Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Johannes Coccejus en het verbond van God

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Johannes Coccejus en het verbond van God

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

KLEINE KRONIEK

Trouwe lezers van het GW zijn de naam van Johannes Coccejus meer dan eens tegengekomen in de kolommen van ons blad. Ook zij die niet zoveel weten van de vaderlandse kerkgeschiedenis hebben wellicht toch weleens van Voetianen en Coccejanen gehoord. Het zou intussen een misverstand zijn te menen dat Coccejus een „vrijzinnig" theoloog zou zijn geweest in contrast met de rechtzinnige Gisbertus Voetius. Hun meningsverschillen, door leerlingen én navolgers tot tegenstellingen aangescherpt, hebben plaats binnen het kader van het gereformeerd belijden. In „Confessioneel" vertelt dr G Bos het één en ander over het denken van Coccejus, onder verwijzing naar een nieuw boek dat dr WJ. vanAsseltaan deze theoloog heeft gewijd.

„Hoe ging het eigenhjk verder? Op catechisatie of bijbelkring is er soms weleens gelegenheid om in de geschiedenis te duiken. Dan moet je niet te ver terug gaan maar neem bijvoorbeeld de reformatie: de verhalen over Luther spreken aan en kunnen ook heel gemakkehjk verlevendigd worden door video's en dia's over dorpen en steden waar hij was. Met Calvijn en Zwingh wordt het al moeihjker. Dan maar snel naar ons eigen land: de eerste martelaren van de hervorming in Brussel en in Den Haag: de moeilijke strijd met Rome en Spanje die uitloopt op de tachtigjarige oorlog. Daar is heel boeiend over te vertellen maar die verhalen doen ons haast vergeten dat er toch aanvankehjk sprake was van een geesteüjke strijd: de vrijheid om God te dienen naar zijn Woord. En wanneer daar tussendoor het kerkeüjk leven weer aan de orde komt, is het met de nare strijd tussen remonstranten en contra-remonstranten die uitloopt op de besluiten van de synode van Dordrecht. En velen kunnen maar niet begrijpen waarover het nu precies ging en dat het zo belangrijk was volgens velen toen.

En daarna? Verhalen van oorlogen en de geschiedenissen van de stadhouders. Maar de kerk, de gemeente, het geloof? Was er weer niet ruzie? Sommigen hebben weleens gehoord van twee partijen: Voetianen en Coccejanen - niet verwarren met Cocksianen, de volgehngen van De Cock van de afgescheidenen, weet u wel? Nu ja, laten we die tijd maar overslaan. En zo gebeurde het met het gevolg dat we eigenhjk van die paar eeuwen heel weinig weten in de gemeente. Terecht of niet?

We hebben onder ons iemand, die ons wil helpen om in die tijd wat meer thuis te raken en dat niet alleen omdat het onze verleden tijd is maar vooral omdat er een theoloog was die ook voor ons nog veel betekenen kan. We hoorden al van Coccejanen. Zij werden genoemd naar Johannes Coccejus, geboren in Bremen, en die eerst in Franeker en later in Leiden heeft gewerkt als hoogleraar en vele aanstaande predikanten aan zich verpUcht heeft. Dr. W.J. van Asselt is indertijd gepromoveerd op diens theologie, later heeft hij een vertahng uitgegeven van zijn hoofdwerk en nu verscheen van zijn hand een inleiding op het leven en denken van deze grote theoloog onder de titel: Johannes Coccejus. Portret van een zeventiende eeuws theoloog op oude en nieuwe wegen (Uitgeverij Groen en Zoon). Dit boek van bijna 300 bladzijden is een boeiende handreiking voor allen die wat meer over die tijd willen weten ter zake van theologie en kerk maar ook en vooral voor hen die als leerUng van deze grote taal- en bijbelgeleerde geholpen willen worden het werk van de Here God voor het geheel van zijn schepping, maar ook voor die kleine mens die hijzeüf is des te beter te mogen verstaan tot sterking van het geloof en tot stimulering van een leven in zijn dienst.

Laat ik een paar opmerkingen mogen maken om u weUicht nieuwsgierig te kunnen maken. Het bijzondere van Coccejus is dat hij voortbouwend op het werk van vele voorgangers - tot in de oude kerk! - het verbond van God met de mens in het hart van zijn theologie zet. Het gaat als een testament van de Here uit maar bedoelt te komen tot een relatie met de mens aan wie Hij zijn eeuwige vriendschap aanbiedt. Zo is het al in het paradijs met het zogenaamde werkverbond. Dat was geen zakehjke relatie tussen God en mens waardoor het schepsel eeuwig leven kon verdienen, maar een aanbod om te leven van Gods goedheid in echte vrijheid onder de hoede van de HeiUge Geest.

De ongehoorzaamheid van Adam en Eva heeft het verknoeid maar in het genadeverbond heeft de Here de draad opnieuw opgepakt. Coccejus wijst er dan op, dat dit rust in het eeuwig verdrag dat de Drieënig God onderhng gesloten heeft, waarbij de Zoon de „rol" van de mens overneemt ten behoeve van allen die de Vader Hem geven zal. Dan gaan Zij aan het werk, waarbij in de loop van de tijd het genadeverbond waarin God zijn genade aan de zondaar aanbiedt om Christus' wil, steeds meer de gevolgen van de zondeval terug dringt. In die „grote" geschiedenis van heil heeft de Heihge Geest de taak van uitvoerder, zo zou je kunnen zeggen, maar zijn werk is ook om de zondaar erbij te betrekken, zodat deze door geloof en bekering deel zal hebben aan het toekomstige heil en zal mogen leven van de aangeboden vriendschap van de Here God.

Hoewel het tegendeel beweerd is mogen we stellen dat deze leermeester der hervormde kerk in ieder geval gereformeerd wilde zijn en het als zijn taak zag de „oude" boodschap van de reformatie door gedegen uitleg van de Heihge Schrift helder te maken zodat zijn studenten overtuigende uiüeggers van die boodschap zouden kunnen zijn. Tegenstanders waren bang, dat de eeuwige achtergrond met uiteindeUjk het besluit van verkiezing en verwerping tekort zou komen en later heeft men wel beweerd dat door de visie van Coccejus de geschiedenis van de eigenmachtige, moderne mens ook in de kerk opnieuw alle ruimte kreeg en dat daarmee de genade van God verschrikkelijk tekort gedaan is... Maar deze kritiek is niet eerhjk. Voor hetzelfde geld zou je kunnen zeggen, dat de leer van Dordrecht en Voetius, die zoals bekend met name in zijn leerüngen te- genover Coccejus gestaan heeft, met hun nadruk op Gods vrijmachtige genade alle ruimte voor de mens en zijn geschiedenis, weggenomen heeft. In volgehngen hebben beide tendensen tot op vandaag macht gekregen maar dat zegt meer over die „epigonen" die niet in staat zijn de Schrift uit te laten spreken en Uever hun beperkte theologie koesteren omdat zij daar met hun verstand bij kunnen. Voorgangers als Coccejus kunnen ons meer leren. En we zijn dr Van Asseft dankbaar dat hij ons dit boek heeft gegeven om des te beter Gods grote genade voor mensen te mogen verstaan."

V J.H.

Dit artikel werd u aangeboden door: https://www.hertog.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 11 september 1998

Gereformeerd Weekblad | 16 Pagina's

Johannes Coccejus en het verbond van God

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 11 september 1998

Gereformeerd Weekblad | 16 Pagina's