De WAO

ACTUEEL

Het kabinet Kok prijst het beleid van de paarse coalitie. Naar eigen zeggen heeft het een droombegroting gepresenteerd. We krijgen het idee dat wij Nederlanders het absoluut getroffen hebben met deze regering. Voor het gemak worden economische groei door de wereldeconomie en maatregelen van het vorige kabinet over het hoofd gezien. Maar is het nu allemaal zo goed of zien wij iets over het hoofd? Is het beleid nog overeenkomstig de paarse (socialistisch, democratisch en hberale) opvattingen?

Laten we daarvoor eens kijken naar de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO). Voor een gezonde hard werkende Nederlander ontstaat al gauw het geruststellende gevoel dat - mocht hij ooit langdurig ziek of gehandicapt worden en niet meer (volledig) in eigen onderhoud kunnen voorzien - hij opgevangen zal worden door de voorzieningen die de WAO de Nederlander biedt. Natuurlijk zijn in 1993 nieuwe arbeidsongeschiktheidscriteria gaan gelden. Maar dat is heel goed, want er werd toch alleen maar misbruik van deze wet gemaakt. Op deze manier worden de simulanten (de mensen die zich arbeidsongeschikt voordoen) eruit gehaald. Bovendien zijn de verwachtingen dat de werkloosheidscijfers volgens deze criteria veel eerlijker zullen zijn. Mensen die overbodig zijn, kunnen nu niet meer zomaar in de WAO terecht komen. Zo is het WAO-plaatje van de gemiddelde gezonde Nederlander.

Maar wat is de werkelijkheid?

Vaak is het zo dat wanneer men iets zelf aan den lijve ondervindt, de situatie heel anders blijkt te zijn dan van te voren is ingeschat. Zo ook met de WAO. In het verleden was het inderdaad zo dat iemand al snel in de WAO belandde (terecht of onterecht). Daarbij was het voor de werkgever ook een makkelijke manier om van een , , vermoeide" c.q. moeilijke werknemer af te komen. Voor de politiek was het fijn dat men niet geconfronteerd werd met al te hoge werkeloosheidcijfers en WW-uitkeringen.

Gaat de toekenning van de WAO nu eerlijker?

Dat is wel het streven, maar de vraag is of men nu niet teveel op de centen en de getallen let en te weinig op de langdurig zieke of gehandicapte zelf. Als zieke moet je middels allerlei onderzoeken en testen bewijzen dat je inderdaad ziek bent. Bovendien moet de ziekte medisch aantoonbaar zijn. Welke hoge dunk wij ook van de medische wetenschap hebben, in heel veel ziektegevallen is dat nog erg moeilijk. Daarbij komt dat artsen die gespeciahseerd zijn in een moeilijk aantoonbare ziekte (zoals bijvoorbeeld ME, Whiplash, Bekkeninstabihteit) vaak als tè bevooroordeeld worden afgewezen. Zij mogen niet als adviseur dienen. De vraag blijft dan bestaan waarom die artsen gespecialiseerd zijn en dus geacht zijn van hun specialisatie meer dan gemiddeld te weten.

Daarnaast komt het voor dat keuringsartsen als mens toegeven dat de persoon daadwerkelijk ziek is, maar als keuringsarts dat volgens de regels niet mogen doen, omdat de ziekte niet erkend is of niet vastgesteld kan worden middels bloedproeven, röntgenfoto's, scan etc. Maar zij geven - als mens - de zieke wel het advies om in beroep te gaan tegen zijn beslissing. Het lijkt dan net alsof de keuringsartsen - die voor 1993 met gemak Jan en alleman afkeurden - nu heel erg gebonden zijn aan allerlei (extreme, bureaucratische) regels en dat ze dat in hun hart ook betreuren. Op de één of andere manier schijnt deze boodschap niet door te dringen tot de hogere regionen en zeker niet in Den Haag terecht te komen. De keu- Maar het is toch gunstig, er wordt toch veel beter gecontroleerd?

ringsarts, die als mens advies geeft, blijkt door de regels aan handen en voeten gebonden te zijn. Het schijnt namelijk voor de arts niet mogelijk te zijn individuele uitzonderingen te maken. Het lijkt dat hij zich daardoor verantwoordelijk voelt voor de ontstane situatie. Het lijkt alsof hij dat gevoel van onrecht (en van machteloosheid? ) van zich af wil schuiven door te wijzen op de beroepsmogelijkheden van de zieke. De zieke krijgt daardoor het gevoel dat de slag nog niet verloren is. De arts heeft het gevoel toch nog wat aan de situatie te hebben gedaan en legt zijn schuldgevoel en zijn verantwoording bij de rechter. De regelgevers lijken te twijfelen aan de mogelijkheden van objectieve en kundige beoordeling van en door de keuringsartsen.

Dit is nog maar de vraag. Want ook al ben je voor het oog van iedereen ziek en ben je door de keuring heengekomen, dan wordt nog gekeken welk werk je toch zou kunnen doen. De mate van arbeidsongeschiktheid wordt namelijk niet meer bepaald door wat je nog kunt in je huidige functie. Ook wordt er geen rekening gehouden met je opleiding of je vroeger beroep. Er wordt alleen gekeken naar wat je met algemeen geaccepteerde arbeid nog kan verdienen. Er zijn daardoor dus al snel arbeidsmogelijkheden voor iemand aan te wijzen. Dat mogelijke inkomen (verkregen uit mogelijk (!) haalbare werkzaamheden voor de zieke) wordt vergeleken met zijn vroegere verdiensten. Het verschil tussen die twee bepaalt de mate van zijn arbeidsongeschiktheid. Maar dan heeft hij die passende arbeid nog niet gevonden! En dat is ook erg moeilijk want wie wil er nu een zieke werkzoekende die „gedwongen" wordt stekjes in bakjes te stoppen, bonsaiboom-PJes te kweken of aan de lopende band te staan? Allereerst omdat het niet de keus (en dus niet de liefde) van de zieke werkzoekende is en daarnaast omdat de werkzoekende ziek is. Dat levert in eerste instantie wel een bonusregeling voor de werkgever op, maar aan de andere kant brengt zo'n zieke ook allerlei risico's met zich mee. Voor de gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemer betekent dat - wanneer alle pogingen om in het arbeidsproces terug te komen mislukken - hij naast een gedeeltelijke WAO-uitkering, een gedeeltelijk werkloosheidsuitkering (WW) ontvangt.

Maar het is toch gunstig, er wordt toch veel beter gecontroleerd?

Na het eerste WAO-jaar vindt altijd een herkeuring plaats. De WAO wordt voor niet langer dan vijfjaar toegekend. Daarna moet er tijdig opnieuw een WAO-uitkering door de zieke zelf worden aangevraagd, waarna opnieuw herkeuring plaatsvindt. Voordat de eerste WAO-uitkering daadwerkelijk is toegekend, zijn er ook al heel wat keuringen en vaak beroepszaken aan vooraf gegaan. Dat kost de zieke heel veel energie. Elke keer moet hij weer bewijzen dat hij met al zijn goede bedoelingen niet kan gaan werken. Nu moet hij opnieuw onderzocht worden en is hij bang voor de uitslag met vaak de voor hem heel bekende nasleep daarbij.

De herkeuringen van de WAO'ers van vóór 1993 blijken - aan de andere kant - erg traag te verlopen. Mensen die door de tijd genomen toch (gelukkig) veel beter zijn geworden, worden (nog steeds) niet opgeroepen voor een herkeuring omdat daar geen tijd en geen menskracht voor is. Bovendien geniet deze groep een uitkering volgens de oude regeling, die aanmerkelijk beter is. En juist in die groep van WAO'ers zitten veel mensen die door de soepele keuring van toen in de WAO zijn terechtgekomen.

De Riagg's in het land schijnen ook niet te ontkomen aan de gevolgen van de verscherping van de WAO-keuringen. Zij hebben het aanzienlijk drukker gekregen. Zieken die volgens de keuring geheel zijn goedgekeurd voor het uitvoeren van werkzaamheden of beschikken over een restcapaciteit en zo gedeeltelijk aan het werk moeten, raken vaak in een dperessie. Behalve het gevecht tegen hun eigen ziekte (ze moeten hun ziekte veelal leren accepteren en er mee om leren gaan) moeten ze ook nog eens een gevecht leveren tegen de ontkenning van hun ziekte door de , , maatschappij'Vde keuringsartsen. Ze kunnen soms zelf nauwelijks geloven dat ze zo ziek zijn en nu moeten ze ook nog eens argumenten vinden om de keuringsarts op alle mogelijke manieren te overtuigen dat ze echt te ziek zijn om te werken. Terwijl ze veelal het üefst zo weer aan de slag zouden willen gaan, want thuis zitten is ook niet alles en wordt ook nauwelijks door de maatschappij gewaardeerd. Het aanvragen van een WAO kost voor veel zieken al een hele strijd, omdat het toch een toegeven is aan het eigen niet-kunnen en dat is heel hard en moeilijk.

Het is duidelijk dat de huidige regering hiermee geen schoonheidsprijs heeft gewonnen. En dat de droombegroting voor WAO'ers nog steeds een hele grote droom is, die op deze manier niet uitkomt. Kabinet Kok heeft geen aandacht voor deze ingrijpende problematiek en laat weinig van haar paarse (sociale) gevoelens zien. Ze houdt haar hand stevig op de knip als het om deze zaken gaat. En blijkbaar zijn er weinig politici en bestuursleden die hun vingers aan deze moeilijke zaak willen branden. Sociaaldemocraten pretenderen oog voor de mens te hebben. Maar ook nu zien we dat geld en macht mensen doet veranderen en dat van voornemens dan vaak weinig terechtkomt.

Maar hoe is dat in onze christelijke politiek? Wat doen wij als het ons een stuk beter gaat? Hebben wij dan ook minder oog voor de medemens, omdat zij ons laten zien dat het allemaal niet zo rooskleurig is? Wat een troost dat Jezus tijdens Zijn rondwandeling op aarde juist voor de mens in moeilijkheden oog had. Hij stond stil bij de mens in nood, legde Zijn hand op hun schouder, keek hen aan en het merken dat Hij hun situatie begreep en hen lief had. Maar wat hebben mensen die niet in God geloven daaraan? Kunnen wij hun licht in deze wereld zijn? Kunnen wij iets van die Hefde van Jezus in ons handelen laten zien? Hoe geven wij daar gestalte aan?

D.

B.M.S.-v.K.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen