Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

De intochtspsalm

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

De intochtspsalm

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

HOOFDARTIKEL

Het is nog maar een goed half jaar gele-' den - om precies te zijn in het nummer van 24 januari - dat ik iets schreef over de vele varianten die onder ons in zwang zijn bij het begin van de eredienst. In vele gemeenten wordt gezongen vóór de dienst, soms terwijl de kerkenraad zich nog in de consistoriekamer bevindt, soms met de broeders èn de voorganger erbij in de kerkenraadsbank, soms ook terwijl de kerkenraad binnenkomt. Ik ga dat uiteraard niet herhalen.

Op één onderdeel wil ik echter terugkomen. Ik doe dat naar aanleiding van een vraag die me werd gesteld, èn naar aanleiding van een krantenknipsel dat ik vond. Het betreft het zogenaamde Introïtuslied, of de Intochtspsalm. Dus in geval dat de kerkenraad onder het zingen van de gemeente de kerk binnenkomt. De vraag luidde: , , Zijn alle psalmverzen geschikt om gebruikt te worden als Intochtslied? " Met andere woorden: maakt het iets uit wat er bij het binnenkomen van de kerkenraad wordt gezongen?

Dat is een goede vraag, want daarover wordt blijkbaar verschillend gedacht, óf - dat denk ik eigenlijk eerder - er wordt helemaal niet over gedacht. De ene gemeente zingt het versje dat de kinderen op de zondagsschool moeten leren, de andere zingt de psalmen op volgorde. In het laatste geval kan het gebeuren dat je moet beginnen met een totaal onbekende melodie, of... met een vloekpsalm.

Zo kwam mij ter ore dat ergens, waar men de psalmen van 1 tot 150 zingt, juist bij een doopdienst Psalm 11 aan de beurt was. Een psalm die vrijwel nooit in de dienst wordt opgegeven, en waarvan de melodie niet gemakkelijk in het gehoor ligt. Daar zong dan de gemeente, onder het binnenkomen van kerkenraad en doopouders van ..Vuur, strikken, wervelwind en hagel" die moesten neerdalen... Voor de doopouders en hun familie, van wie misschien sommigen nooit de kerk aan de binnenkant zien, was dat niet bepaald een feestelijk begin. Wellicht, op z'n zachtst gezegd, een vreemde gewaarwording...

Een oud probleem

Het probleem is overigens niet nieuw. Onlangs werd ik weer eens aangetast door de opruimingskoorts. Ik heb namelijk de gewoonte om nogal eens iets uit kranten te knippen en die knipsels te bewaren. Maar wanneer de verzameling te groot is geworden, dan ga ik weer schiften en verdwijnt er heel wat naar het oud papier. Zo vond ik dan het reeds genoemde krantenknipsel, dat meer dan dertig jaar oud was, en waarin soortgelijke gevallen stonden vermeld.

Voor alle duidelijkheid: het speelde zich destijds allemaal af in de Gereformeerde Kerken, waar men toen - aarzelend nog! - begon met het zingen van Introïtusliederen... We lopen dus - tussen haakjes - alleen maar een beetje achter.

Terug nu naar het artikel van Henk de Jong, op wiens naam ook de bekende boekjes staan: , , Preekstoel op, preekstoel af" en , , Kerkbank in, kerkbank uit". Hij was nu eenmaal onuitputtelijk wat de anecdotische kant van de kerkgeschiedenis betrof.

Hij vertelt dan dat in die tijd ergens als Introïtuslied was opgegeven het gezang , , Heft op, uw hoofden, poorten wijd". Precies bij de tweede regel ging de deur van de consistoriekamer open en verscheen de kerkenraad met de predikant, terwijl de geiheente zong: , , Wie is het, die hier binnenrijdt...? ”

In een andere gemeente moet het gebeurd zijn dat Psalm 35 vers 1 als Intochtslied moest dienen. Op het moment dat de broeders plechtig door de kerk schreden, op weg naar kansel en ouderlingenbank, zong de gemeente: „Belet hen d optocht, treedt vooruit, zo worden z' in hun loop gestuit...”

Henk de Jong vertelde ook nog het bekende verhaal van de vorige eeuwse oefenaar Tans, die een gemeente diende in Rotterdam. Die had een voorkeur voor Psalm 118 vers 12 als eerste Hed. Terwijl hij dan onderaan de kansel stond te bidden zong de gemeente: , , Och, Heer, geef thans Uw zegeningen”.

Of deze verhalen alle historisch zijn - wie zal het zeggen? Ze zouden in elk geval met vele andere vermeerderd kunnen worden. Maar hopelijk is voldoende aangetoond dat niet iedere psalm zich leent voor Intochtslied. We dienen ervoor te waken dat psalmwoorden niet worden misbruikt om de lachlust van de gemeente op te wekken.

Liefde tot Gods huis

Wil men het Introïtuslied laten functioneren zoals het in de oud-kerkelijke traditie is bedoeld, dan zal men psalmen moeten kiezen waarin gezongen wordt over de hefde tot Gods huis en vanuit de vreugde in Zijn dienst. En daaraan is waarlijk geen gebrek! We denken aan Psalm 27 vers 3: , , Och, mocht ik in die heilige gebouwen..." Of aan Psalm 84 vers 1: , , Hoe heflijk, hoe vol heilgenot". Of aan Psalm 122: , , Ik ben verblijd wanneer men mij godvruchtig opwekt, enz.". En vele, vele andere!

Laatst was ik gastpredikant in een gemeente, waar ook de psalmen op volgorde worden gezongen, en daar was de , , Bedezang voor de predikatie" juist aan de beurt. Het was, denk ik, voor het eerst van mijn leven dat ik dit lied zong. Maar er is natuurlijk geen geschikter lied om de dienst mee te beginnen. Blijkbaar werd dit in de begintijd van de Reformatie steevast gezongen in de kerkdienst, voordat de dominee aan zijn preek begon. Want de Provinciale Synode van Dordrecht bepaalde in 1574: , , Aangaande het gewoonlijke gezang, tussen het gebed en de predikatie, , , 0 God Die onze Vader zijt... etc.", dat zal in de vrijheid der dienaren staan, te houden of te laten". Kennelijk had men moeite met dit , , vrije hed", want de Generale Synode van Middelburg in 1581 deed een uitspraak die nog iets radicaler was: , , De psalmen Davids zullen in de kerk gezongen worden, nalatende die gezangen die men in de Heilige Schrift niet vindt". Zou het daardoor komen dat dit lied (bijna) nooit gezongen wordt?

W.v.G.

Dit artikel werd u aangeboden door: https://www.hertog.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 22 augustus 1997

Gereformeerd Weekblad | 16 Pagina's

De intochtspsalm

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 22 augustus 1997

Gereformeerd Weekblad | 16 Pagina's