tegenvallen.”

De Groot stelt een nieuw synodebesluit voor dat niet alleen een verdergaande strekking heeft, maar ook een heel andere vorm: , , Misschien moet de synode niet zo in detail over deze dingen spreken. Misschien moet de synode volstaan met de hoofdlijnen. Laat de synode uitspreken dat homoseksuelen er volledig bij horen en het verder aan de wijsheid van de kerkeraden overlaten daar op een verantwoorde manier mee om te gaan. Dan kan de veiligheid van homo's gewaarborgd worden door beroepsprocedures." Een dergelijk synodebesluit zou al in maart kunnen vallen: , , Het moderamen (het dagelijks bestuur van de synode - red.) praat er op dit moment over. We hebben al in november '94 opdracht gekregen in maart op de zaak terug te komen." De Groot wil niet zeggen hoe zijn medebestuursleden er over denken.”

Ik zie toch grote problemen in wat ds. De Groot hier voorstelt. Als de synode een dergelijke uitspraak zou doen, zou zij over de gewetensnood van velen, die homoseksuele praxis niet aanvaardbaar achten, heenwalsen. Het lijkt mij veel verstandiger wanneer de synode pas op de plaats zou maken en tegenover allerlei vertekening in reacties en commentaren nog eens precies uitleggen wat de bedoelingen van het november-besluit zijn geweest (zoals dr. K. Blei dat in Woord en Dienst heeft gedaan.). De synode moet staan voor wat zij heeft besloten en niet opzij gaan voor protesten van mensen die niet eens de moeite hebben genomen om het synodebesluit goed te lezen en objectief uit te leggen.

Ds. De Groot erkent aan het eind van het gesprek dat er mensen zijn die oprecht menen dat de Bijbel homoseksualiteit verbiedt. Zo'n erkenning is tegenover al heel wat! Intussen signaleert hij een grote verschuiving: toen hij in 1972 de eerste discussies meemaakte was de vraag of homoseksuelen er nu wel of niet bijhoren. Op het ogenblik is de discussie veel meer hoe er nog ruimte gegeven kan worden aan die mensen die moeite hebben met homoseksualiteit. Ik vind deze ontwikkeling schrijnend. Zeker, het is goed dat er een meer pastorale benadering is gekomen voor mensen die een homofiele gerichtheid hebben. Meer openheid en begrip is toe te Juichen! Maar dat christenen die vast willen houden aan de unieke plaats van het huwelijk en alternatieve seksuele relaties op bijbelse gronden afwijzen, nog slechts gedoogd worden, laat zien hoe ver de kerken op drift zijn geraakt. Het is niet alleen zo dat de waarheid naast de dwaling staat. Neen, de dwaling wordt als evangelisch en humaan gehuldigd, terwijl de waarheid als achterhaald en bekrompen voorlopig nog wordt geduld!

We kunnen alleen maar hopen en bidden dat de maart-synode wijsheid van Gods wege ontvangt en naar het Woord zal spreken, ook al strijkt dat tegen de haren van de propagandisten van de nieuwe moraal in.

J.H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen