Kerstfeestviering

RONDOM KERST

Het Kerstfeest of Christusfeest behoort tot de hoogtijden van de Christelijke kerk. Het is een aangrijpende gedachte, dat op de 25e december de Christehjke kerk van de gehele wereld één is in de herdenking van wat bij het begin van onze jaartelling plaatsgreep in Bethlehem, de geboorte van de Zaligmaker.

Het is niet bekend op welke datum Christus geboren is. De Schrift deelt ons daaromtrent niets mee. En trouwens, in de eerste eeuwen van de kerkgeschiedenis, werd het ook in het geheel niet gevierd. Op dit punt moeten wij het met vermoedens doen. Het is niet met zekerheid vast te stellen, waarom men de 25e december hiervoor gekozen heeft. Sommigen hebben gemeend, dat de Kerk deze datum koos, omdat hij in de Romeinse kalender de naam droeg van , , dies invicti solis", dat is, de dag van de onoverwonnen zon. Deze naam sloeg daarop, dat de zon van die dag af weer in kracht begon toe te nemen en de nacht overwon.

Er bestaat dus geen enkele vastheid omtrent deze gedachten. Maar wat wel een feit is, is dat al vroeg gepoogd is het eenvoudig Kerstgebeuren op te fleuren, aan te dikken en te overwoekeren. Op dit punt gaan oude heidense gebruiken een rol spelen. Op een zeker moment gaat in de kerstviering de kerstboom naar voren komen. Waar komt die boom nu vandaan? De kerstboom had oorspronkelijk niets met het Kerstfeest te maken.

De Germanen vierden het heidense Joëlfeest ter ere van het weer doorbrekende licht. Daarbij werd de altijd groene denneboom rondgedragen en in de besneeuwde grond voor de deuren der huizen gezet, met brandende kaarsen versierd als een symbool van het groeiende hcht. Ook in de IJslandse sagen wordt gerept van een boom, die in de Joëlnacht van al zijn takken zulk een fel licht uitstraalde, dat geen wind het kon uitblazen.

In de 17e eeuw kwam pas de kerstboom in Duitsland in gebruik. Hij vond daar zo grote opgang, dat de in Zuid-Europa gebruikelijke Kerstkribbe er door verdrongen werd. Met de Lutherse kerk is de kerstboom zo samenverweven, dat daar een Kerstfeest zonder boom zich nauwelijks laat denken. Wel heeft men uiteraard dit heidens symbool godsdienstig getint en met een christelijk kleed omhangen, maar hoeveel zinspelingen op Christus men hier ook maken mogen, het is slechts een menselijk verzinsel, sterk afstekend tegen de schone, diepe symboliek van de Heilige Schrift.

Er is in ons land van oudsher bezwaar gemaakt tegen het gebruik van een kerstboom. En dat dit bezwaar terecht is gemeend, toont ons de gewoonte van de na-oorlogse jaren aian, waarbij de kerstboom op velerlei straten en pleinen straalt, bij stationsingangen prijkt, ja, een versiering geeft bij restaurants, cafe's en hotels. Wij hebben de indruk, dat ook in protestantse gezinnen de kerstboom meer dan ooit is binnengedrongen. Wij hebben er veel over nagedacht, wat men tegen deze wilde woekering zou moeten doen. Er mateloos tegen tekeergaan helpt nage- noeg niets. Wij hebben geen middelen daartegen. De tijd-mode kunnen wij niet keren. Naar ons oordeel is het beste geneesmiddel niet de polemische strijdvoering tegen die kwaad. Veeleer is het de beste manier om rustig ongeschokt de thetische uiteenzetting te geven, van de achtergrond van deze kerstgewoonte. Zo ooit, dan is onze tijd er het beste voorbeeld van dat de kerstboom van heidense oorsprong is. Zozeer wordt hij als handelsartikel gepropageerd; als sfeerverlichting binnengehaald, te pas en te onpas. Wanneer wij deze dingen neerschrijven, hebben wij de gehele tijd tegen. Welk een onzin, zegt men dan, om zich nu nog over een kerstboom druk te maken? Is dat niet hopeloos antiek? Wij weten het - in veel opzichten hebben wij het pleit verloren. In kleinere variaties trekt de kerstviering overal door. Wij kennen ze zelfs in onze huizen, kersttakjes, kersthchten, kerstcake...

Wij staan in vele opzichten machteloos. Wij zullen moeten onderscheiden tussen kleinigheden en overwoekeringen. Steeds weer de heldere uitleg.

En vooral de predikant niet meeslepen in onze sfeerzucht om overal een meditatie te houden. Zijn taak is een helderdiep Evangehe te verkondigen. Deze opdracht wordt in gevaar gebracht door versnippering en verstrooiing. Het is nu eenmaal zo, het Evangelie staat haaks op de idee van de wereld. Wie dat aspect van de ergernis wil verbloemen, holt het Evangehe uit en brengt een verwereldlijkt Evangelie. Hoe soberder de Kerstfeestviering is, hoe rijker de eigenlijke betekenis van het grote heilsfeit zal worden gevoeld.

Daarom bij voorkeur minder kerstavonden van diverse verenigingen. Bij voorbaat een enkele zangavond van een koor. Maar dan vooral op de hoofddag een uitstekende samenkomst van de ge­ meente met een klinkende preek. De veelheid der aanbiedingen maakt het kerstgebeuren bleek en inhoudsloos. Soberheid, bekorting en diepte - dat is naar ons oordeel de remedie om de weeë sfeer van deze dagen te voorkomen. Wij zullen daarin velen tegen ons krijgen - het is nu eenmaal zo. De valse romantiek is hardnekkig. Maar de gestage drup alleen holt de steen uit. Door de moderne secularisatie is de opmars van de weëe Kerstsfeer ook niet weinig bevorderd. En wat helpt daartegen? De eenvoudige, klare prediking van het eeuwige Woord.

Ten diepste zit de moderne mens verlegen met het Kerstfeest. Indien men de tijding, door engelen aan herders verkondigd, in twijfel trekt en de engelen vervagen zonder weg te trekken naar de hemel, wat doet men dan in de kerk met het Kerstfeest? Daar zit de kwade wortel verborgen. De kloof tussen wereld en kerk. Welnu, de wereld heeft haar eigen Kerstfeest en wat dat voor een feest is, men ziet het alom. De kerk viert haar Kerstfeest en merkwaardigerwijze - wij moeten nog altijd lezen hoe je dat viert. De Evangelieën gaan ons daarin voor. In diepe eenvoud. In intense stilte en toch vol zang en muziek. Lukas beeldt dat wonderwel uit. Hoe meer men bij hem in de leer gaat, hoe meer men het geheim benadert. Deze evangeüst beeldt het uit in de gang van de herders naar Bethlehem. Dat is vooreerst een komen, dan een aanbidden en tenslotte een naar huis gaan. Maar de ontmoeting met het geboren Kind verandert geheel hun levenshouding. De verschijning van Christus op aarde geeft alles een nieuw perspectief. Het is nu de vraag of we dat aanvaarden of er langsheen leven. Dat bepaalt de diepte of de leegte van ons Kerstfeest.

Huizen

A. van Brummelen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen