Orgaantransplantatie

ACTUEEL

ƒ « deze tijd zijn de vragen rond orgaantransplantatie weer bijzonder actueel. De overheid legt binnenkort aan ons de vraag voor of we al dan niet toestemming zouden verlenen voor transplantatie van onze organen wanneer daartoe de situatie zich zou voordoen.

Waar praten we over als het over , , orgaantransplantatie" gaat? Onder orgaantransplantatie verstaan we het overplaatsen van weefsels en organen van de ene mens in de andere. Degene die het orgaan afstaat, schenkt, heet , , donor" en degene bij wie het wordt ingebracht heet , , ontvanger".

In 1877 werd voor het eerst een hoornvlies getransplanteerd, waardoor het gezichtsvermogen weer terugkeerde.

In 1900 werden door Karl Landsteiner de bloedgroepen ontdekt, waarna de bloedtransfusie pas goed mogelijk werd. In feite vindt er dan transplantatie van bloed plaats. In het jaar 1954 werd de eerste geslaagde niertransplantatie verricht.

In maart 1966 werd voor het eerst in Nederland, in het Academisch Ziekenhuis te Leiden, een nier getransplanteerd. In juni 1972 vond de honderdste operatie van die aard in ons land plaats. Opzienbarend was de eerste harttransplantatie die in 1967 in Kaapstad door dr. Christiaan Barnard werd verricht. In 1984 vond de eerste harttransplantatie in Nederland plaats. Ook beenmerg-, lever-, long- en alvleeskliertransplantaties behoren nu tot de mogelijkheden.

Wat de niertransplantaties betreft, is men er tot op heden niet in geslaagd het nagestreefde getal van 400 transplantaties per jaar te verrichten. De oorzaak hiervan is een tekort aan nierdonoren.

Vanwege dit toch wel schrijnende tekort wordt gezocht naar verantwoorde mogelijkheden om het , , aanbod" van te transplanteren organen te vergroten.

Ëurotransplant

De stichting Eurotransplant werd in 1968 opgericht. In de computer van Eurotransplant worden de gegevens van de weefseltypering van alle mensen die een nier nodig hebben bewaard. De ingeschreven patiënten worden geselecteerd op basis van urgentie en op weefselovereenkomst om de problemen van de afstotingsverschijnselen zoveel mogelijk te beperken. Stel, er vindt een dodelijk verkeersongeluk plaats. Het slachtoffer draagt een codicil bij zich, of anders wordt zo spoedig mogelijk toestemming aan de familie gevraagd. Een donorcodicil is een bereidverklaring om na overlijden één of meerdere organen beschikbaar te stellen voor transplantatie. Onmiddellijk wordt er een weefseltypering gemaakt van het bloed van het slachtoffer. De gegevens gaan bij Eurotransplant in de computer en die patiënt-ontvanger komt naar voren bij wie een hoge graad van urgentie èn een grote weefselovereenkomst aanwezig is. Zo kan het gebeuren dat er ergens in Noorwegen iemand overlijdt, dat zijn of haar nier per vliegtuig wordt overgebracht naar Parijs en op dezelfde dag ergens in Frankrijk wordt ingebracht bij een ontvanger.

Geoorloofd?

Prof. dr. J. Douma schrijft over het geoorloofd zijn van orgaantransplantaties het volgende: , , Als er zich gevallen kunnen voordoen waarin iemand zijn leven voor een ander mag geven, waarom zou men dan geen orgaan uit zijn eigen lichaam mogen geven, zeker als de risico's voor eigen levens betrekkelijk gering zijn? Zoiets heeft niets met zelfmoord of met een zich moedwillig in gevaar begeven te maken, maar is een daad van Hefde jegens de naaste.

In nog sterkere mate geldt het bovenstaande voor de dode donor. Zijn leven is afgesloten, en men kan toch moeilijk orgaanontneming, waarbij het zinloos geworden is nog van risico's voor de donor te spreken, ethisch laken. Ook het contraargument dat we het lichaam in z'n totahteit moeten begraven, is zwak. Hoeveel mensen worden er niet begraven zonder nog over alle armen, benen, nieren, longen etc. te beschikken? "

We zouden kunnen stellen dat het ter beschikking stellen van organen een eigentijdse invulling is van de naastenliefde waartoe God ons roept. Natuurlijk spreekt de Bijbel niet over orgaantransplantatie. Er wordt weleens verwezen naar Galaten 4 : 15, waar Paulus oppert dat de mensen uit de gemeente als het mogelijk was geweest hun ogen aan hem zouden hebben afgestaan. Maar dat kan niet gelden als een , , schriftbewijs" voor het geoorloofd zijn van orgaantransplantatie.

Het gaat bij een vraagstuk als dit veelmeer over de grote lijnen van het bijbels getuigenis. Dan blijkt naar onze overtuiging dat er alle ruimte is voor een positieve benadering van orgaandonatie, mits bepaalde principiële grenzen in acht worden genomen.

Grenzen

— Technisch gezien zal het wellicht nooit mogelijk worden om hersenen te transplanteren. En dat is maar goed ook! In de hersenen zetelt immers het persoon-zijn van de mens. Daar beleeft de mens zijn , , ik "-gevoel. Het transplanteren van de hersenen van de heer Jansen in het lichaam van de heer Pieterse betekent dat de heer Pieterse eigenlijk de heer Jansen is geworden. Dat is ethisch gezien zonder meer verwerpelijk. Ieder is als persoon op een unieke wijze door de Heere God geschapen en deze uniciteit mag niet worden aangetast.

— Ook de organen waarin zich de geslachtscellen bevinden van zowel de man als de vrouw mogen niet overgeplant worden. De eicellen van de vrouw en de zaadcellen van de man zijn niet zomaar cellen uit het Hchaam. Deze cellen dragen immers zozeer het stempel van de individu uit wie ze voortkomen, dat de identiteit van de donor ermee zou zijn gemoeid.

— Ook het vragen van geld voor een orgaan dat dan wordt afgestaan is ongeoorloofd. Wie zo koophandel gaat drijven met zijn eigen lichaam, is blijkbaar alle besef van het rentmeesterschap dat de Heere God ons over ons üchaam geeft, kwijt.

— Vastgehouden zal moeten worden aan het zogenaamde , , toestemmingssysteem". Afgewezen moet worden het , , geen-bezwaar-systeem" waarbij van de toestemming van de overledene wordt uitgegaan, tenzij een verklaring van het tegendeel voorhanden is. De persoonlijke beshssing om al dan niet donor te zijn dient in alle opzichten gerespecteerd te worden.

— Er mogen alleen organen uitgenomen worden als er voldaan is aan de z.g. , , hersendoodcriteria".

Advies

Denk goed na over de vraag die de overheid u binnenkort voorlegt. Maak er een gebedszaak van. Overleg met uw huisgenoten of naaste familieleden of vrienden. Zeg niet lichtvaardig , , ja", maar maakt u zich er evenmin gemakkelijk van af door een snel , , neen". Indien u positief beslist, kunt u enkele voorwaarden (m.n. het hersendoodcriterium) aangeven of vermelden welke organen u eventueel wilt beschikbaar stellen.

V. A.B.F. Hoek-van Kooten/J. Hoek

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen